مقاله، راه سازی

 

طراحی روسازی بر این اصل استوار است که خاک بکار رفته در هر لایه از روسازی بتواند حد‌اقل ویژگی های کیفیت سازه‌ای را فراهم کند، هر لایه باید بتواند مقاومت برشی مورد نظررا فراهم کند، واز ایجاد تغییر شکلهای زیاد که باعث بوجود آمدن ترکهای خستگی در یک لایه و یا لایه‌‌ی بالای آن می‌شوند و همچنین ازبوجود آمدن تغییر شکلهای دائمی بخاطر تغییرات بیش از حد خاک جلوگیری کند. تثبیت خاک روشی است که بمنظور بهبود کیفیت مصالح در راهسازی بکار می‌رود، و استفاده از این روش موجب بدست آمدن مصالحی با مشخصات مناسب برای بکار بردن در لایه‌های روسازی می‌شود. تثبیت خاک به اصلاح و بهبود خواص فیزیکی و مهندسی خاک برای تامین یک رشته اهداف از پیش تعیین شده اطلاق می شود. تصمیم در مورد استفاده از این روش پس از مقایسه‌ی راه حلهای مختلف قابل قبول انجام می‌شود.

ادامه مطلب

سازه های فضایی(بخش اول)

سازه های فضایی ( فضاکار)

 

 

سازه های فضایی شکلهای هندسی منظمی هستند که در کنار یکدیگر تکرار شده و با اتصال مکرر این اجزا شبکه ای مستحکم و یکپارچه با ساختاری سه بعدی ایجاد می کنند . این اجزا از المانهای طولی( با مقطع های مربعی ، دایره ای ، مثلثی و … ) و اتصالهایی که هر روز بر انواع آنها افزوده می شود تشکیل می شود .

جنس المانهای طولی متنوع بوده و بسته به نوع مصرف آنها متغیر خواهد بود ولی معمولاً از انواع

پلاستیک و پروفیل ، فولاد و آلومینیوم استفاده می شودبه عنوان نمونه هایی از این نوع سازه ها در ایران ، پوشش مرقد مطهر امام و سقف چند غرفه نمایشگاه بین اللملی تهران را می توان نام برد . البته این نوع سازه پدیده خیلی جدیدی نیست ، زیرا گراهام بل طرحهایی از شبکه های منظم هندسی که کاربرد ساختمانی داشته باشد تهیه کرده بود . همچنین آلاچیقهای عشایر محلی ایران ، سبکی مانند این نوع سازه ها دارند ولی در دهه 60 میلادی بود که این نوع سازه ها به صورت موضوعی بین اللملی و قابل بحث مطرح شد به طوری که اولین کنفرانس بین

اللملی سازه های فضایی ( فضاکار ) در سال 1966 در دانشگاه ساری انگستان برگزار شد .

دلیل شهرت ناگهانی چه می تواند باشد ؟ سازه های فضایی چه خصوصیاتی دارند که همه کشورها به آن روی آورده اند

ادامه

سازه های فضایی (بخش دوم)

از آغاز پیدایش سازه های فضایی اشکال بسیار گوناگونی به انواع آن افزوده شده که دارای

طبقه بندی جامع ذیل است :

1- داربستهای اسکلتی ( Skeleton Frameworks )

2- سیستمهای پوسته تحت تنش ( Stressed Skin Systems )

3-سازه های معلق ( Suspended Structures )

4- سازه های هوای فشرده ( Pneumatic Structures )

در انواع این سازه ها ، اتصالهای مختلف که در طی مدت زمان طولانی تکمیل شده اند به کار گرفته می شوند و اکثر آنها شکل ظاهری بسیار ساده ای دارند . با استفاده از این اتصالها امکان ساختن این سازه ها به صورت دو و یا چند لایه وجود می آید و با استفاده از قطعات پیش ساخته می توان سازه های عظیمی را با هزینه کم و به آسانی ایجاد کرد .

