درز انقطاع

 

به طور کلی عبور لوله و سایر تجهیزات ( حتی یک سانت ) از درز انقطاع ممنوع می باشد ، طی بازدید نهائی که از یک آپارتمان داشتم ، در مرحله آخر متوجه شدم که مقداری از دودکش موتورخانه در درز انقطاع قرار گرفته است ( بعبارتی از محدوده مماس با دیوار خارجی آپارتمان بیرون زده و فاصله دودکش با دیوار آپارتمان مجاور کم تر از میزان اصلی شده بود )، ضمن بررسی نقشه ساختمان ، مشخص گردید که موقعیت دودکش در نقشه درست ترسیم شده ولی در اجراء رعایت نگردیده است . پرونده با ذکر دلیل تحویل دفتر گردید تا در صورت اعتراض مالک در کمیته کارشناسی مطرح گردد . به طور کلی باید مواظب باشید برای اینکه برخی از سازتدگان محترم به طور کلی از دودکش و لوله گاز و شیرها و غیره خوششان نمی آید و کمترین فضا را به آنها اختصاص داده و همواره قصد حذف آنها را دارند .

مهندسی بازرسی گاز

مقاله عمران ( درز در مقاطع بتنی )

 

 درز انقطاع :

برای حذف و کاهش خسارات ناشی از ضربه ساختمان هایی مجاور به یکدیگر ساختمان به وسیله درز انقطاع

از ساختمان مجاور جدا میشود 

مواردی که باید درز انقطاع در آن رعایت شود :

 

1- ساختمان های مجاور یکدیگر ( معمولا برای ساختمان هایی فلزی و بتنی استفاده میشوند)

که در ساختمان های با ارتفاع متفاوت فاصله درز انقطاع 0/005 حداقل ارتفاع بین دو ساختمان

و در ساختمان های هم ارتفاع فاصله درز انقطاع 0/01 ارتفاع ساختم

 

ان از روی شالوده 

2- چنانچه طول ساختمان از سه برابر عرض آن یا 25 متر بیشتر باشد می بایست درز انقطاع اجرا گردد

و بیشتر در ساختمان هایی با مصالح بنایی مورد استفاده قرار میگیرد

3- چنانچه پیش آمدگی هایی ساختمان دارای شرایط زیر باشد نیاز به درز انقطاع نیست

الف  ) عرض ساختمان 5 برابر  بزرگتر مساوی عرض ساختمان مجاور باشد

ب ) طول ساختمان مجاور بزرگتر از عرض آن باشد

4- در محل اختلاف طبقه در ساختمان هایی که قسمتی از آن با تعداد طبقات بیشتر  و قسمتی باتعداد

طبقات کمتر ساخته میشود نیاز به درز  انقطاع است ( اگر اختلاف سطح بیشتر از 60 سانتی متر باشد )

مصالح پرکننده درز ها : 

جنس این مصالح ممکن است از الیاف گیاهی . لاستیک . ترکیبات آسفالتی . چوب پنبه و یونولیت

باشد که این مصالح باید دارایی خصوصیات زیر باشند :

الف ) برخورداری از دوام

ب  ) جا ی گیری و شکل گیری در درز ها

ج  ) قابلیت ارتجاع  وعدم ایجاد اتصال محکم با درز 

 

2مصالح آب‌بندي

مصالح آب‌بندي به منظور نفوذناپذيري در مقابل باد و باران و رطوبت به كارمي‌روند.

مصالح آب‌بندي بايد طبق نقشه‌ها و مشخصات خصوصي و با تأييد دستگاه نظارت به كار گرفته شود. مصالح آب‌بندي بايد از نوعي باشد كه به درز آسيب وارد نياورده و سبب كم و زياد شدن ابعاد آن نشود. براي آب‌بندي انواع مختلف مصالح فلزي، لاستيكي و يا پلاستيكي به كار مي‌رود.

3 مصالح پوشش

مصالح مورد استفاده در پوشش غالباً از نوع مسي، برنزي، آلومينيومي، چوبي، لاستيكي و مانند اينهاست. مشخصات مصالح بايد مطابق مندرجات فصل مصالح و مشخصات فني خصوصي باشد. اين پوششها بايد طوري نصب شوند كه بتوانند جدا از اسكلت فلزي يا بتني و مصالح ديگر منبسط و منقبض گردند.

واتر استاپ :

از واتر استاپ سا ل هاست که به عنوان آب بندی درز ها استفاده میشود

از جمله درز های انبساط و اجرایی در سازه های بتنی آبی استفاده میشود

واتر استاپ طول مسیر جریان و حرکت آب را طولانی میکند تا آب نتواند نشست کند 

درز های انبساط : 

به منظور جلوگیری از ایجاد تنش های ناشی از انبساط و انقباض اجزایی ساختمان در اثر

تعقیر درجه حرارت محیط خارجی درزهای انبساط در ساختمان به کار می رود 

محاسن استفاده از درز های انبساط :

 

 

 

1- در نشست های احتمالی درز انبساط باعث می گردد

فقط قسمتی از بنا نشست نماید و قسمت های دیگر

پایدار بماند

 2- چنانچه دو سازه قدیمی و جدید در کنار یکدیگر قرار گرفته

باشند به طوری که درز انقطاع مناسبی برای آنها پیش بینی نشده باشد

استفاده از درز انبساط مانع از فشار دو سازه و تحمل نیرو به طرفین می گردد

نکاتی که در اجرای درز انبساط باید رعایت گردد : 

1- فاصله درز انبساط معمولاً بین 20 تا 50 میلی متر و فاصله بین دو درز با توجه به شرایط محیطی و اختلاف دما در طول سال معمولاً بین 20 تا 50 متر توصیه می شود. 

2- در صورت لزوم درز ها باید با استفاده از ورق های فلزی فرم داده شده آب بند شوند

3- درز ها در موقع نازک کاری ساختمان باید پوشانده شوند و این پوشش باید به نحوی انجام گیرد

که هیچ گونه مانعی در مورد جا به جایی درز ایجاد نکند 

 

 

 اجرای درز انبساط در موارد زیر ضروری است :

الف ) چنانچه طول با عرض ساختمان بیشتر از 25 متر در مناطق خشک باشد

ب ) چنانچه طول یا عرض ساختمان بیشتر از 35 متر در مناطق معتدل باشد

ج ) چنانچه طول یا عرض ساختمان بیشتر از 50 متر در مناطق مرطوب باشد

اندازه ی درز انبساط به پارامتر های زیر بستگی دارد :

الف ) درجه حرارتی که در آن بنا ساخته میشود

ب ) مکان مورد احداث پروژه

ج ) نوع پروژه ( مسکونی . اداری ... ) 

نمونه هایی از درز انبساط : 

درز انبساط در کف طبقات

درز انبساط در دیوار های آجری

درز انبساط در پل های بتنی

 درز انبساز در موزاییک فرش های کف

( معمولا در بام ها و تراز های بزرگ که عمل

پوشش به وسیله موزاییک فرش صورت

میگیرد درز انبساط در مربع هایی به ضلع 120*120 سانتی متر تعبیه میشود )

درز كنترل یا درز جمع شدگی:

 

این درز صرفاً به دلیل جمع شدگی بتن در هنگام گیرش و یا جمع شدگی ناشی از خشك شدگی بتن سخت شده و جلوگیری از ایجاد ترك های پخش شده در سطح بتن، در فواصل خاصی پیش بینی می شود و گاه نیاز به قطع كامل بتن در تمام ضخامت وجود ندارد. این درز عمدتاً در دالهای كف و بویژه در انواع بتن غیر مسلح ضرورت بیشتری دارد. میلگرد ها ممكن است در این نوع درز ادامه یابد.

عرض درز مهم نیست و می تواند به سادگی با ضخامت یك برگ كاغذ یا با ضخامت متفاوتی اجرا شود مگر اینكه بخواهیم نقش درز انبساط را نیز بازی كند. عمق و ارتفاع درز باید از یك چهارم ضخامت دال بیشتر باشد تا ضعف لازم برای ایجاد ترك متمركز در محل درز بوجود آید. (درز كنترل جزئی یا بخشی)

فاصله درزهای كنترل به ویژگی های بتن، ضخامت دال، حداكثر اندازه سنگدانه و عیار سیمان مربوط می شود و معمولاً از حدود یك متر تا چهار الی پنج متر م براي جدا كردن واحدهاي عظيم مولد برق از قسمتهاي مجاور، به منظور جلوگيري از انتقال ارتعاش، منطقه‌اي كردن و محدود ساختن احتمال خرابي در قسمتهايي از ساختمان، جلوگيري از بروز ترك به علت تمركز تنش در محلهايي كه تغيير مقطع قابل توجهي حادث شده است (نظير بازشو ديوارها)، جداسازي قسمتهاي مختلف يك شالوده به علت تفاوت باربري آنها، جدا ساختن بازوهاي مختلف سازه‌هايي كه شكل پلان آنها U,H,T,L,+ مي‌باشد، از درز كنترل استفاده مي‌شود. محل درزهاي كنترل به ملاحظات معماري و مهندسي بستگي دارد. با تكيه بر تجربيات به دست آمده بهتر است ساختمانهاي بتني بزرگ، مستقل و بدون درز با طول بيش از 18 متر ساخته نشوند.می باشد

درزهاي نشست :

اين درزها براي جلوگيري از نشستهاي نامساوي دو ساختمان مجاور كه داراي دو نوع مصالح، دو نوع پي يا دو ارتفاع متفاوت هستند، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

 درزهاي لغزشی :

درزهايي هستند كه امكان لغزش دو قسمت مجاور درز بدون انتقال نيروي برشي را فراهم مي‌كنند. اين درزها غالباً در مخازن، به ويژه در مواردي كه تغييرات درجه 

حرارت محيط زياد است، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

سایر درز ها :

مشخصات درز های جدا کننده . مفصلی. و... که کاربرد های ویژه ای دارند

طبق مندرجات مشخصات فنی و خصوصی خواهد بود 

:اجراي درزهاي ساختماني

درزها در تمام سطوح بايد مطابق نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد شوند، بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي، ملات و مانند اينها پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور به هيچ عنوان در هيچ نقطه‌اي به يكديگر مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.

 :اجراي درزهاي ساخت

اين درزها در ساختمانهاي بتني كاربرد دارند و آن هنگامي است كه بتن‌ريزي دو قسمت مجاور و چسبيده به هم، در دو زمان مختلف صورت گيرد. به سطح بتن خميري جديد و بتن سفت قديمي، سطح واريز يا درز اجرايي گفته مي‌شود. موقعيت و شكل درز، بايد از قبل پيش‌بيني شده باشد. تعيين محل درز نبايد به تصادف و پيشرفت كار بتن‌ريزي واگذار شود، بلكه بايد قبل از شروع كار و در هنگام تهيه برنامه زمانبندي بتن‌ريزي، تدابير لازم در مورد درز اجرايي اتخاذ شده باشد.

دستيابي به پيوستگي كامل بين دو سطح بتني در يك درز ساختماني ضروري است. از اين رو در درزهاي ساختماني معمولاً سعي مي‌شود در حالي كه بتن ريخته شده يك طرف درز نارس است، يك لايه سطحي از آن برداشته شود، به صورتي كه دانه‌ها نمايان شده و سطحي ناصاف و غيرمنظم حاصل گردد، اين وضع را مي‌توان با پاشيدن آب يا مخلوط آب و هوا، با فشار لازم و استفاده از برس سيمي ايجاد نمود. تا زماني كه قرار است بتن طرف ديگر درز اجرا شود، بايد سطح بتن اوليه مرطوب نگه داشته شود، به جز سطح خود درز كه بايد چند ساعت قبل از عمليات مراقبت از آن قطع گردد، به صورتي كه نوعي خشكي سطحي و كم‌عمق در سطح درز پديد آيد.

