نمای ساختمان واهمیت آن در ساختمان سازی
نمای ساختمان
البته
از این نظر ایرانیان دارای سابقه طولانی و دیرینه در امر نما سازی برای
ساختمانها هستند. و در طول تاریخ از گچبری و آهک بری برای نما سازی استفاده
میکردهاند. نتیجه و حاصل کار هنرمندانه و در عین حال فنی و اصولی معماران و
بناها و سازندگان ایرانی را میتوان در بناهای تاریخی مثل مساجد جامع
بسیاری از شهرها از جمله شیراز، تبریز، اصفهان و بسیاری از عمارت ها، بقعه
ها و مقبره ها و بسیاری دیگر از بناهای قدیمیو تاریخی در جای جای کشور، به
عینه مشاهده کرد.
نمای
ساختمان در تعریف و شکل دهی شهر نقش بسیار مهمی ایفا می کند، بنابراین در
نمای ساختمانها باید به مساله همگونی نمای شهری توجه بسیاری داشت، زیرا اگر
نمای هر ساختمان را بیتوجه به بافت شهر و بدون در نظر گرفتن ساختمانهای
همجوار طراحی کنیم، ناهمگونی غیر قابل جبرانی را در سطح شهر رواج می دهیم و
با این عمل، بی هویتی و تضاد شهری ناخواسته گسترش می یابد.
دانستن
اینکه در نظر گرفتن نما برای ساختمانها چه هدف یا اهدافی را دنبال میکند، و
چه عواملی در نوع و شیوه اجرایی این قبیل نماها موثرند، لازم و ضروری است.
اما نکتهای که در اینجا و قبل از پرداختن به بحث اهداف و انواع نماها
باید به آن اشاره شود، اینکه هر نوع نمایی که با هر نوع مصالح ساختمانی و
با هر هزینهای که ساخته شود، باید به طور کاملاً صحیح و اصولی نگهداری شوند
و در صورت آسیب دیدگی نما، برای اجتناب از صدمات جدی تر و در نهایت تخریب
کلی نما و ساختمان و نیز به منظور حفظ و احیای منظره و جلوه ساختمان، باید
قسمتهای آسیب دیده کاملاً مرمت و تعمیر شوند.
لیکن به دلیل اهمیت اقتصادی که سطوح ساخته شده داخلی برای سازندگان دارند، اغلب ورودی ها به فضاهای کم اهمیتی تنزل یافته اند. سرمایه گذاران ساختمانی هم فقط به رعایت ضوابط ضروری طراحی ساختمان بسنده می کنند.
بیشترین مشکل زمانی است که ورودی وسایل نقلیه به حیاط پارکینگ با ورودی خود ساختمان یکی شود. در این حالت فرد وارد شونده به ساختمان فقط یک راه باریک کنار دیوار برایش باقی می ماند. گاه نیز ورودی یک ساختمان مسکونی بیش از حد پرتجمل است، به نحوی که عملکرد ساختمان را دگرگون می سازد. زمانی هم ورودی به یک بنای بزرگ تنها با روزنه ای امکان پذیر می شود. تناسب ورودی و حجم ساختمان می تواند نقش مهمی در توجیه عملکرد و شکل ساختمان داشته باشد.
از آنجا که طبقه همکف ساختمان قسمت اتصال به زمین یا کف پیاده رو است، به صورت قابل توجهی در معرض دید قرار می گیرد. طبقه همکف اهمیت ویژه ای در زندگی شهری دارد، به این علت که عابران پیاده این قسمت را به طور مستقیم می بینند. از این رو نمای این قسمت پر اهمیت است و مصالح مورد استفاده در این قسمت باید نسبت به بقیه ساختمان با دوامتر و مستحکم تر باشد تا عابر در نگاه به نمای ساختمان احساس ثبات کند. ساختمان هایی که طبقه همکف آنها عملکرد تجاری دارد، به دلیل تغییر دکوراسیون واحدهای تجاری دایما دستخوش دگرگونی می شوند. همین موضوع موجب می شود که ساختمان مذکور شخصیت ثابت خود را از دست داده و دارای نمای شناخته شده ثابتی نباشد.