 

ادامه مطلب

سازه های فضایی(بخش اول)

سازه های فضایی ( فضاکار)

 

 

سازه های فضایی شکلهای هندسی منظمی هستند که در کنار یکدیگر تکرار شده و با اتصال مکرر این اجزا شبکه ای مستحکم و یکپارچه با ساختاری سه بعدی ایجاد می کنند . این اجزا از المانهای طولی( با مقطع های مربعی ، دایره ای ، مثلثی و … ) و اتصالهایی که هر روز بر انواع آنها افزوده می شود تشکیل می شود .

جنس المانهای طولی متنوع بوده و بسته به نوع مصرف آنها متغیر خواهد بود ولی معمولاً از انواع

پلاستیک و پروفیل ، فولاد و آلومینیوم استفاده می شودبه عنوان نمونه هایی از این نوع سازه ها در ایران ، پوشش مرقد مطهر امام و سقف چند غرفه نمایشگاه بین اللملی تهران را می توان نام برد . البته این نوع سازه پدیده خیلی جدیدی نیست ، زیرا گراهام بل طرحهایی از شبکه های منظم هندسی که کاربرد ساختمانی داشته باشد تهیه کرده بود . همچنین آلاچیقهای عشایر محلی ایران ، سبکی مانند این نوع سازه ها دارند ولی در دهه 60 میلادی بود که این نوع سازه ها به صورت موضوعی بین اللملی و قابل بحث مطرح شد به طوری که اولین کنفرانس بین

اللملی سازه های فضایی ( فضاکار ) در سال 1966 در دانشگاه ساری انگستان برگزار شد .

دلیل شهرت ناگهانی چه می تواند باشد ؟ سازه های فضایی چه خصوصیاتی دارند که همه کشورها به آن روی آورده اند

ادامه مطلب

گچ

گچ از جمله مصالحی است که در صنایع ساختمان سازی از اهمیت خاصی برخوردار است و به علت ویژگی هایی که دارد از زمانهای قدیم در امر ساختن مسکن محل مصرف داشته است.

در بسیاری از ساختمانهای قدیمی مخصوصا دوران صفویه که اغلب آنها در اصفهان موجود می باشند گچ نقش موثری داشته و گچ بری های بسیار زیبائی از آن دوران باقی مانده است.

گچ به علت خواص خود از اولین قدم در ایجاد یک بنا که پیاده کردن حدود زمین باشد و به اصطلاح برای ریختن رنگ اطراف زمین مورد نیاز بوده و همچنین تا آخرین مراحل کار سفید کاری و نصب سنگ است باز هم مورد نیاز است و حتی در نقاشی ساختمان هم از آن استفاده می نمایند.

ادامه مطلب

خواص گچ

 

1. زودگیر بودن: ملات گچ از جمله ملات هایی است که بسیار زودگیر می باشد و در حدود 10 دقیقه سخت می گردد. این خاصیت به ما امکان می دهد که تیغه های 5 سانتی متری و همچنین طاقهای ضربی را که باید قبل از چیدن هر ردیف آجر ردیفی که قبلا چیده شده است سخت شده و در جای خود ایستا باشد با این ملات بسازیم.
2. ازدیاد حجم: گچ تنها ملاتی است که در موقع سخت شدن در حدود یک در صد به حجمش اضافه می شود و پس از خشک شدن تقلیل حجم پیدا نمی کند (یک نوع سیمان انبساطی نیز به بازار عرضه شده است ولی در ایران به طور معمول ساخته نمی شود). با استفاده از این خاصیت است که ما می توانیم سطوح وسیعی را با آن اندود کنیم زیرا این اندود به علت آنکه در موقع سخت شدن ازدیاد حجم پیدا می کند کلیه خلل و فرج خود را پر کرده و در آن ایجاد ترک و شکاف نمی شود، در نتیجه حشرات نمی توانند در آنجا لانه کرده و بالاخره برای اندود داخل اتاقها کاملا بهداشتی می باشد.