 اجراي درزهاي حركتي :

 

درزهاي حركتي در تمام سطوح بايد برابر نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد گردند. بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي و ملات پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور در حين اجرا به هم مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.

:درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه يكپارچه

در اين حالت درزها بايد با بريدن سقف، ديوارها و كف طبقات به طور كامل انجام شود. فاصله درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه به كمك محاسبه تعيين مي‌شود. اين فاصله معمولاً بين 30 تا 60 متر است. با به كار بردن آرماتورهاي طولي، مي‌توان فاصله درزها را تا 90 متر افزايش داد. عرض درزها معمولاً بين 13 تا 37 ميليمتر است كه از طريق محاسبه تعيين مي‌شود

كاربرد درزهاي ساختمانی (درزهاي اجرايي)

كاربرد درزهاي ساخت (درزهاي اجرايي)

 

در هر توقف عمليات بتن‌ريزي كه موجب سخت شدن بتن مي‌گردد، درز ساخت (درز اجرايي) به وجود مي‌آيد. به طور كلي هرگاه زمان قطع بتن‌ريزي از 30 دقيقه تجاوز كند، بايد آن نقطه را يك درز اجرايي به حساب آورد، مگر آنكه حالت خميري بتن با تدابيري به آن بازگردانده شود. درز ساخت ممكن است داراي وضعيتهاي مختلفي باشد، ولي معمولاً قائم يا افقي است. معمولاً سعي مي‌شود محل درز ساخت به محل يكي ديگر از انواع درزها منطبق گردد. در تيرها و شاه‌تيرها درزهاي ساخت، بايد تقريباً عمود بر محور اين اعضا بوده و هيچگاه با محور عضو موازي نباشد.

درز ساخت مي‌تواند در اعضا و قطعات بتن‌آرمه در محل لنگر خمشي ماكزيمم قرار گيرد، زيرا در اين اعضا تنشهاي كششي توسط فولادهاي كششي تحمل مي‌شوند. درزهاي اجرايي نبايد در محلي كه قرار است بتن تحمل برش نمايد، قرار گيرند. بنابراين در ساخت اعضاي خمشي اگر قرار است بتن‌ريزي در بيش از يك مرحله صورت گيرد، بايد ترتيبي اتخاذ شود كه قطع بتن‌ريزي در مجاورت تكيه‌گاه نبوده، بلكه در نزديكي وسط دهانه باشد.

تيرها، شاه‌تيرها، دالها، سرستونها و مانند آنها همگي قسمتهايي از يك كف به حساب مي‌آيند كه بايد در يك مرحله بتن‌ريزي شوند، بتن‌ريزي ستونها اجباراً در تراز هر طبقه در محل سرستون يا تير متوقف مي‌شود. درزهاي ساخت عموماً در ساختمانهاي بتني كاربرد دارند. درزهاي ساخت بايد در محلهاي مناسب و زير نظر دستگاه نظارت تعبيه شوند.

كاربرد درزهاي حركتي

1 درزهاي انقباضي

اين درزها معمولاً به منظور جلوگيري از بروز تركهاي ناشي از جمع شدن بتن تعبيه مي‌شوند. اگر در فواصل معين درز انقباض در نظر گرفته نشود، روي سطوح پياده‌روها يا ديوارهاي بتني تركهايي پديد خواهد آمد. آرماتورها غالباً مي‌توانند محل بروز تركها را كنترل نمايند، همچنين، وجود درزهاي انقباضي كه محلشان به طور صحيح انتخاب شده باشد، مي‌توانند مانع بروز ترك شوند. عملكرد اين درزها به صورتي است كه انقباض طرفين درز در محل درز متمركز مي‌گردد. در حقيقت اين درزها داراي نوعي عدم پيوستگي عمومي هستند، ليكن شكاف اوليه‌اي بين بتن دو طرف درز وجود ندارد. در روسازيها جايي كه داراي عرض بيش از 75/3 متر نباشد، درزهاي ساختماني بين نوارهاي مجاور جوابگوي نياز براي جمع‌شدگي طولي خواهند بود. براي سنگدانه‌هاي گرانيتي و آهكي فاصله درزهاي روسازي معمولاً بين 6 تا 9 متر است. براي مصالح سنگي سيليسي و روباره‌ها، اين فاصله 8/4 تا 6 متر است. در صورت ترديد بايد فاصله درزها كمتر اختيار شود. در فاصله حدود 30 متر از انتهاي آزاد روسازي و 18 متر از هر درز انبساط، در محلهايي كه قفل و بست دانه‌ها كم باشد، درزهاي انقباض پديد خواهند آمد، در اين نقاط بايد زبانه‌هايي (كه يك طرف آنها به بتن پيوستگي كامل دارد و طرف ديگر در غلافي بدون اصطكاك حركت مي‌كند، يا هر وسيله ديگري كه قابليت انتقال بار در جهت عمود بر زبانه را داشته باشد) تعبيه شود.

درزهاي انقباضي در پياده‌روها و دالهاي كف كه به صورت موزائيكي ساخته مي‌شوند، به طور معمول در فواصل 2/1 تا 8/1 متر و در جان‌پناهها و نرده‌ها در فواصل 3 تا 6 متر در نظر گرفته مي‌شوند.

اگر اعضا و قطعات پيش‌ساخته و يا به صورت واحدهاي مجزا و مستقل كار گذارده شوند و بدين لحاظ در آنها درز انبساط تعبيه نشده باشد، بايد شرايط نصب چنان باشد كه اعضا و قطعات مجاور هنگام انبساط مزاحمتي براي يكديگر ايجاد ننمايد.

2 درزهاي انبساط

اين درزها براي جلوگيري از خراب شدن روسازيها در اثر فشار بيش از حد، فراهم ساختن امكان تعمير قسمتي از جدولهاي بتني پياده‌روها و نظاير آن تعبيه مي‌شوند. به طور كلي اين درزها براي تأمين امكان انقباض و انبساط ناشي از تغييرات درجه حرارت، به طوري كه در نقاط مختلف ساختمان ترك‌خوردگي و در مقاطع سازه تلاشهاي ثانوي زياد، ايجاد نشوند، تعبيه مي‌گردند.

عملكرد اين درزها بايد به گونه‌اي باشد كه انبساط و انقباض طرفين درز كاملاً همساز شوند، لازمه چنين درزهايي اين است كه هيچگونه پيوستگي در طرفين درز برقرار نباشد، چنين درزهايي بايد با كمترين مقاومت در مقابل انقباض و انبساط قادر به باز يا بسته شدن باشند. عموماً اين درزها در تمام قسمتهاي سازه به طور پيوسته قرار گرفته و از كف تا سقف ادامه مي‌يابند، براي حصول اطمينان از جدايي كامل دو قسمت مجاور رعايت اين مسئله ضروريست.

3 درزهاي كنترل

انبساط و انقباض بتن در اثر تغييرات رطوبت و حرارت در آن تنشهايي را به وجود مي‌آورند كه گاه از مقاومت بتن بيشتر بوده و به ترك‌خوردگي منجر مي‌شود. براي حل اين مشكل از درزهاي كنترل كه حركت نسبي دال يا ديوار در صفحه خود را امكانپذير مي‌سازد، استفاده مي‌شود.

براي جدا كردن واحدهاي عظيم مولد برق از قسمتهاي مجاور، به منظور جلوگيري از انتقال ارتعاش، منطقه‌اي كردن و محدود ساختن احتمال خرابي در قسمتهايي از ساختمان، جلوگيري از بروز ترك به علت تمركز تنش در محلهايي كه تغيير مقطع قابل توجهي حادث شده است (نظير بازشو ديوارها)، جداسازي قسمتهاي مختلف يك شالوده به علت تفاوت باربري آنها، جدا ساختن بازوهاي مختلف سازه‌هايي كه شكل پلان آنها U,H,T,L,+ مي‌باشد، از درز كنترل استفاده مي‌شود. محل درزهاي كنترل به ملاحظات معماري و مهندسي بستگي دارد. با تكيه بر تجربيات به دست آمده بهتر است ساختمانهاي بتني بزرگ، مستقل و بدون درز با طول بيش از 18 متر ساخته نشوند.

4 درزهاي نشست

اين درزها براي جلوگيري از نشستهاي نامساوي دو ساختمان مجاور كه داراي دو نوع مصالح، دو نوع پي يا دو ارتفاع متفاوت هستند، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

5 درزهاي لغزشي

درزهايي هستند كه امكان لغزش دو قسمت مجاور درز بدون انتقال نيروي برشي را فراهم مي‌كنند. اين درزها غالباً در مخازن، به ويژه در مواردي كه تغييرات درجه حرارت محيط زياد است، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

6 ساير درزها

مشخصات درزهاي جدا كننده، مفصلي و … كه كاربردهاي ويژه دارند، طبق مندرجات مشخصات فني خصوصي خواهد بود.

مصالح مصرفي در درزهاي ساختماني

براي اجراي درزهاي ساختماني معمولاً مصالح زير مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

 1مصالح پركننده درز (فيلر)

اين مواد ممكن است در بر دارنده الياف گياهي، لاستيك، تركيبات آسفالتي، چوب‌پنبه و مانند آنها باشند. مواد به كار رفته به عنوان پركننده، بايد داراي ويژگيهاي زير بوده و در هر صورت از مشخصات مندرج در فصل مصالح تبعيت نمايد. اهم ويژگيهاي مصالح پركننده عبارتند از:

الف:  برخورداري از دوام زياد

ب:   جاگيري و شكل‌گيري در درزها

ج:    قابليت ارتجاع و عدم ايجاد اتصال محكم با درز

2مصالح آب‌بندي

مصالح آب‌بندي به منظور نفوذناپذيري در مقابل باد و باران و رطوبت به كار مي‌روند.

مصالح آب‌بندي بايد طبق نقشه‌ها و مشخصات خصوصي و با تأييد دستگاه نظارت به كار گرفته شود. مصالح آب‌بندي بايد از نوعي باشد كه به درز آسيب وارد نياورده و سبب كم و زياد شدن ابعاد آن نشود. براي آب‌بندي انواع مختلف مصالح فلزي، لاستيكي و يا پلاستيكي به كار مي‌رود.

3 مصالح پوشش

مصالح مورد استفاده در پوشش غالباً از نوع مسي، برنزي، آلومينيومي، چوبي، لاستيكي و مانند اينهاست. مشخصات مصالح بايد مطابق مندرجات فصل مصالح و مشخصات فني خصوصي باشد. اين پوششها بايد طوري نصب شوند كه بتوانند جدا از اسكلت فلزي يا بتني و مصالح ديگر منبسط و منقبض گردند.

اجراي درزهاي ساختماني

درزها در تمام سطوح بايد مطابق نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد شوند، بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي، ملات و مانند اينها پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور به هيچ عنوان در هيچ نقطه‌اي به يكديگر مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.

1 اجراي درزهاي ساخت

اين درزها در ساختمانهاي بتني كاربرد دارند و آن هنگامي است كه بتن‌ريزي دو قسمت مجاور و چسبيده به هم، در دو زمان مختلف صورت گيرد. به سطح بتن خميري جديد و بتن سفت قديمي، سطح واريز يا درز اجرايي گفته مي‌شود. موقعيت و شكل درز، بايد از قبل پيش‌بيني شده باشد. تعيين محل درز نبايد به تصادف و پيشرفت كار بتن‌ريزي واگذار شود، بلكه بايد قبل از شروع كار و در هنگام تهيه برنامه زمانبندي بتن‌ريزي، تدابير لازم در مورد درز اجرايي اتخاذ شده باشد.