تراس ها چشم اندازهای جدیدی نسبت به فضاهای بیرون برای ساختمان فراهم می آورند. بالکن ها نباید حالت موقت و ناپایداری که در بیننده تصور به راحتی جدا شدن از بدنه ساختمان القا شود را داشته باشند.
لبه بام حد و مرز ساختمان و آسمان است و از نظر بصری بام انتهای نماست. بام پوسته ای است که بر سر ساختمان قرار دارد. بنابراین لبه بام نمی تواند بدون تفاوت با دیگر قسمت ها در آسمان رها شود.
آنگاه ملات را پشت آن پهن مینمایند که در نتیجه هم ملات درحدود5/1الی 2 سانتیمتر از لب کار عقب تر خواهد بود که از این عقب بودن ملات برای بند کشی استفاده می نمایند و هم ضخامت ملات در تمام قسمت ها یکنواخت خواهد شد . آجر ها باید در تمام رگها با ریسمان و شاقول چیده شود . در موقع دوغاب دادن روی دیوار باید کاملا توجه نمود که دوغاب به قسمت نما ریخته نشود زیرا در اینصورت منظره ناخوشایندی بآن خواهد داد . ویا بطور کلی از ریختن دوغاب در نماسازی آجری باید صرف نظر گردد.
این سنگ تنوع زیادی در رنگ دارد که می توان با توجه به فرم و موقعیت نمای ساختمانی، رنگ آن را انتخاب کرد. این سنگ ها دارای زیبائی چشم نوازی هستند و به کاربردن آنها در نمای ساختمان، باعث ایجاد زیبایی بصری در نما می شود.
اما نکته مهم و قابل توجه درباره گرانیت، این است که این سنگ ها دارای خاصیت رادیو اکتیو هستند. طبق تحقیقات اخیر، این سنگ در محیط های دارای تشعشع های ایکس، گاما، میدانهای مغناطیسی قوی و مواد شیمیائی قوی به صورت پریودیک (دوره ای) از خود امواج رادیو اکتیو ساتع می کند که باعث آلودگی های خاص و بیماری های سرطانی می شود، به همین علت، اصولا" بهتر است از سنگ های گرانیت در نمای داخلی ساختمان استفاده نشود؛ بلکه این سنگ، در نمای بیرونی و برای فرش کردن سطوحی که رفت و آمد در آن زیاد است مناسب است.
سنگ های تراورتن به دلیل حفره هائی که در آنها مشاهده می شود ممکن است یک نوع سنگ کم مقاومت بنظر برسند؛ در حالی که اینطور نیست و سنگ تراورتن یکی از بادوام ترین سنگ ها برای نمای داخلی و خارجی ساختمانها محسوب میشود.
حداقل عمر سنگهای آهکی مانند مرمریت و تراورتن، 30 سال است و علاوه براین، با صیقل دادن این نوع سنگها، امکان تغییر و تمیز شدن نمای آن پس از چند سال کارکرد فراهم میشود، در حالی که انجام این کار برای سنگهای مصنوعی مانند کاشی و سرامیک امکان پذیر نیست.
چنانچه سطح ها ی بزرگ باسیمان تخته ماله اندوده گردد بواسطه نشست های ساختمان ترک های موئی در آن ایجاد میشود در موقع سیمان کاری ابتدا زیر کار را با سیمان معمولی و ماسه می پوشانند و به آن آستر می گویند قبل از آستر کردن باید تمام سطح دیوار شمشه گیری شود . آنگاه باید بین شمشه ها را با ملات ماسه و سیمان پر نمود . در طول سیمان کاری و همچنین تا چند روز بعد از آن باید حداقل روزی سه الی چهار بار دیوار سیمان کاری شده را بوسیله آب مرطوب نمود . در غیر این صورت ماسه سیمان مصرف شده بصورت پودر در آمده و با کوچکترین تماسی فرو خواهد ریخت . باید توجه نمود که کلیه مصالحی که باسیمان مصرف میشود از جمله سیمان کاری نما باید حداقل در حرارت های 4 الی 5 درجه بالای صفر انجام شود تا از یخ زدن و فاسد شدن ملات جلو گیری شود .
سیدفرشید غزنینی هاشمی