ادامه مطلب

مطلبی در مورد نمای ساختمانها

مقاله ای درباره نمای ساختمان

نمای هر ساختمان در شكل‌دهی به مجموعه شهری كه در آن حضور دارد، موثر است. اگر به نمای یك ساختمان بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمان‌های شهر توجه شود، همگونی نمای شهری در مجموع از بین می‌رود. به نقل از پایگاه اطلاع رسانی شهرسازی و معماری، بررسی آماری نشان دهنده این موضوع است كه در هر سال 50 میلیون نفر به جمعیت شهر نشین كشورهای در حال توسعه اضافه می‌شود. در ایران نیز شهر نشینی طی دهه‌های گذشته با شتاب فزاینده ای گسترش یافته و همچنان این روند ادامه دارد.
رشد سریع جمعیت و گرایش مردم به شهر نشینی، تقاضای فزاینده‌ای را برای تهیه مسكن به دنبال داشته كه این موضوع در پی خود مشكلات عدیده ای در زمینه توسعه شهری بوجود آورده است. ناتوانی در پاسخگویی مطلوب و مناسب به این مساله، وضعیت نا مطلوبی را به صورت بی مسكنی، بد مسكنی و تنگ مسكنی برای بسیاری از اقشار جامعه به همراه آورده است.

 

ادامه مطلب

راهکارهای مقاوم‌سازی لرزه‌ای سازه‌های بتن آرمه

خلاصه

پس از زلزله 1971 سانفرناندو در کالیفرنیا و زلزله 1989 لوما پریتا در سانفرانسیسکو و زلزله نورثریج در سال 1994 و زلزله 1995 کوبه تغییرات عدیده‌ای در آیین نامه طراحی لرزه‌ای به خصوص در مناطق با لرزه‌خیزی زیاد بوجود آمد.

سازه‌های بتن آرمه موجود برای بارهای گرانشی و بارهای جانبی کمتر از آیین‌نامه‌های اخیر طراحی شده بودند و مشکلاتی چون عدم هم‌پوشانی و پیوستگی آرماتورهای طولی تیرها و ستونها، فواصل زیاد آرماتورهای عرضی و سنجاقی‌ها و خاموتهای باز با خم 90 درجه، کیفیت اجرای نامطلوب اعضای باربر، ازدحام آرماتور در محل اتصالات، عدم تأمین پوشش کافی، فقدان محصور شدگی در ناحیه مفصل خمشی و ... در پیکربندی و جزئیات سازه‌های طراحی شده قبل از سال 1970 به وضوح دیده می‌شد تا این که در دهه 90 میلادی ادراه فدرال مدیریت شرایط اضطراری FEMA براثر تحقیقات انجام شده اقدام به ارزیابی لرزه‌ای و روشهای تقویت و بازسازی سازه‌های موجود نمود و نتایج این تحقیقات را در قالب آیین نامه‌هایی ارائه داده است.

دریافت فایل PDF مقاله  (۱۹۴۷ کیلوبایت)

تاثیر دیرکرد بتن ریزی بر مقاومت فشاری بتن

هدف مقاله حاضر , بیان تاثیر تاخیر بتن ریزى بر مقاومت فشارى بتن است . مسافتهاى طولانى حمل بتن موجب می شود که بتن مدتى پس از ساخت و اختلاط , در قالب ریخته شود . (این مساله در مورد بتنى که قبلا در کارگاه ساخته شده و بدلیل صرف جویی از آن استفاده می شود , نیز صادق است .) در این مطالعه آزمایشى تعیین مقاومت فشارى براى نمونه هایىکه با 5/0 , 1 , 2 و 3 ساعت تاخیر زمانى بتن ریزى مى شوند انجام میگردد .