دستيابي به پيوستگي كامل بين دو سطح بتني در يك درز ساختماني ضروري است. از اين رو در درزهاي ساختماني معمولاً سعي مي‌شود در حالي كه بتن ريخته شده يك طرف درز نارس است، يك لايه سطحي از آن برداشته شود، به صورتي كه دانه‌ها نمايان شده و سطحي ناصاف و غيرمنظم حاصل گردد، اين وضع را مي‌توان با پاشيدن آب يا مخلوط آب و هوا، با فشار لازم و استفاده از برس سيمي ايجاد نمود. تا زماني كه قرار است بتن طرف ديگر درز اجرا شود، بايد سطح بتن اوليه مرطوب نگه داشته شود، به جز سطح خود درز كه بايد چند ساعت قبل از عمليات مراقبت از آن قطع گردد، به صورتي كه نوعي خشكي سطحي و كم‌عمق در سطح درز پديد آيد.

در بتن‌ريزيهاي حجيم بايد از سطوح واريز خيلي بزرگ اجتناب شود، اين سطوح بايد به صورت پلكاني يا شكسته احداث شوند. ايجاد سطوح واريز قائم، بايد به وسيله قالب موقت صورت پذيرد. بدين منظور مي‌توان از توري با چشمه ريز كه به وسيله يك شبكه محكم نگهداري مي‌شود، استفاده نمود. توري در توده بتن باقي مانده و يا بموقع كنده مي‌شود. به اين ترتيب سطح خشني به دست مي‌آيد. براي بتن‌ريزي وجه دوم درز بايد سطح واريز كاملاً آماده شود. سطح واريز بايد عاري از آلودگي، روغن، گريس، رنگ و نظاير آن باشد. تميز كردن سطح، بتن تا آنجا ضرورت دارد كه دانه‌هاي ماسه مشخص گردد. بهترين روش براي تميز كردن سطح، ماسه‌پاشي مرطوب با استفاده از آبفشان است، البته روشهاي ديگري نظير اسيدشويي، استفاده از آبفشان و يا استفاده از ابزار دستي، هر كدام بسته به موقعيت درز كاربرد دارند. براي تأمين پيوستگي بتن جديد و قديم پس از زخمي كردن سطح واريز، بايد آن را به مدت طولاني خيس نگاه داشته و قبل از شروع بتن‌ريزي مجدد به كمك هواي فشرده، آب سطحي را از روي بتن زدود. براي تأمين پيوستگي بيشتر مي‌توان با نظر دستگاه نظارت بر مقدار كارايي بتن افزود. اين كار از طريق افزايش اسلامپ، افزايش ماسه و يا كاهش مقداري از درشت‌دانه‌ها صورت مي‌گيرد. براي حصول كامل پيوستگي بهتر است قسمتهاي اوليه بتن جديد به خوبي و با دقت كامل مرتعش گردد.

2 اجراي درزهاي حركتي

درزهاي حركتي در تمام سطوح بايد برابر نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد گردند. بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي و ملات پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور در حين اجرا به هم مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.

1 درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه يكپارچه

در اين حالت درزها بايد با بريدن سقف، ديوارها و كف طبقات به طور كامل انجام شود. فاصله درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه به كمك محاسبه تعيين مي‌شود. اين فاصله معمولاً بين 30 تا 60 متر است. با به كار بردن آرماتورهاي طولي، مي‌توان فاصله درزها را تا 90 متر افزايش داد. عرض درزها معمولاً بين 13 تا 37 ميليمتر است كه از طريق محاسبه تعيين مي‌شود.

2 درزهاي حركتي در ساختمانهاي فولادي

در ساختمانهاي فولادي بايد درز انبساط، ساختمان را كاملاً به دو قسمت تقسيم نمايد. اجراي درزها در ساختمانهاي فلزي بسته به اينكه سقف بتني يا فلزي باشد، طبق نقشه‌ها و مشخصات خواهد بود. فاصله درزها از يكديگر بيش از 60 متر نخواهد بود كه در هر حال طبق نقشه‌ها و مشخصات و در محلهاي تعيين شده اجرا خواهند شد.

3 درزهاي حركتي در ساختمانهاي ساخته شده از مصالح بنايي

در ساختمانهاي ساخته شده از مصالح بنايي بايد درزها در نقاط زير تعبيه شوند:

الف:  در خط باريك شدن عرض ساختمان

ب:   در تقاطع دو ديوار در ساختمانهايي كه به شكل H,U,T,L,+ يا تركيبي از اين شكلها باشند.

پ:   در ديوارهاي طويل بسته به موقعيت ديوار و درجه حرارت محيط

ت:   در مواردي كه ديوارهاي ساختمانهاي جديد به ساختمانهاي موجود متصل مي‌گردند.

ث:   در تقاطع چند ساختمان كه به هم ارتباط دارند.

همچنين براي جلوگيري و كاهش خسارت و خرابي ناشي از ضربه ساختمانهاي مجاور به يكديگر، بايد ساختمانهايي كه داراي ارتفاع بيش از 12 متر و يا داراي بيش از 4 طبقه هستند، به وسيله درز انقطاع از ساختمانهاي مجاور جدا شوند. حداقل عرض درز انقطاع در تراز هر طبقه 1/100 ارتفاع آن تراز از روي شالوده مي‌باشد، اين فاصله را مي‌توان با مصالح كم مقاومت كه در هنگام زلزله به آساني خرد مي‌شوند، پر كرد.

اجراي درزهاي حركتي در ساختمانهاي خاص نياز به مشخصات فني خصوصي خواهد داشت. به طوري كه عرض و فاصله درزها متناسب با مقدار انبساط و انقباض باشند.

انواع درزها در كف سازی ساختمان ، درزهای انبساطی یا جداسازی

انواع درزها در كف سازی ساختمان

درزهای انبساطی یا جداسازی

در واقع این درزها در یك محل مشخص تعبیه می شوند تا دال حین انبساط و یا حركت، به سازه های مجاورش صدمه نزند. هدف از كاربرد این درزها آن است كه امكان حركت آزادانه و مستقل قائم و افقی بین دال و سازه های مجاور بوجود آید. این سازه های مجاور می توانند دیوارها، ستون ها و پی ها و یا محل های بارگذاری باشند. حركت و درجة آزادی این المان های سازه ای نسبت به المان های مجاور برروی دال به علت متفاوت بودن شرایط تكیه گاهی متفاوت می باشد. لذا اگر دال به صورت صلب به ستون ها یا دیوارها متصل شود، ترك خوردگی محتمل خواهد بود. درزهای جداسازی ممكن است از نوع درزهای انبساطی باشند. به طور كلی این نوع درزها می توانند مربعی شكل یا دایروی نیز باشند. (مثلاً در اطراف ستون) مزیت شكل دایروی آن است كه در آن گوشه هایی كه محل تمركز تنش است، وجود ندارد. باید اذعان نمود كه امروزه طراحی های خوب و نگهداری مناسب درزهای ساخت و ساز (اجرایی)، نیاز به طراحی درزهای انبساطی را مگر در اطراف اجزاء ثابت ساختمان از بین برده است. حركت كف در طی زمان به تدریج درزهای انبساطی را می بندد و در نتیجه امر، ممكن است درزهای انقباضی مجاور باز شوند و درزگیرها و قفل و بست آنها دچار آسیب گردد.
عرض یك درز انبساطی به طور معمول 75/0 اینچ و یا بیشتر است. ابتدا در داخل درز به ارتفاع 75/0 تا 1 اینچ مصالح پركننده ریخته می شود و بقیه آن با مصالح درزگیر پر می شود. میلگردهای dowel به كار رفته در درزهای انبساطی باید از یك طرف با یك غلاف  (cap) مجهز شوند به نحوی كه در انتهای dowel فضای خالی ایجاد شود. این فضای خالی حركت dowel را حین انبساط دال جذب می‌نماید. ممكن است گاهی اوقات درزهای آزاد كنندة فشار (pressure relief joint) با درزهای انبساطی اشتباه شوند. این درزها كاركردی شبیه به درزهای انبساطی دارند و تنها فرق آنها این است كه آنها پس از ساخت اولیه كف و به منظور رها كردن فشار در مقابل سازه های دیگر و به منظور كاهش امكان بالقوه تخریب به وجود می آیند این درزها برای سازه های معمولی توصیه نمی شوند.

درزهای ساخت و ساز (اجرایی)

درزهای ساخت و ساز (اجرایی)

این نوع درزها كه به درزهای سرد نیز معروفند(cold soint) برخلاف 2 نوع درز دیگر به منظور تسهیل حركت بتن و اجازة تغییر مكان آن ساخته نمی شوند بلكه معمولاً در پایان شیفت كاری یا روزكاری بالاجبار ساخته می شوند. البته نوع این درزها ممكن است بعدها به درزهای انقباضی یا درزهای طولی تبدیل شود.

درزهای كنترلی (انقباضی)

     تذكر: این درزها را "dummy joint" نیز می خوانند. این درزها محل ترك خوردگی ناشی از تغییر طول ابعاد دال بتنی را تنظیم می نماید به نحوی كه ترك ها به محل درزها منتقل می‌شوند. این درزها برای كنترل تركهایی است كه از تنش های كششی ـ خمشی به وجود آمده در بتن ناشی می‌شوند. این تنش ها خود ممكن است از عوامل مختلفی چون هیدراتاسیون سیمان، شرایط محیطی و بارهای عبوری استاتیكی و دینامیكی سرچشمه بگیرند. با توجه به آنكه تعداد این درزها زیاد است لذا اجرای آنها عملكرد بتن و كف پوش را به شدت تحت تأثیر قرار می دهد.
بند 2-2-5 در آیین‌نامه ACI 224.3R تصریح می كند كه مرسوم است درزهای انقباضی در امتداد ردیف ستون ها اجرا شوند ولی به درزهای اضافی نیز نیاز می باشد. طراحی درزهای كنترلی كه درزهای انقباضی نیز خوانده می شود در دال های پوششی و در مكان هایی نظیر پلاژها، پاسیوها، سواره روها و پیاده روها و پاركینگ ها نیازمند توجه به چند موضوع اساسی است. از جمله این موارد انقباض ناشی از خشك شدن در حین عمل آوری اولیه، curling ناشی از اختلاف انقباض در بالا و پایین دال و تغییر مكان های حرارتی دال می باشند. به طور كاملاً تقریبی می توان گفت، بتنی با اسلامپ حدود 8 سانتیمتر به ازای هر 100 فوت طولی به اندازة 6/0 اینچ  انقباض خواهد داشت. ویژگی درزهای كنترلی خوب طراحی شده آن است كه ترك ها را دقیقاً به محل درز منتقل كرده و نقطة دیگری برروی دال ترك نخواهد خورد.