در پایان نتایج آزمایش با مقاومت طراحى و نیز مقاومت نمونه مبنا که با تاخیر زمانى صفر در قالب ریخته میشود مقایسه میگردد و چینن نتیجه گیرى میشود که میزان تاثیر دیرکرد زمانى , به مقاومت بتن ومیزان دیرکرد بستگى دارد و بیشترین دیرکرد مجاز , متناسب با مقاومت بتن , بین یک تا دو ساعت است .

مقدمه

یکى از مشکلات حمل و نقل بتن فاصله زیاد کارخانه هاى بتن سازى ازکارگاههاى ساختمانى است . این مساله در شهرهایی که به دلیل فقدان یا کمبود کارخانه هاى بتن سازى مجبورند بتن را از کارخانه هاى واقع در شهرهاى مجاور وارد نمایند باعث میشود که بتن ساخته شده در هنگام حمل و نقل , زمان زیادى را در راه باشد.

در مسافتهاى طولانى حمل بتن , هیدراسیون سیمان و در نتیجه گیرش بتن , ممکن است در داخل بتونیر آغاز شود و در هنگام ریختن بتن در محل استفاده , کیفیت و در نتیجه مقاومت و روانى آن در حد مطلوب نباشد.

مشکل دیگر , استفاده از بتنى میباشد که از روز قبل به جاى مانده است . بتنی که هر روز ساخته میشود ممکن است تماماً در همان روز مصرف نگردد و مقدارى از ان به عنوان مازاد باقى بماند که اگر تمهیداتى براى تاخیرگیرش بتن اندیشیده شود میتوان از آن در روز بعد نیز استفاده نمود.

استانداردهای ASTM C-94 در مورد بتن اماده و ASTM C-685 براى بتن سازى با اختلاط دائمى , در مورد اثر دیرکرد بتن ریزى بر مقاومت آن بحثى نمیکنند. اخیراً در امریکا مطالعات عملى بر روى موادى اغاز شده که نوعى از ان باعث توقف کیرش بتن میشود وگیرش مجدد بتن پس از افزودن نوع دیگرى از ان مواد اغاز میگردد.

در ایران مواردى از افزودن بى رویه مقادیر آب و سیمان به عنوان راه حلهاى براى مقابله با کاهش روانى و مقاومت بتن مثاهده میشود.

در مقاله حاضر , اثر دیرکرد بتن ریزى بر مقاومت فشارى بتن , با تاخیرات زمانى نیم تا سه ساعت پس از ساخت بتن , طى آزمایشهاى مورد بررسى قرار میگیرد.

مشخصات مصالح

مصالح سنکى ریز دانه شامل ماسه رودخانه اى و درشت دانه شامل سنگ شکسته با حداکثر اندازه دانه 25 میلى متر مورد استفاده قرار مىگیرند. دانه بندى ریز دانه مطابق جدول 1 استاندارد ASTM C-33 و درشت دانه مطابق جدول 2 استاندارد فوق انتخاب مىشود.

سیمان مصرفى از نوع 1 سیمان پرتلند و آب مصرفى , آب آشامیدنى شهر تهران میباشد . مخلوط هاى بتنى به روش وزنى طراحى می شوند . جدول 1 نتایج طراحى مخلوط هاى بتن را براى مقاومتهاى 200 , 250 و 300 کیلوگرم نیرو بر سانتیمتر مربع نشان میدهد .

مشخصات و تعداد نمونه ها

هریک از نمونه ها استوانه اى به قطر 15 سانتیمتر و ارتفاع 30 سانتیمتر میباشد . نمونه گیرى در 5 نوبت انجام مىگیرد. و در هر نوبت 3 نمونه گرفته میشود. نخستین 3 نمونه در نوبت اول یعنى 15 دقیقه پس از مخلوط کردن بتن گرفته میشود. این 3 نمونه مقاومت فشارى مبنا را به دست مىدهد و کاهش مقاومتهاى فشارى نمونه هاى دیگر نسبت به آن سنجیده میشود. در پروژه حاضر , این زمان , زمان صفر تعریف میشود.