كاربرد درزهاي ساخت (درزهاي اجرايي)

در هر توقف عمليات بتن‌ريزي كه موجب سخت شدن بتن مي‌گردد، درز ساخت (درز اجرايي) به وجود مي‌آيد. به طور كلي هرگاه زمان قطع بتن‌ريزي از 30 دقيقه تجاوز كند، بايد آن نقطه را يك درز اجرايي به حساب آورد، مگر آنكه حالت خميري بتن با تدابيري به آن بازگردانده شود. درز ساخت ممكن است داراي وضعيتهاي مختلفي باشد، ولي معمولاً قائم يا افقي است.
معمولاً سعي مي‌شود محل درز ساخت به محل يكي ديگر از انواع درزها منطبق گردد. در تيرها و شاه‌تيرها درزهاي ساخت، بايد تقريباً عمود بر محور اين اعضا بوده و هيچگاه با محور عضو موازي نباشد.درز ساخت مي‌تواند در اعضا و قطعات بتن‌آرمه در محل لنگر خمشي ماكزيمم قرار گيرد، زيرا در اين اعضا تنشهاي كششي توسط فولادهاي كششي تحمل مي‌شوند.
درزهاي اجرايي نبايد در محلي كه قرار است بتن تحمل برش نمايد، قرار گيرند. بنابراين در ساخت اعضاي خمشي اگر قرار است بتن‌ريزي در بيش از يك مرحله صورت گيرد، بايد ترتيبي اتخاذ شود كه قطع بتن‌ريزي در مجاورت تكيه‌گاه نبوده، بلكه در نزديكي وسط دهانه باشد.تيرها، شاه‌تيرها، دالها، سرستونها و مانند آنها همگي قسمتهايي از يك كف به حساب مي‌آيند كه بايد در يك مرحله بتن‌ريزي شوند، بتن‌ريزي ستونها اجباراً در تراز هر طبقه در محل سرستون يا تير متوقف مي‌شود. درزهاي ساخت عموماً در ساختمانهاي بتني كاربرد دارند. درزهاي ساخت بايد در محلهاي مناسب و زير نظر دستگاه نظارت تعبيه شوند.كاربرد درزهاي حركتي
 1 درزهاي انقباضي
 اين درزها معمولاً به منظور جلوگيري از بروز تركهاي ناشي از جمع شدن بتن تعبيه مي‌شوند. اگر در فواصل معين درز انقباض در نظر گرفته نشود، روي سطوح پياده‌روها يا ديوارهاي بتني تركهايي پديد خواهد آمد. آرماتورها غالباً مي‌توانند محل بروز تركها را كنترل نمايند، همچنين، وجود درزهاي انقباضي كه محلشان به طور صحيح انتخاب شده باشد، مي‌توانند مانع بروز ترك شوند. عملكرد اين درزها به صورتي است كه انقباض طرفين درز در محل درز متمركز مي‌گردد. در حقيقت اين درزها داراي نوعي عدم پيوستگي عمومي هستند، ليكن شكاف اوليه‌اي بين بتن دو طرف درز وجود ندارد. در روسازيها جايي كه داراي عرض بيش از 75/3 متر نباشد، درزهاي ساختماني بين نوارهاي مجاور جوابگوي نياز براي جمع‌شدگي طولي خواهند بود. براي سنگدانه‌هاي گرانيتي و آهكي فاصله درزهاي روسازي معمولاً بين 6 تا 9 متر است. براي مصالح سنگي سيليسي و روباره‌ها، اين فاصله 8/4 تا 6 متر است. در صورت ترديد بايد فاصله درزها كمتر اختيار شود. در فاصله حدود 30 متر از انتهاي آزاد روسازي و 18 متر از هر درز انبساط، در محلهايي كه قفل و بست دانه‌ها كم باشد، درزهاي انقباض پديد خواهند آمد، در اين نقاط بايد زبانه‌هايي (كه يك طرف آنها به بتن پيوستگي كامل دارد و طرف ديگر در غلافي بدون اصطكاك حركت مي‌كند، يا هر وسيله ديگري كه قابليت انتقال بار در جهت عمود بر زبانه را داشته باشد) تعبيه شود.درزهاي انقباضي در پياده‌روها و دالهاي كف كه به صورت موزائيكي ساخته مي‌شوند، به طور معمول در فواصل 2/1 تا 8/1 متر و در جان‌پناهها و نرده‌ها در فواصل 3 تا 6 متر در نظر گرفته مي‌شوند.اگر اعضا و قطعات پيش‌ساخته و يا به صورت واحدهاي مجزا و مستقل كار گذارده شوند و بدين لحاظ در آنها درز انبساط تعبيه نشده باشد، بايد شرايط نصب چنان باشد كه اعضا و قطعات مجاور هنگام انبساط مزاحمتي براي يكديگر ايجاد ننمايد.
 2 درزهاي انبساط
 اين درزها براي جلوگيري از خراب شدن روسازيها در اثر فشار بيش از حد، فراهم ساختن امكان تعمير قسمتي از جدولهاي بتني پياده‌روها و نظاير آن تعبيه مي‌شوند. به طور كلي اين درزها براي تأمين امكان انقباض و انبساط ناشي از تغييرات درجه حرارت، به طوري كه در نقاط مختلف ساختمان ترك‌خوردگي و در مقاطع سازه تلاشهاي ثانوي زياد، ايجاد نشوند، تعبيه مي‌گردند.عملكرد اين درزها بايد به گونه‌اي باشد كه انبساط و انقباض طرفين درز كاملاً همساز شوند، لازمه چنين درزهايي اين است كه هيچگونه پيوستگي در طرفين درز برقرار نباشد، چنين درزهايي بايد با كمترين مقاومت در مقابل انقباض و انبساط قادر به باز يا بسته شدن باشند. عموماً اين درزها در تمام قسمتهاي سازه به طور پيوسته قرار گرفته و از كف تا سقف ادامه مي‌يابند، براي حصول اطمينان از جدايي كامل دو قسمت مجاور رعايت اين مسئله ضروريست.
 3 درزهاي كنترل انبساط و انقباض
 بتن در اثر تغييرات رطوبت و حرارت در آن تنشهايي را به وجود مي‌آورند كه گاه از مقاومت بتن بيشتر بوده و به ترك‌خوردگي منجر مي‌شود. براي حل اين مشكل از درزهاي كنترل كه حركت نسبي دال يا ديوار در صفحه خود را امكانپذير مي‌سازد، استفاده مي‌شود.براي جدا كردن واحدهاي عظيم مولد برق از قسمتهاي مجاور، به منظور جلوگيري از انتقال ارتعاش، منطقه‌اي كردن و محدود ساختن احتمال خرابي در قسمتهايي از ساختمان، جلوگيري از بروز ترك به علت تمركز تنش در محلهايي كه تغيير مقطع قابل توجهي حادث شده است (نظير بازشو ديوارها)، جداسازي قسمتهاي مختلف يك شالوده به علت تفاوت باربري آنها، جدا ساختن بازوهاي مختلف سازه‌هايي كه شكل پلان آنها U,H,T,L,+ مي‌باشد، از درز كنترل استفاده مي‌شود. محل درزهاي كنترل به ملاحظات معماري و مهندسي بستگي دارد. با تكيه بر تجربيات به دست آمده بهتر است ساختمانهاي بتني بزرگ، مستقل و بدون درز با طول بيش از 18 متر ساخته نشوند.4 درزهاي نشستاين درزها براي جلوگيري از نشستهاي نامساوي دو ساختمان مجاور كه داراي دو نوع مصالح، دو نوع پي يا دو ارتفاع متفاوت هستند، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
 5 درزهاي لغزشي
 درزهايي هستند كه امكان لغزش دو قسمت مجاور درز بدون انتقال نيروي برشي را فراهم مي‌كنند. اين درزها غالباً در مخازن، به ويژه در مواردي كه تغييرات درجه حرارت محيط زياد است، مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
 6  ساير درزها
 مشخصات درزهاي جدا كننده، مفصلي و … كه كاربردهاي ويژه دارند، طبق مندرجات مشخصات فني خصوصي خواهد بود.مصالح مصرفي در درزهاي ساختمانيبراي اجراي درزهاي ساختماني معمولاً مصالح زير مورد استفاده قرار مي‌گيرد. 1مصالح پركننده درز (فيلر) اين مواد ممكن است در بر دارنده الياف گياهي، لاستيك، تركيبات آسفالتي، چوب‌پنبه و مانند آنها باشند. مواد به كار رفته به عنوان پركننده، بايد داراي ويژگيهاي زير بوده و در هر صورت از مشخصات مندرج در فصل مصالح تبعيت نمايد.
 اهم ويژگيهاي مصالح پركننده عبارتند از:
الف:  برخورداري از دوام زيادب:   جاگيري و شكل‌گيري در درزهاج:    قابليت ارتجاع و عدم ايجاد اتصال محكم با درز
 2مصالح آب‌بندي
مصالح آب‌بندي به منظور نفوذناپذيري در مقابل باد و باران و رطوبت به كار مي‌روند.مصالح آب‌بندي بايد طبق نقشه‌ها و مشخصات خصوصي و با تأييد دستگاه نظارت به كار گرفته شود. مصالح آب‌بندي بايد از نوعي باشد كه به درز آسيب وارد نياورده و سبب كم و زياد شدن ابعاد آن نشود. براي آب‌بندي انواع مختلف مصالح فلزي، لاستيكي و يا پلاستيكي به كار مي‌رود.
 3  مصالح پوشش
 مصالح مورد استفاده در پوشش غالباً از نوع مسي، برنزي، آلومينيومي، چوبي، لاستيكي و مانند اينهاست. مشخصات مصالح بايد مطابق مندرجات فصل مصالح و مشخصات فني خصوصي باشد. اين پوششها بايد طوري نصب شوند كه بتوانند جدا از اسكلت فلزي يا بتني و مصالح ديگر منبسط و منقبض گردند.
اجراي درزهاي ساختماني
 درزها در تمام سطوح بايد مطابق نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد شوند، بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي، ملات و مانند اينها پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور به هيچ عنوان در هيچ نقطه‌اي به يكديگر مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.1 اجراي درزهاي ساختاين درزها در ساختمانهاي بتني كاربرد دارند و آن هنگامي است كه بتن‌ريزي دو قسمت مجاور و چسبيده به هم، در دو زمان مختلف صورت گيرد. به سطح بتن خميري جديد و بتن سفت قديمي، سطح واريز يا درز اجرايي گفته مي‌شود. موقعيت و شكل درز، بايد از قبل پيش‌بيني شده باشد.
تعيين محل درز نبايد به تصادف و پيشرفت كار بتن‌ريزي واگذار شود، بلكه بايد قبل از شروع كار و در هنگام تهيه برنامه زمانبندي بتن‌ريزي، تدابير لازم در مورد درز اجرايي اتخاذ شده باشد.دستيابي به پيوستگي كامل بين دو سطح بتني در يك درز ساختماني ضروري است. از اين رو در درزهاي ساختماني معمولاً سعي مي‌شود در حالي كه بتن ريخته شده يك طرف درز نارس است، يك لايه سطحي از آن برداشته شود، به صورتي كه دانه‌ها نمايان شده و سطحي ناصاف و غيرمنظم حاصل گردد، اين وضع را مي‌توان با پاشيدن آب يا مخلوط آب و هوا، با فشار لازم و استفاده از برس سيمي ايجاد نمود. تا زماني كه قرار است بتن طرف ديگر درز اجرا شود، بايد سطح بتن اوليه مرطوب نگه داشته شود، به جز سطح خود درز كه بايد چند ساعت قبل از عمليات مراقبت از آن قطع گردد، به صورتي كه نوعي خشكي سطحي و كم‌عمق در سطح درز پديد آيد.در بتن‌ريزيهاي حجيم بايد از سطوح واريز خيلي بزرگ اجتناب شود، اين سطوح بايد به صورت پلكاني يا شكسته احداث شوند. ايجاد سطوح واريز قائم، بايد به وسيله قالب موقت صورت پذيرد. بدين منظور مي‌توان از توري با چشمه ريز كه به وسيله يك شبكه محكم نگهداري مي‌شود، استفاده نمود. توري در توده بتن باقي مانده و يا بموقع كنده مي‌شود. به اين ترتيب سطح خشني به دست مي‌آيد. براي بتن‌ريزي وجه دوم درز بايد سطح واريز كاملاً آماده شود. سطح واريز بايد عاري از آلودگي، روغن، گريس، رنگ و نظاير آن باشد. تميز كردن سطح، بتن تا آنجا ضرورت دارد كه دانه‌هاي ماسه مشخص گردد.
بهترين روش براي تميز كردن سطح، ماسه‌پاشي مرطوب با استفاده از آبفشان است، البته روشهاي ديگري نظير اسيدشويي، استفاده از آبفشان و يا استفاده از ابزار دستي، هر كدام بسته به موقعيت درز كاربرد دارند. براي تأمين پيوستگي بتن جديد و قديم پس از زخمي كردن سطح واريز، بايد آن را به مدت طولاني خيس نگاه داشته و قبل از شروع بتن‌ريزي مجدد به كمك هواي فشرده، آب سطحي را از روي بتن زدود. براي تأمين پيوستگي بيشتر مي‌توان با نظر دستگاه نظارت بر مقدار كارايي بتن افزود. اين كار از طريق افزايش اسلامپ، افزايش ماسه و يا كاهش مقداري از درشت‌دانه‌ها صورت مي‌گيرد. براي حصول كامل پيوستگي بهتر است قسمتهاي اوليه بتن جديد به خوبي و با دقت كامل مرتعش گردد.2 اجراي درزهاي حركتي
درزهاي حركتي در تمام سطوح بايد برابر نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ايجاد گردند. بايد دقت شود كه درزها در حين اجرا با مصالح بنايي و ملات پر نشده و اجزاي ساختمانهاي مجاور در حين اجرا به هم مربوط نشوند و كاملاً از يكديگر جدا باشند.1 درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه يكپارچه
در اين حالت درزها بايد با بريدن سقف، ديوارها و كف طبقات به طور كامل انجام شود. فاصله درزهاي حركتي در ساختمانهاي بتن‌آرمه به كمك محاسبه تعيين مي‌شود. اين فاصله معمولاً بين 30 تا 60 متر است. با به كار بردن آرماتورهاي طولي، مي‌توان فاصله درزها را تا 90 متر افزايش داد. عرض درزها معمولاً بين 13 تا 37 ميليمتر است كه از طريق محاسبه تعيين مي‌شود.2 درزهاي حركتي در ساختمانهاي فولادي
در ساختمانهاي فولادي بايد درز انبساط، ساختمان را كاملاً به دو قسمت تقسيم نمايد. اجراي درزها در ساختمانهاي فلزي بسته به اينكه سقف بتني يا فلزي باشد، طبق نقشه‌ها و مشخصات خواهد بود. فاصله درزها از يكديگر بيش از 60 متر نخواهد بود كه در هر حال طبق نقشه‌ها و مشخصات و در محلهاي تعيين شده اجرا خواهند شد.3 درزهاي حركتي در ساختمانهاي ساخته شده از مصالح بناييدر ساختمانهاي ساخته شده از مصالح بنايي بايد درزها در نقاط زير تعبيه شوند:الف:  در خط باريك شدن عرض ساختمان
ب:   در تقاطع دو ديوار در ساختمانهايي كه به شكل H,U,T,L,+ يا تركيبي از اين شكلها باشند.
پ:   در ديوارهاي طويل بسته به موقعيت ديوار و درجه حرارت محيطت: 
 در مواردي كه ديوارهاي ساختمانهاي جديد به ساختمانهاي موجود متصل مي‌گردند.ث:   در تقاطع چند ساختمان كه به هم ارتباط دارند.همچنين براي جلوگيري و كاهش خسارت و خرابي ناشي از ضربه ساختمانهاي مجاور به يكديگر، بايد ساختمانهايي كه داراي ارتفاع بيش از 12 متر و يا داراي بيش از 4 طبقه هستند، به وسيله درز انقطاع از ساختمانهاي مجاور جدا شوند. حداقل عرض درز انقطاع در تراز هر طبقه 1/100 ارتفاع آن تراز از روي شالوده مي‌باشد، اين فاصله را مي‌توان با مصالح كم مقاومت كه در هنگام زلزله به آساني خرد مي‌شوند، پر كرد.اجراي درزهاي حركتي در ساختمانهاي خاص نياز به مشخصات فني خصوصي خواهد داشت. به طوري كه عرض و فاصله درزها متناسب با مقدار انبساط و انقباض باشند.