نمونه هاى دیگر در نوبتهاى بعدى به ترتیب در ساعتهاى 5/0 , 1 , 2 ,3 ساعت پس از ساعت صفر گرفته مىشوند. پس براى هر مقاومت فشاری کلاً 15 نمونه در 5 نوبت زمانى تحت آزمایش قرار میگیرد.

نحوه ساخت بتن و انجام آزمایش

استاندارد ASTM C-39 براى ساخت نمونه ها مورد استفاده قرار مىگیرد. 15 دقیقه پس از افزودن اب به مخلوط مصالح سنکى و سیمان , نخستین نمونه گیرى انجام می شود . مخلوط کن از آغاز اختلاط مصالح تا پایان نمونه گیرى بدون توقف می چرخد . نمونه گیرى در هر نوبت با برگردانیدن مخلوط کن در حال چرخش انجام می شود.

تراکم نمونه ها با کوبیدن میله انجام می گیرد. 24 ساعت پس از نمونه گیرى قالبها را باز کرده نمونه ها را بیرون می آوریم و در تشت هاى پر از آب می گذاریم . آب تشت نیمى از ارتفاع نمونه ها را در برمی گیرد. روى نمونه ها را باگونى خیس می پوشانیم . براى جلو گیرى از تبخیر اب گونی ها در اثر جریان هوا , روى تمام تشت ها را با پوشش نایلونى می پوشانیم . هر 3 تا 4 روز یکبار پوششها را بر می داریم و با غلتانیدن نمونه ها در جاى خود نیمه دیگر نمونه ها را به درون آب می بریم و روى نمونه ها را مجددأ می پوشانیم .

نمونه ما را 28 روز به همین شیوه نگه می داریم و پس از 28 روز آزمایش تعیین مقاومت فشارى نمونه ها انجام مىگیرد. مقاومت فشارى بتن برابر میانگین مقاومت هاى فشارى سه نمونه مربوط به هرنوبت آزمایش در نظرگرفته می شود.

نتایج آزمایش و تحلیل آنها

مقاومت فشارى نمونه ها در جدول 2 نشان داده شده است . جدول 3 تغییرات مقاومت فشارى نمونه ها را نسبت به مقاومت طراحى مفروض و جدول 4 تغییرات مقاومت فشارى نمونه ها را نسبت به مقاومت فشارى نمونه مبنا که از آزمایش نمونه ها با دیرکرد زمانى صفر به دست امده است نشان می دهد.

چنانچه از این جداول پیدا است میزان اثر دیرکرد زمانى بر مقاومت فشارى بتن به مقاومت بتن و میزان دیرکرد زمانى بستگى دارد.

اگر مقاومت طراحی ملاک قرار گیرد. بتن با دیرکردهاى زمانى بیش از 2 ساعت براى مقاومتهاى تا 250 کیلوگرم نیرو بر سانتیمتر مربع و بیش از 1 ساعت براى مقاومت 300 کیلوگرم نیرو بر سانتیمتر مربع داراى کاهش مقاومت فشارى مىباشد. براى همه نمونه ها دیرکرد زمانى 3 ساعت منجر به کاهش بسیار شدید مقاومت می شود.

چنانچه مقاومت فشارى مبنا در زمان صفر ملاک قرار گیرد , دیرکرد زمانى در بتن ریزى مجاز نیست , مگر اینکه روشها و موادى که از طریق آزمایش مشخص شده باشند , براى مقابله باکاهش مقاومت در اثر دیرکرد زمانى به کار روند.

قابل توجه است که در این صورت روانى بتن نیز کاهش می یابد. البته نمونه سازى در این آزمایشها بدون افزودن روان سازها انجام شد. نمونه هاى با 3 ساعت تأخیر بسیار خشک و زبر بودند و به نظر می رسد که در دیرکردهاى زمانى بیشتر کاهش روانى به حدى خواهد بود که استفاده از روان سازها الزامى باشد.