irantile.com

ترک در ساختمان

عوامل زیر به هنگام انتخاب یک سیستم مناسب پایش ترک باید مد نظر قرار گیرد:
*آیا ترک در موقعیت حساسی قرار دارد؟ آیا ترک سنج، توجه ناخوشایندی از ترک های ساختمان ثبت خواهد کرد؟ در چنین حالتی، آیا استفاده از قرص های فولادی ضد زنگ مناسب است؟ آیا ترک سنج، آسایش خاطر مالک ساختمان را در خصوص این که ترک ها حرکتی ندارند فراهم خواهد ساخت؟
*چه کسی قرائت ها را انجام می دهد؟ آیا مالک ساختمان پس از ثبت حرکات، نتایج را برای تجزیه و تحلیل به متخصص خواهد داد؟ اگر این گونه است، ترک سنج های «خبرچین» برای قرائت بسیار ساده خواهند بود.
*چه وقتی موردنیاز است؟ آیا دقت تا حد 1 میلی متر کافی است یا دقت بالاتری مورد نیاز است.
در طول دوره پایش ترک، اطلاعات بیشتری باید جمع آوری شود و این مستلزم رعایت موارد زیر است:
*تاریخچه ی محل – بررسی عکس های هوایی و بازنگری نقشه های قدیمی، مصالح انبار شده و اسناد معتبر.
*زمین شناسی محل – مطالعه ی نقشه های زمین شناسی مربوط و سرگذشت ها.
*بازدید از محل – بازدید از محلات بدون تابلو و خیابان های بدون نام، آزمایش ترانشه های باز، پوشش گیاهی، ساختمان های مجاور، قسمت های مختلف زمین های همجوار و بازدید کانال های زهکش های ساخته شده جهت ملاحظه ای نشت احتمالی آب. اگر ترک های ظاهر شده به دلیل نشست یا فرو نشست های پی بوده است چاهک های آزمایش باید حفر شوند تا وضعیت پی و پایه ساختمان و قرارگیری آن ها روی بستر خاکی مشخص شده و نمونه های خاک لازم جهت آزمایش به دست آیند. حفاری با مته نیز می تواند برای انجام عملیات و تعیین وضعیت عمومی خاک در اعماق بیشتر مورد استفاده قرار گیرد. آزمایش با شاقول و لوازم برداشت مسطحاتی می تواند به منظور سنجش انحراف دیوارها از راستای قائم و به عنوان شاهدی بر وجود یا عدم وجود فرونشست پی مورد استفاده قرار گیرند. اگر واکنش های شیمیایی به عنوان دلیل منتظر باشند بایستی نمونه های لازم جهت انجام آزمایش اخذ شوند.
ارزیابی اهمیت

بیشتر ساختمان های کم ارتفاع در انگلستان با استفاده از آجر، بلوک های بتنی یا سنگی به همراه ملات ساخته می شوند. این مصالح از مقاومت فشاری قابل توجهی برخوردارند اما توانایی شان در تحمل کشش محدود است. با گسترش کشش، ترک های زیادی پدیدار می شوند. دلایل بسیار زیادی برای ترک خوردگی وجود دارد ممکن است یک دلیل واحد یا ترکیبی از چند دلیل عمده در ترکیب با چندین عامل شرکت کننده وجود داشته باشند.

برخی از دلایل ترک خوردگی عبارت اند از:
* نشست یا فرونشست پی.
* ناسازگاری مصالح ساختمان.
* واکنش شیمیایی مصالح.
* حرکات ناشی از تغییرات دما.
* تغییرات درصد رطوبت.
* ناپایداری سازه ای.
* عیوب طراحی یا ساخت.
انتشارات بسیاری وجود دارند که به شرح جزئیات و دلایل مختلف ترک خوردگی در ساختمان های کوتاه پرداخته اند. اما برای کارفرما این سؤال وجود دارد که: «آیا این ترک جدی است؟» طی فرایند جمع آوری شواهد و دلایل، ممکن است به سادگی دیدگاه مؤثر کارفرما در طرح سؤال فوق را فراموش کنیم. نتایج بازرسی اولیه، بررسی ترک، پایش ترک و جمع آوری داده ها باید به پرسش های زیر پاسخ گوید.
آیا عرض ترک بدون حرکت (ساکن) است؟

این پرسش می تواند به دلایل ممکن زیر اشاره کند: تقویت زیر پی های یک ساختمان جدید، انقباض اولیه مصالح ساختمانی یا خیز ناشی از بارگذاری بار مرده در تیرها و دال ها.
آیا حرکت در عرض ترک سیکلیک (دوره ای) است؟

0 نظر

اهمیت تِرِک در ساختمان های کوتاه

اهمیت تِرِک در ساختمان های کوتاه

چکیده


زمانی که مردم به خدمات یک مهندس عمران نیاز داشته باشند، انجام یک بررسی سازه ای در خصوص یک مشخصه یا ویژگی داخلی سازه – به خصوص ارائه ی توصیه در خصوص اهمیت ترک در ساختمان – یک موقعیت بسیار فوق العاده و ممتاز به شمار می رود. اگر چه این کار به نظر می رسد یک کار کم اهمیت یا کم ارزش باشد، بازخورد مالی آن برای کارفرما بسیار مهم است. علاوه بر این، برعکس تصورات عامه مردم در خصوص مسائل تخصصی و حرفه ای، این کار باید تا حد امکان به شکل بسیار حرفه ای انجام شود. این مقاله، خلاصه ای است از آنچه که هر مهندس عمران باید در مواجهه با بررسی ترک خوردگی در ساختمان بداند.
مقدمه

به شکل 1 نگاه کنید. «آیا این ترک جدّی است؟». این سؤال را یک روز پیش از این که نسبت به لغو قرارداد خرید ساختمان اقدام نمایید از دست اندرکاران محلی تعمیرات ساختمان ها بپرسید. این سؤال یکی از اساسی ترین سؤالات پرسیدنی است، اما برای مهندس عمران، لااقل وقتی که از طرف صاحبان املاک و مستغلات پرسیده شود، یکی از سخت ترین پرسش ها برای جواب دادن است.
بسیاری از ساختمان ها در طول عمر مفیدشان ترک می خورند. ظهور ترک ها بیانگر وجود ضعف در اسکلت بناست. غالباً، پدیده ی ترک خوردگی پیامد کم اهمیتی است و تازمانی که ترک غیرفعال باشد، همه آن کاری که نیاز است انجام شود شامل: ترمیم ساده ی ترک با پرکردن یا بندکشی مجدد است. اما یک ترک می تواند نخستین نشانه ی وجود یک ضعف جدی در ساختمان باشد به طوری که قابلیت بهره برداری یا پایداری سازه را تحت تأثیر قرار دهد.
ظاهر شدن ترک ها همچنین می تواند در قابلیت اعتماد و فروش ساختمان مؤثر باشد. ایجاد ترک در ساختمان همچنین می تواند موجب اقامت دعوی حقوقی شود. بنابراین، ارزیابی صحیح اهمیت ترک بسیار لازم و ضروری است؛ لیکن این کار دور – از – سادگی است و غالباً مشغولیتی درونی و ذهنی است. بدیهی است که ارزیابی نادرست می تواند به انجام کارهای ترمیمی پرهزینه و غیرلازم منجر شود. در برخی موارد، کارهای ترمیمی می تواند موجب وخیم تر کردن مشکلات حاصله تا آن زمان و گسترش بیشتر ترک خوردگی شود.
پس اگر ترک ها مهم هستند مهندس عمران چه می کند؟ پرفسور مالکولم هولیس می گوید: «نقشه برداری ساختمان ها یک هنر، اما اثبات علت تخریب آن ها یک علم است». بنابراین توسعه ی یک متدولوژی یا یک روش سیستماتیک که هر راهکاری که قرار است دنبال شود مناسب با دلایل انتخاب آن راهکار باشد بسیار حائز اهمیت است. متدولوژی پیشنهادی زیر را نباید مو به مو دنبال نمود زیرا هر مورد مزیت متفاوتی خواهد داشت، اما در عین حال یک روش سیستماتیک برای گردآوری اطلاعات و سپس ارزیابی اهمیت ترک ها را فراهم می کند.
بازرسی اولیه

اولین گام در این متدولوژی، بازرسی اولیه است. طی فرآیند بازرسی اولیه، توصیه می شود که تحت تأثیر فشار کارفرما قرار نگیرید. بهتر است نظرات خود را به پرسیدن سؤالات به عنوان بخشی از فرآیند جمع آوری داده ها محدود کنید. در این مرحله، پرداختن به خود ترک ها اهمیت زیادی ندارد؛ چرا که به شما هیچ سرنخی از دلیل تشکیل شان نمی دهد. بهتر است عقب بایستیم و از فاصله بیشتر به کل ساختمان نگاهی بیاندازیم. اطراف ساختمان قدم بزنیم و شرایط ساختمان های مجاور و سایر ویژگی هایشان را همانند اجزای یک درخت بنگریم. هدف این است که نگاهی دقیق از یک منظر عمومی به مسأله داشته باشیم. تغییرات سازه ای روی ساختمان ها یا هر تعبیری که بر تمامیت و استحکام بنا اثر می گذارد باید شناسایی و تعیین شوند. به عمر بنا دقت داشته باشید. همچنین اگر ساختمان قبلاً توسعه داده شده یا برخی از قسمت های آن حذف شده است. همه عوامل را در نظر بگیرید. مثلاً نسبت به آن دسته از تغییرات داخلی بنا که به تازگی انجام شده اند مشکوک باشید چرا که می توانند ترک های موجود را مخفی کنند.

ترک نمونه ی نشان داده شده در شکل 2 بزگتر از حد معمول است. به خوبی پیداست که این ترک از قبل احتمالاً با ملات سیمان پر شده است. دیوار در اصل از چیدن درهم سنگ های آهکی و ملات آهک ساخته شده است. انجام تعمیر برروی قسمتی از دیوار با استفاده از ملات سیمانی قویتر و شکننده تر می تواند وضعیت رفتاری دیوار را تغییر دهد.
الگوی ترک ها باید مطالعه شود. اکثر ساختمان های کم ارتفاع در انگلستان از مصالح بنایی که در مقابل کشش ضعیف هستند ساخته شده اند. بنابراین، ترک خوردگی ها در مصالح بنایی به صورت عمود بر راستای نیرو ظاهر می شوند، هر چند این امتداد می تواند در اثر سختی نسبی المان های موجود در ساختمان منحرف شود. ترک ها تمایل دارند از خطوط و مسیرهای ضعیف پیروی کنند؛ به عنوان مثال، ترک ها معمولاً در پانل های دیواری در فصل مشترک بین بازشوهای در و پنجره ظاهر می شوند.

در مثال نشان داده شده در شکل 3، پی ساختمان تحت اثر ریشه های درخت در حال نشست است. خط مسیر نیرو به صورت قطری است و ترک ها به صورت عمود بر امتداد آن در حال شکل گرفتن هستند. ترک ها همچنین خطوط ضعیف در مجاورت قاب پنجره ها را دنبال می کنند.

در صورت امکان، مصالح ساختمانی و عمر ترک ها بایستی مورد دقت و بررسی قرار گیرند. مالک یا ساکن ساختمان می توانند اطلاعاتی در این باره ارائه کنند. لبه ی ترک های قدیمی اغلب هوازده اند و داخل آن ها به وسیله ی گرد و خاک و شن و ماسه و تار عنکبوت پرشده است. بعضی از آن ها عرض های یکسان دارند، برخی دیگر باریک شونده اند که باید به جهت باریک شدن شان دقت شود. ترک های ایجاد شده به وسیله ی نیروهای برشی تمایل دارند تکه هایی از یک لبه خود را جدا کنند (شکل 4). گاه گاهی آن ها به صورت پیش آمده تحت فشار اتفاق می افتند (شکل 5)
اینک، فرضیه ی تعیین ارتباط بین نشانه و علت ترک خوردگی توسعه می یابد. در این مرحله از بررسی، معمولاً اطلاعات در دسترس جهت تشخیص کامل علت ترک خوردگی، کافی نیستند. بنابراین بهتر است یک مدل مفهومی را توسعه دهید. این کار به شما کمک می کند تا بدانید ساختمان مورد بحث چگونه رفتار می کند و همچنین یاری تان می کند تا راهبردی منظم جهت به جلو بردن تحقیقاتتان را گسترش دهید. این راهبرد همان فرایند تکرار شونده ای است که در طی بازرسی ها، بررسی و اصلاح شده است.
تصویر 6 یک مدل مفهومی را نشان می دهد. ترک های بالای نمای ساختمان عریض تر از پایین آن هستند. به عنوان پیشنهاد می توان آزمایش نشست را برای تمام محدوده ی پی تا سقف شیروانی در نظر گرفت. همچنین شاید مرکز ساختمان تحت تأثیر نیروی بالابرنده قرار داشته باشد. این گونه مشاهدات قطعی و یقین آور نیستند. اما می توانند برای مرحله ی بعدی مطالعه و تحقیق مؤثر باشند.

کاوش و بررسی ترک

مرحله ی بعد این است که وضع موجود ترک ها را بررسی کنید. عرض ترک ها باید اندازه گیری شوند. مطلوب آن است که از گِیج ترک سنج مخصوص (شکل 7) در این کار استفاده کنید و سپس مشخصات هر ترک بر روی نقشه یا شمای ساختمان ترسیم شود (شکل 8). ویژگی هایی که باید ثبت شوند عبارت اند از: عرض، امتداد (جهت)، نحوه ی باریک شدن، تعداد و موقعیت ترک.
در صورت امکان، قائل شدن تفاوت بین ترک های کششی، فشاری و برشی مفید خواهد بود. ترکی که در سمت مقابل (پشت) دیوار قرار دارد را می توان به صورت خط چین شکسته (خط ندید) نمایش داد. ترسیم ترک ها بر روی یک نمای کلی از ساختمان می تواند به تعیین الگوی کلی حرکت ها کمک کند.
پایش ترک

پایش ترک حتی الامکان بایستی بسیار زود آغاز شود. هر چه طول دوره پایش بیشتر باشد، داده های بیشتری جهت تشخیص علت ایجاد ترک به دست خواهد آمد. پایش باید در تمام مدت جمع آوری داده ها، تحقیقات و انجام عملیات تعمیری و نیز فراتر از تکمیل عملیات مذکور ادامه یابد تا عملکرد آن مورد تأیید باشد.

انجام پایش بسیار مهم است؛ به عنوان مثال، از مراجع محلی برای تقویت زیر یک فونداسیون، ادعای خسارت شده بود، لیکن این ادعا معتبر نبود؛ زیرا مهندس سازه ای که این تقویت را پیشنهاد داده بود، ترک ها را پایش نکرده بود که تشخیص دهد آیا این ترک ها رو به گسترش هستند یا نه.
مرحله ی بعد، تصمیم گیری نوع وسایل مورد استفاده در پایش ترک ها است. گِیج ترک سنج مخصوص یا «خبرچین» (Tell-Tales) یک ابزار ارزان و سهل النصب برای پایش ترک می باشد (شکل 9). همواره مطمئن باشید از نوع تأیید و ساخته شده طبق استاندارد ISO 9002 استفاده کنید. شما در موقعیتی قرار دارید که اعتماد زیادی به قرائت هایتان وجود دارد. همچنین باید مطمئن باشید که کارهای تعمیری غیرلازم و در نتیجه، دستور کار نهایی غیرقابل اطمینانی را توصیه نمی کنید.
خبرچین ها باید تا دقت 1 میلی متر و قابلیت درون یابی تا 0/5 میلی متر را دارا باشند. آن ها همچنین باید قادر به ثبت میزان باز و بسته شدن ترک و نیز حرکات برشی قائم باشند. برخی از این وسایل برای ترسیم امتداد و جهت حرکت و تعیین کفایت عملیات تعمیر، ایده آل هستند. همچنین امکان قرائت اعداد با دوربین نقشه برداری یا دوربین دوچشمی، وقتی خبرچین در فاصله ی دوری نسبت به محل قرائت نصب شده باشد؛ باید وجود داشته باشند.
عموماً، گیج ها باید به گونه ای انتخاب شوند که افزایش میزان دقت قرائت در آن ها از تا 0/1 میلی متر توسط کولیس فراهم باشد (شکل 10). با این روش، سرعت دوره های پایش؛ هنگامی که حرکت در عرض ترک را بخواهیم، افزایش می یابد.

ترک ها معمولاً در گوشه ها در محل اتصال دیوارها به وجود می آیند. در این جا باید از گیج های ترک سنج لولایی مطابق شکل 11 استفاده شود. اکثر گوشه های دیوارها دقیقاً 90 درجه نیستند ولی ترک سنج لولایی به آسانی در هر کنج با هر زاویه حتی در مجاورت پنجره ای با زاویه 45 درجه جا می گیرد. اگر این وسایل اندازه گیری به صورت جفتی و دستی به کار روند امکان اندازه گیری حرکات ترک در سه بعد نیز فراهم می گردد.
همان طور که در بالا اشاره شد، کولیس های دقیق را می توان برای پایش دقیق تر به کار برد. یک کولیس مدرج چه دستی و چه دیجیتالی می تواند به دقتی در حدود 0/1 میلی متر دست یابد. فاصله بین دو نقطه ثابت شده مبنا، روی لبه های طرفین ترک به وسیله ی فک های کولیس اندازه گیری می شود (شکل 12). از سه نقطه ی مبنا می توان برای اندازه گیری حرکات قائم در عرض ترک استفاده نمود. نقاط مبنای نشان داده شده در شکل 12 از قرص فولادی ضد زنگ با قطر 6 میلی متر هستند که سوراخی در

درز انبساط و درز انقطاع چیست؟

 

درز انبساط :

برای جلوگیری از خرابیهای ناشی از انبساط و انقباض ساختمان بر اثر تغییر درجه حرارت محیط خارج یا جلوگیری از انتقال بار ساختمان قدیمی مجاور به ساختمانی که جدید احداث می شود ، همچنین در مواردی که ساختمان بزرگ است و از چند بلوک متصل به هم تشکیل می شود ، باید به کار بردن درز انبساط در محل مناسب پیش بینی شود .

  حداقل فاصله ای از ساختمان با اجزای ساختمانی که باید در آن درز انبساط پیش بینی شود ، به نوع ساختمان ، تعداد طبقات ، مصالح مصرفی و آب و هوای محل احداث بستگی دارد ؛ بنابراین باید با مطالعه کافی محل اندازه آن را مهندس طراح تعیین کند. در کلیه ساختمانهای فلزی که طول آنها بیشتر از  50  متر باشد ، باید در طول ساختمان درز انبساط پیش بینی کرد .

این طول مربوط به ساختمانهای فلزی و بدون پوشش محافظ است که نباید از  50  متر و یا در ساختمانهایی با پوشش محافظ  و در حالات خاص نباید از یکصد متر تجاوز کند. برای پوشاندن و پر کردن فواصل درز انبساط از مواردی استفاده می کنند که قابلیت ارتجاعی داشته باشد . باید دقت شود که فاصله درز انبساط به هیچ وجه با مصالح بنایی یا ملات پر نگردد. اگر در هنگام استقرار اسکلت فلزی ، ستونهایی که در مجاورت یک درز انبساط قرار دارند ، به طور موقت به وسیله قطعات فلزی متصل شده اند ، پس از استقرار ، باید این اتصالات بریده شوند تا ساختمان در محل درز انبساط به کلی از قسمت مجاور خود جدا باشد.