نتیجه گیری

1- چنانچه طراحى مخلوط بتن بر پایه روش وزنى انجام گیرد , مقاومت فشارى مبناى بتن بیش از 20 درصد از مقاومت طراحى نمونه بیشتر می باشد.

2- میزان تأثیر دیرکرد زمانى , به مقاومت بتن و میزان دیرکرد بستگی دارد.

3- چنانچه طراحى مخلوط بتن بر پایه روش وزنى انجام گیرد و مقاومت طراحى , مبناى مقایسه قرار گیرد بیشترین دیرکرد مجاز برابر یک ساعت خواهد بود .

 

 

 

 

 

 

فناوری نانو در صنعت ساختمان

 

 

فناوری نانو در صنایع ساختمان هم نقش بسزایی دارد، در این راستا بیشترین سهم را صنایع فولاد، شیشه وبتن ایفا می کنند. کاربرد نانو ذرات در صنعت ساختمان که مهمترین آن ها نانولوله های کربنی(CNT  (و دی اکسید تیتانیوم(TiO2) هستند، عموما" در سازه های اصلی باعث افزایش خواص مکانیکی نمونه ها شده و در بخش نازک کاری نیز کاربرد نانو پوشش ها در نمای داخلی وخارجی ساختمان ها نیز از اهمیت ویژه ای برخورداراست. نانو پوشش ها ی ساختمان ضمن اینکه باعث دفع آب شده وجذب کثیفی را به حداقل می رسانند، نمای ساختمان را در مقابل اشعهUV  مقاوم می سازند. این نانو پوشش ها در سطوحی از جمله؛ سیمان، آجر، سفال،  سنگ معمولی، کاشی ، مرمر، چوب، سرامیک، شیشه، فولاد وبتن به کار می روند. ساخت بتن تقویت شده، خود تعمیر کننده و خود تمیز شونده، شیشه های خود تمیز شونده، مقاوم در برابر آتش وکنترل کننده انرژی ودر نتیجه صرفه جویی درمصرف انرژی، استفاده از رنگ های حاصل ازعلم نانوکه باعث عدم نفوذ باکتری ها به ساختمان های اداری، مسکونی، بیمارستان هاوغیره شده وبه آنهاعمری طولانی، محیطی عاری از باکتری و ماهیتی غیر قابل کثیف شدن وفرسودگی می بخشند نیز از دیگر کاربردهای مهم فناوری نانو در صنعت ساختمان است. بدین ترتیب به راحتی می توان تشخیص داد که ما با دنیای تازه ای به نام فناوری نانو روبروهستیم. متخصصان علم نانو براین باورند که بعد از تولید ماشین های بخار، موتور وتوسعه IT ، فناوری این علم افق های تازه ای رابه دنیای انسان ها بازخواهد کرد. فناوری نانو، قادراست مواد را تا اندازه ای کوچک کند که با دوباره سازی آن ها بتوان مواد وفنآوری های جدیدی را به دنیا عرضه نمود.
برای مثال، گل رس وسرامیک را می توان به ابعاد نانو درآورده وبه صورت پودر با نانو پلیمرها مخلوط کرده ودر محیطی خنثی مصالحی سخت ومقاوم را که نمونه آن تا به حال دیده نشده بوجود آورد.

ادامه مطلب...

استانداردهای طراحی خوابگاه

معماری خوابگاه دانشجویی


1.فضا های مورد نیاز جهت خوابگاه دانشجویی
1) سالن ورودی
2) اتاق نگهبان
3)موتور خانه
4)اتاق جهت سکونت دانشجویان
5)نمازخانه مرکزی
6)کتاب خانه مرکزی
7)سالن ورزش
8)دستشویی مرکزی
9) حمام مرکزی
10)آشپزخانه مرکزی
11)بوفه دانشجویی