درز انقطاع  :

برای جلوگیری از خسارت و کاهش خرابی ناشی از ضزبه ساختمانهای مجاور به یکدیگر ، بویژه در زمان وقوع زلزله ، ساختمانهایی که دارای ارتفاع بیش از  12  متر یا دارای بیش از  4  طبقه هستند ، باید به وسیله درز انقطاع از ساختمانهای مجاور جدا شوند ؛ همچنین حداقل درز انقطاع  در تراز هر طبقه برابر  100/1  ارتفاع آن تراز از روی شالوده است . این فاصله را می توان در محلهای لازم با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله در اثر برخورد دو ساختمان به آسانی مصالح مزبور خرد می شوند ، پر کرد.

درز انقطاع ودرز انبساط

 

درز انقطاع: برای جلوگیری از خسارت و کاهش خرابی ناشی از ضربه ساختمانهای مجاور به یکدیگر ، بویژه در زمان وقوع زلزله ، ساختمانهایی که دارای ارتفاع بیش از 12 متر یا دارای بیش از 4 طبقه هستند ، باید به وسیله درز انقطاع از ساختمانهای مجاور جدا شوند ؛ همچنین حداقل درز انقطاع در تراز هر طبقه برابر 100/1 ارتفاع آن تراز از روی شالوده است . این فاصله را می توان در محلهای لازم با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله در اثر برخورد دو ساختمان به آسانی مصالح مزبور خرد می شوند ، پر کرد.

درز انبساط: برای جلو گیری از خراب های ناشی از انبساط و انقباض ساختمان بر اثر تغییر در جه حرارت محیطخارج یا جلو گیری از انتقال بار ساختمان قدیمی مجاور به ساختمانی که جدید احداث می شود ، همچنین در مواردی که ساختمان بزرگ است واز چند بلوک متصل به هم تشکیل می شود ، باید به کار بردن درز انبساط در محل مناسب پیش بینی شود . حد اقل فاصله ای از ساختمان با اجزای ساختمانی که باید در آن درز انبساط پیش بینی شود به نوع ساختمان ، تعداد ظبقات ، مصالح مصرفی و آب وهوای محل احداث بستگی دارد . بنابراین باید با مطا لعه کافی محل اندازه آن را مهندس طراح تعیین کند . برای پوشاندن و پرکردن فواصل درز انبساط از موادی که قابلیت ارتجاعی داشته با شند استفاده می شود این فواصل نباید با مصالح بنای یا ملات پر گردد.

(تو طول ساختمان باشه میشه درز انبساط اگه بین دوتا ساختمان مجاور باشه میشه درز انقطاع)

در مورد درز انقطاع شما باید حتمآ مقدار 1 درصد ارتفاع ساختمان را رعایت کنید. البته این یک درصد در هر تراز با توجه به ارتفاع همان تراز باید رعایت گردد. با توجه به آنکه معمولآ ستونها در طبقات بالاتر باریکتر از ستون در طبقات پایینتر است، پس عملآ در طبقات بالا که به درز اتقطاع بیشتری نیاز است فضای بیشتری نیز موجود است و عملآ با رعایت درز انقطاع در طبقات پایین در طبقات بالاتر نیز درز انقطاع نیز رعایت میگردد

توجه کنید نیروهایی که ما با توجه به ضوابط آیین نامه 2800 محاسبه مینماییم با نیروهایی که در واقع به سازه اعمال میشود بسیار تفاوت دارد و این نیروها بسیار کمتر از مقادیر واقعی است. در عوض با نیروهای کاهش یافته دیگر به سازه در طراحی اجازه ورود به محدوده پلاستیک را نمیدهیم. تغییر مکانهایی که با نیروهای کاهش یافته محاسبه میشوند به تغییر مکانهای طرح معروفند و تغییر مکانهای ناشی از نیروهای واقعی وارد بر سازه ، تغییر مکانهای واقعی نامیده میشوند. تغییر مکان طرح به راحتی همانند بقیه تغییر مکانها در etabs مشاهده میشود. برای تغییر مکانهای واقعی تغییر مکانهای طرح را در ضریب 0.7R ضرب میکنیم

برابر نسبت تغییر شکل نسبی طبقه به ارتفاع نسبی طبقه است.

مقادیر مجاز drift بر اساس بند 2-5-4 آیین نامه محاسبه میشود.

درز انقطاع برای ساختمانهایی با بیش از دو سقف یا 8 متر ارتفاع از تراز یا حداقلh 005/. از زمین مجاور می باشد. h/100 پایه

مثال: ساختمانی در منطقه با تراکم متوسط، به ابعاد 8*20 جنوبی در مجاورت همسایه های شرقی و غربی واقع شده است. در صورتی که مالک درخواست ارتفاع 18 متر از تراز کف خیابان را دارد، مطلوبست محاسبه درز انقطاع؟

جواب: 18=۱۸/۱۰۰ عرض درز انقطاع 18 سانتیمتر می باشد. که نهایتاً عرض خالص بنا ۷۸۲ سانتیمتر می باشد. ۷۸۲= 18-800

پس بین اضلاع شرقی و غربی بایستی 18 سانتیمتر درز انقطاع تعبیه گردد. که با توجه به 005/. سهم زمین، بایستی 9 سانتیمتر در هریک از اضلاع شرقی و غربی با مرز زمین مجاور درز تعبیه نماید. 9=18*005/.

البته این ضوابط برای ساختمانهایی تا حداکثر 8 طبقه حاکم می باشد

حال سوالی که ممکن است مطح شود این است که آیا در درز انبساط درز از روی پی می خورد یا خود پی ها هم از هم جدا هستند

حداقل عرض درز انقطاع در تراز هر طبقه برابر 100/1 ارتفاع آن تراز از روی شالوده می‏باشد . این فاصله را می‏توان در محلهای لازم با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله در اثر برخورد دو ساختمان به آسانی خرد می‏شوند پر نمود

در صورتی که در نقشه های معماری درز انقطاع در ستون گذاری ستونهای کناری رعایت نشده باشد برای جلوگیری از مشکلات اجرایی حتماً باید با توجه به سایت پلان و مراجعه به بند 1-6-3 آیین نامه 2800 ویرایش سوم درز انقطاع را محاسبه و نقشه های معماری را تصحیح کرد.

در بند 1-6-3 در معرفی میزان درز انقطاع لازم برای ساختمانهای با اهمیت زیاد و خیلی زیاد و زیاد در ساختمانهای با هشت طبقه یا بیشتر ذکر شده است: « هر یک از ساختمانهای مجاور یکدیگر، ملزم به رعایت فاصله ای معادل حاصلضرب 0.5R در تغییرمکان جانبی نسبی طرح آن ساختمان در هر طبقه میباشند.»

به طور کلی، هدف از تعبیه درز انقطاع در ساختمانها، جلوگیری از برخورد ساختمانهای مجاور با یکدیگر و تشدید خسارات میباشد. بر این اساس فاصله بین ساختمانهای مجاور در هر طبقه نباید از مجموع حداکثر تغییر مکان واقعی طرح دو ساختمان در ارتفاع مورد نظر بیشتر گردد. پس باید در بند مورد نظر آیین نامه به جای « تغییر مکان جانبی نسبی طرح» کلمه نسبی حذف شده و « تغییر مکان جانبی طرح» جایگزین شود. قابل ذکر است که در ویرایش قبلی آیین نامه این اشکال وجود نداشت و در ویرایش جدید آیین نامه این اشکال به وجود آمده است

كاربرد درزهاي اجرايي

 