2.نور مناسب جهت فضاهای خوابگاه دانشجویی
1)طبیعتا باید فضاهای که در خوابگاه در نظر گرفته می شود چون فضاهای عمومی می باشد لذا باید حتما نور گیری خوبی داشته باشد و امکان تهویه هوا نیز در فضا هایی مثل نماز خانه دستشویی حمام سالن ورزش نیز وجود داشته باشد لذا نورگیری فضا ها باید به شکلی باشد که هم نور غرب و هم نور شرق را به مقدار کافی داشته باشد.
نورها در معماری به دو نوع تقسیم می شود که عبارتست از :
الف )نور درجه یک: نورهایی مثل نور روز و نور خورشید را نور درجه یک می نامند که البته این نورها اگر به صورت مستقیم به فضای مورد نظر ما بتابد جزء نور درجه اول دسته بندی می شود.
ب ) نور درجه دو: نور خورشید و نور روز جزء نور درجه دو می باشد اما با این تفاوت که این نور اگر به صورت غیر مستقیم به فضای ما بتابد جزءنور درجه دوم دسته بندی می شود مثل نوری که از یک نورگیر به فضای ما می تابد.
البته باید این را مد نظر قرار داد که نوری که باید به اتاق خواب بتابد باید در گروه دوم یعنی نور درجه دوم قرار داشته باشد اما چون طراحی خوابگاه به صورت پلان آزاد می باشد لذا در طراحی شاید نتوان تمامی اتاق ها را در معرض نور درجه دوم قرار داد اما باید سعی شود تا اتاق ها و دیگر فضاهای ما نور مناسبی را عاید خود نمایند.
اما لازم به ذکر است که خورشید هر روز از شرق طلوع و در نزدیکی غروب از غرب سرزمین ما غروب می کند و بدین جهت اگر با دید یک معمار به طلوع و غروب خورشید نگاه کنیم به این نتیجه می رسیم که خورشید ما بین صبح در قسمت شمال شرقی ساختمان ما قرار دارد و در هنگام ظهر به قسمت وسط آسمان می آید و در نزدیکی بعد از ظهر آرام آرام به سمت بدنه غربی ساختمان ما می آید تا به سمت مقصد خود رود اما لازم به ذکر است که نوری که در صبح به ساختمان ما می خورد مطمئنا به قسمت شرقی آن می تابد و بدین جهت که نور صبح برای ما ایرانیان دلنشین تر است لذا باید قسمت بدنه شرقی و شمال شرقی خوابگاه ما داری پنجره هایی با وسعت سطح بیشتری نسبت به بدنه غربی ما باشد و این طبیعی است که بدنه غربی ساختمان ما در هنگام بعد از ظهر نور مناسبی را تامین نخواهد کرد و نوری که عاید فضاهای ما می شود نوری است که قسمت زیادی از ساختمان ما را در بر می گیرد و به خصوص در تابستان بسیار برای فضاهای ما که یک خوابگاه است آزارنده خواهد بود پس با وجود توضیحات بالا لازم است که فضاهای که کاربری آنها زیاد بالا نیست مثل موتور خانه یا اتاق نگهبانی در قسمت غربی ساختمان قرار گیرند تا نور خورشید کمتر به افرادی که در خوابگاه مشغول زندگی هستند آزار برساند.
3. سرانه فضاهای خوابگاه برای 50 نفر


نام فضاتعداداندازه تقریبی تعداد افراد استفاده کننده
سالن ورودی130 الی 40 متر50
اتاق نگهبانی 110الی 12متر2 الی 3 نفر
آشپزخانه مرکزی 1 15الی 20 متر کلیه دانشجویان
موتور خانه 1 15الی 20 متر -----------
نمازخانه مرکزی 1 50 الی 70متر کلیه دانشجویان
کتاب خانه مرکزی 1 70 الی 80 متر کلیه دانشجویان
سالن ورزش 1 80 الی 100متر کلیه دانشجویان
اتاق دانشجویان 13 12 الی 15 متر4
دستشویی مرکزی 1020/1الی 50/1 متر5
حمام مرکزی1020/1الی 50/1 متر5
بوفه دانشجویی 1 15 الی 20 متر -----------