به طور کلی هرگاه زمان قطع بتن‌ریزی از 30 دقیقه تجاوز کند، باید آن نقطه را یک درز اجرایی به حساب آورد، مگر آنکه حالت خمیری بتن با تدابیری به آن بازگردانده شود. درز ساخت ممکن است دارای وضعیتهای مختلفی باشد، ولی معمولاً قائم یا افقی است. معمولاً سعی می‌شود محل درز ساخت به محل یکی دیگر از انواع درزها منطبق گردد. در تیرها و شاه‌تیرها درزهای ساخت، باید تقریباً عمود بر محور این اعضا بوده و هیچگاه با محور عضو موازی نباشد.
درز ساخت می‌تواند در اعضا و قطعات بتن‌آرمه در محل لنگر خمشی ماکزیمم قرار گیرد، زیرا در این اعضا تنشهای کششی توسط فولادهای کششی تحمل می‌شوند. درزهای اجرایی نباید در محلی که قرار است بتن تحمل برش نماید، قرار گیرند. بنابراین در ساخت اعضای خمشی اگر قرار است بتن‌ریزی در بیش از یک مرحله صورت گیرد، باید ترتیبی اتخاذ شود که قطع بتن‌ریزی در مجاورت تکیه‌گاه نبوده، بلکه در نزدیکی وسط دهانه باشد.
تیرها، شاه‌تیرها، دالها، سرستونها و مانند آنها همگی قسمتهایی از یک کف به حساب می‌آیند که باید در یک مرحله بتن‌ریزی شوند، بتن‌ریزی ستونها اجباراً در تراز هر طبقه در محل سرستون یا تیر متوقف می‌شود. درزهای ساخت عموماً در ساختمانهای بتنی کاربرد دارند. درزهای ساخت باید در محلهای مناسب و زیر نظر دستگاه نظارت تعبیه شوند.
کاربرد درزهای حرکتی
 درزهای انقباضی
این درزها معمولاً به منظور جلوگیری از بروز ترکهای ناشی از جمع شدن بتن تعبیه می‌شوند. اگر در فواصل معین درز انقباض در نظر گرفته نشود، روی سطوح پیاده‌روها یا دیوارهای بتنی ترکهایی پدید خواهد آمد. آرماتورها غالباً می‌توانند محل بروز ترکها را کنترل نمایند، همچنین، وجود درزهای انقباضی که محلشان به طور صحیح انتخاب شده باشد، می‌توانند مانع بروز ترک شوند. عملکرد این درزها به صورتی است که انقباض طرفین درز در محل درز متمرکز می‌گردد. در حقیقت این درزها دارای نوعی عدم پیوستگی عمومی هستند، لیکن شکاف اولیه‌ای بین بتن دو طرف درز وجود ندارد. در روسازیها جایی که دارای عرض بیش از 75/3 متر نباشد، درزهای ساختمانی بین نوارهای مجاور جوابگوی نیاز برای جمع‌شدگی طولی خواهند بود. برای سنگدانه‌های گرانیتی و آهکی فاصله درزهای روسازی معمولاً بین 6 تا 9 متر است. برای مصالح سنگی سیلیسی و روباره‌ها، این فاصله 8/4 تا 6 متر است. در صورت تردید باید فاصله درزها کمتر اختیار شود. در فاصله حدود 30 متر از انتهای آزاد روسازی و 18 متر از هر درز انبساط، در محلهایی که قفل و بست دانه‌ها کم باشد، درزهای انقباض پدید خواهند آمد، در این نقاط باید زبانه‌هایی (که یک طرف آنها به بتن پیوستگی کامل دارد و طرف دیگر در غلافی بدون اصطکاک حرکت می‌کند، یا هر وسیله دیگری که قابلیت انتقال بار در جهت عمود بر زبانه را داشته باشد) تعبیه شود.
درزهای انقباضی در پیاده‌روها و دالهای کف که به صورت موزائیکی ساخته می‌شوند، به طور معمول در فواصل 2/1 تا 8/1 متر و در جان‌پناهها و نرده‌ها در فواصل 3 تا 6 متر در نظر گرفته می‌شوند.
اگر اعضا و قطعات پیش‌ساخته و یا به صورت واحدهای مجزا و مستقل کار گذارده شوند و بدین لحاظ در آنها درز انبساط تعبیه نشده باشد، باید شرایط نصب چنان باشد که اعضا و قطعات مجاور هنگام انبساط مزاحمتی برای یکدیگر ایجاد ننماید.
 درزهای انبساط
این درزها برای جلوگیری از خراب شدن روسازیها در اثر فشار بیش از حد، فراهم ساختن امکان تعمیر قسمتی از جدولهای بتنی پیاده‌روها و نظایر آن تعبیه می‌شوند. به طور کلی این درزها برای تأمین امکان انقباض و انبساط ناشی از تغییرات درجه حرارت، به طوری که در نقاط مختلف ساختمان ترک‌خوردگی و در مقاطع سازه تلاشهای ثانوی زیاد، ایجاد نشوند، تعبیه می‌گردند.
عملکرد این درزها باید به گونه‌ای باشد که انبساط و انقباض طرفین درز کاملاً همساز شوند، لازمه چنین درزهایی این است که هیچگونه پیوستگی در طرفین درز برقرار نباشد، چنین درزهایی باید با کمترین مقاومت در مقابل انقباض و انبساط قادر به باز یا بسته شدن باشند. عموماً این درزها در تمام قسمتهای سازه به طور پیوسته قرار گرفته و از کف تا سقف ادامه می‌یابند، برای حصول اطمینان از جدایی کامل دو قسمت مجاور رعایت این مسئله ضروریست.
درزهای کنترل
انبساط و انقباض بتن در اثر تغییرات رطوبت و حرارت در آن تنشهایی را به وجود می‌آورند که گاه از مقاومت بتن بیشتر بوده و به ترک‌خوردگی منجر می‌شود. برای حل این مشکل از درزهای کنترل که حرکت نسبی دال یا دیوار در صفحه خود را امکانپذیر می‌سازد، استفاده می‌شود.
برای جدا کردن واحدهای عظیم مولد برق از قسمتهای مجاور، به منظور جلوگیری از انتقال ارتعاش، منطقه‌ای کردن و محدود ساختن احتمال خرابی در قسمتهایی از ساختمان، جلوگیری از بروز ترک به علت تمرکز تنش در محلهایی که تغییر مقطع قابل توجهی حادث شده است (نظیر بازشو دیوارها)، جداسازی قسمتهای مختلف یک شالوده به علت تفاوت باربری آنها، جدا ساختن بازوهای مختلف سازه‌هایی که شکل پلان آنها U,H,T,L,+ می‌باشد، از درز کنترل استفاده می‌شود. محل درزهای کنترل به ملاحظات معماری و مهندسی بستگی دارد. با تکیه بر تجربیات به دست آمده بهتر است ساختمانهای بتنی بزرگ، مستقل و بدون درز با طول بیش از 18 متر ساخته نشوند.
 درزهای نشست
این درزها برای جلوگیری از نشستهای نامساوی دو ساختمان مجاور که دارای دو نوع مصالح، دو نوع پی یا دو ارتفاع متفاوت هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
 درزهای لغزشی
درزهایی هستند که امکان لغزش دو قسمت مجاور درز بدون انتقال نیروی برشی را فراهم می‌کنند. این درزها غالباً در مخازن، به ویژه در مواردی که تغییرات درجه حرارت محیط زیاد است، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
 سایر درزها
مشخصات درزهای جدا کننده، مفصلی و … که کاربردهای ویژه دارند، طبق مندرجات مشخصات فنی خصوصی خواهد بود.
مصالح مصرفی در درزهای ساختمانی
برای اجرای درزهای ساختمانی معمولاً مصالح زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصالح پرکننده درزفیلر
این مواد ممکن است در بر دارنده الیاف گیاهی، لاستیک، ترکیبات آسفالتی، چوب‌پنبه و مانند آنها باشند. مواد به کار رفته به عنوان پرکننده، باید دارای ویژگیهای زیر بوده و در هر صورت از مشخصات مندرج در فصل مصالح تبعیت نماید. اهم ویژگیهای مصالح پرکننده عبارتند از:
الف: برخورداری از دوام زیاد
ب: جاگیری و شکل‌گیری در درزها
ج: قابلیت ارتجاع و عدم ایجاد اتصال محکم با درز
مصالح آب‌بندی
مصالح آب‌بندی به منظور نفوذناپذیری در مقابل باد و باران و رطوبت به کار می‌روند.
مصالح آب‌بندی باید طبق نقشه‌ها و مشخصات خصوصی و با تأیید دستگاه نظارت به کار گرفته شود. مصالح آب‌بندی باید از نوعی باشد که به درز آسیب وارد نیاورده و سبب کم و زیاد شدن ابعاد آن نشود. برای آب‌بندی انواع مختلف مصالح فلزی، لاستیکی و یا پلاستیکی به کار می‌رود.
 مصالح پوشش
مصالح مورد استفاده در پوشش غالباً از نوع مسی، برنزی، آلومینیومی، چوبی، لاستیکی و مانند اینهاست. مشخصات مصالح باید مطابق مندرجات فصل مصالح و مشخصات فنی خصوصی باشد. این پوششها باید طوری نصب شوند که بتوانند جدا از اسکلت فلزی یا بتنی و مصالح دیگر منبسط و منقبض گردند.
اجرای درزهای ساختمانی
درزها در تمام سطوح باید مطابق نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ایجاد شوند، باید دقت شود که درزها در حین اجرا با مصالح بنایی، ملات و مانند اینها پر نشده و اجزای ساختمانهای مجاور به هیچ عنوان در هیچ نقطه‌ای به یکدیگر مربوط نشوند و کاملاً از یکدیگر جدا باشند.
 اجرای درزهای ساخت
این درزها در ساختمانهای بتنی کاربرد دارند و آن هنگامی است که بتن‌ریزی دو قسمت مجاور و چسبیده به هم، در دو زمان مختلف صورت گیرد. به سطح بتن خمیری جدید و بتن سفت قدیمی، سطح واریز یا درز اجرایی گفته می‌شود. موقعیت و شکل درز، باید از قبل پیش‌بینی شده باشد. تعیین محل درز نباید به تصادف و پیشرفت کار بتن‌ریزی واگذار شود، بلکه باید قبل از شروع کار و در هنگام تهیه برنامه زمانبندی بتن‌ریزی، تدابیر لازم در مورد درز اجرایی اتخاذ شده باشد.
دستیابی به پیوستگی کامل بین دو سطح بتنی در یک درز ساختمانی ضروری است. از این رو در درزهای ساختمانی معمولاً سعی می‌شود در حالی که بتن ریخته شده یک طرف درز نارس است، یک لایه سطحی از آن برداشته شود، به صورتی که دانه‌ها نمایان شده و سطحی ناصاف و غیرمنظم حاصل گردد، این وضع را می‌توان با پاشیدن آب یا مخلوط آب و هوا، با فشار لازم و استفاده از برس سیمی ایجاد نمود. تا زمانی که قرار است بتن طرف دیگر درز اجرا شود، باید سطح بتن اولیه مرطوب نگه داشته شود، به جز سطح خود درز که باید چند ساعت قبل از عملیات مراقبت از آن قطع گردد، به صورتی که نوعی خشکی سطحی و کم‌عمق در سطح درز پدید آید.
در بتن‌ریزیهای حجیم باید از سطوح واریز خیلی بزرگ اجتناب شود، این سطوح باید به صورت پلکانی یا شکسته احداث شوند. ایجاد سطوح واریز قائم، باید به وسیله قالب موقت صورت پذیرد. بدین منظور می‌توان از توری با چشمه ریز که به وسیله یک شبکه محکم نگهداری می‌شود، استفاده نمود. توری در توده بتن باقی مانده و یا بموقع کنده می‌شود. به این ترتیب سطح خشنی به دست می‌آید. برای بتن‌ریزی وجه دوم درز باید سطح واریز کاملاً آماده شود. سطح واریز باید عاری از آلودگی، روغن، گریس، رنگ و نظایر آن باشد. تمیز کردن سطح، بتن تا آنجا ضرورت دارد که دانه‌های ماسه مشخص گردد. بهترین روش برای تمیز کردن سطح، ماسه‌پاشی مرطوب با استفاده از آبفشان است، البته روشهای دیگری نظیر اسیدشویی، استفاده از آبفشان و یا استفاده از ابزار دستی، هر کدام بسته به موقعیت درز کاربرد دارند. برای تأمین پیوستگی بتن جدید و قدیم پس از زخمی کردن سطح واریز، باید آن را به مدت طولانی خیس نگاه داشته و قبل از شروع بتن‌ریزی مجدد به کمک هوای فشرده، آب سطحی را از روی بتن زدود. برای تأمین پیوستگی بیشتر می‌توان با نظر دستگاه نظارت بر مقدار کارایی بتن افزود. این کار از طریق افزایش اسلامپ، افزایش ماسه و یا کاهش مقداری از درشت‌دانه‌ها صورت می‌گیرد. برای حصول کامل پیوستگی بهتر است قسمتهای اولیه بتن جدید به خوبی و با دقت کامل مرتعش گردد.
 اجرای درزهای حرکتی
درزهای حرکتی در تمام سطوح باید برابر نقشه‌ها و مشخصات و با عرض مناسب ایجاد گردند. باید دقت شود که درزها در حین اجرا با مصالح بنایی و ملات پر نشده و اجزای ساختمانهای مجاور در حین اجرا به هم مربوط نشوند و کاملاً از یکدیگر جدا باشند.
 درزهای حرکتی در ساختمانهای بتن‌آرمه یکپارچه
در این حالت درزها باید با بریدن سقف، دیوارها و کف طبقات به طور کامل انجام شود. فاصله درزهای حرکتی در ساختمانهای بتن‌آرمه به کمک محاسبه تعیین می‌شود. این فاصله معمولاً بین 30 تا 60 متر است. با به کار بردن آرماتورهای طولی، می‌توان فاصله درزها را تا 90 متر افزایش داد. عرض درزها معمولاً بین 13 تا 37 میلیمتر است که از طریق محاسبه تعیین می‌شود.
 درزهای حرکتی در ساختمانهای فولادی
در ساختمانهای فولادی باید درز انبساط، ساختمان را کاملاً به دو قسمت تقسیم نماید. اجرای درزها در ساختمانهای فلزی بسته به اینکه سقف بتنی یا فلزی باشد، طبق نقشه‌ها و مشخصات خواهد بود. فاصله درزها از یکدیگر بیش از 60 متر نخواهد بود که در هر حال طبق نقشه‌ها و مشخصات و در محلهای تعیین شده اجرا خواهند شد.
 درزهای حرکتی در ساختمانهای ساخته شده از مصالح بنایی
در ساختمانهای ساخته شده از مصالح بنایی باید درزها در نقاط زیر تعبیه شوند:
الف: در خط باریک شدن عرض ساختمان
ب: در تقاطع دو دیوار در ساختمانهایی که به شکل H,U,T,L,+ یا ترکیبی از این شکلها باشند.
پ: در دیوارهای طویل بسته به موقعیت دیوار و درجه حرارت محیط
ت: در مواردی که دیوارهای ساختمانهای جدید به ساختمانهای موجود متصل می‌گردند.
ث: در تقاطع چند ساختمان که به هم ارتباط دارند.
همچنین برای جلوگیری و کاهش خسارت و خرابی ناشی از ضربه ساختمانهای مجاور به یکدیگر، باید ساختمانهایی که دارای ارتفاع بیش از 12 متر و یا دارای بیش از 4 طبقه هستند، به وسیله درز انقطاع از ساختمانهای مجاور جدا شوند. حداقل عرض درز انقطاع در تراز هر طبقه 1/100 ارتفاع آن تراز از روی شالوده می‌باشد، این فاصله را می‌توان با مصالح کم مقاومت که در هنگام زلزله به آسانی خرد می‌شوند، پر کرد.
اجرای درزهای حرکتی در ساختمانهای خاص نیاز به مشخصات فنی خصوصی خواهد داشت. به طوری که عرض و فاصله درزها متناسب با مقدار انبساط و انقباض باشند