ریز فضاهای مورد نیاز برای طراحی خوابگاه:
اداری :
اتاق سرپرستی
نگهبانی
اتاق بهداشت
اتاق مشاور
رفاهی:
سالن ورزش
سالن مطالعه
نمازخانه
سالن سمعی بصری
سایت کامپیوتر
سالن سمعی بصری
سالن اجتماعات
بوفه
سالن نقشه کشی ( اگر برای دانشجویان فنی خوابگاه طراحی می کنید)
خدماتی:
آشپزخانه
سرویس بهداشتی
حمام
رختشویخانه
سلف سرویس مرکزی و سالن غذا خوری
تراس خشک کردن البسه ( البته ترجیحا به صورت جداگانه برای هر اتاق و یا سوئیت)
اقامتی:
اتاق های خواب
سوئیت دانشجویی ویژه دانشجویان ارشد یا رشته های خاص
سوئیت مهمان
سوئیت سرپرستی
سوئیت نگهبانی

توصیه های طراحی:
1) اتاق های خواب بایستی به گونه ای طراحی شوند که همگی دارای نور طبیعی روز بوده و از لحاظ جهت گیری اقلیمی در جهت مناسب از نظر تابش خورشید و وزش باد غالب باشند
2) از لحاظ طراحی داخلی اتاق های خواب بایستی طراحی چنان صورت گیرد که هنگام استفاده از تخت خواب نور مصنوعی موجود برای هیچکدام از ساکنین ایجاد مزاحمت نکرده و حریم خصوصی آن ها حفظ شود
3) هنگام طراحی اتاق ها برای هر 3-4 اتاق یک لابی کوچک جهت نشستن و اجتماعات دوستانه ایجاد شود
4) در ورودی اتاق های خواب به گونه ای طراحی شود که علاوه بر ایجاد فضایی ویژه کفش و تعویض لباس به گونه ای که دید نداشته باشد فضای داخلی اتاق از بیرون قابل رویت نباشد
5) اتاق سرپرستی بایستی دید و تسلط کافی برای کنترل مجموعه را داشته باشد و تا حد امکان رفت و آمد ها را کنترل نمایید البته به گونه ای که احساس ناخوشایندی را برای ساکنان خوابگاه ایجاد نکند
6)فضاهای رفاهی مانند سالن ورزشی که به دلیل نوع کاربری و ازدحام جمعیت استفاده کننده آلودگی صوتی بالایی دارند بایستی در مکانی طراحی شوند که برای بخش اقامتی ایجاد مزاحمت ننمایند
7).....

برای کسب اطلاعات دقیق تر و کامل تر پیشنهاد می کنم کتاب رهنمود های طراحی خوابگاه ها و .. از انتشارات وزارت مسکن و شهر سازی رو مطالعه کنید

منبع:http://forum.naghsh-negar.ir/

معماری داخلی در طراحی بیمارستان

معماری داخلی در طراحی بیمارستان

روند همکاری معمار داخلی در طراحی بیمارستان

برنامه فیزیکی

طراحی بیمارستان با توجه به اوضاع اقلیمی و نیاز های بهداشتی و منطقه ای تا حدودی متفاوت است ولی استاندارد های ثابتی وجود دارد که منشاء اقتصادی و عملکردی دارند و روابط فضاها تحت یک نظام کلی در بیمارستان قرارمیگیرند. یک طرح خوب باید بهترین شکل تقسیم بندی و سازماندهی را داشته باشد.
قبل از شروع طراحی باید یک برنامه معماری وعملکردی داشت که در آن فضاها و مساحت های آنها مشخص شده است.در برنامه های کاملتر مشخصات تجهیزات داخل و میزان دما و فشار هوا و روشنایی وجنس مصالح وغیره نیز ذکر شده است.
معمار داخل میتواند ثحقیقات لازم را انجام دهد و در این مرحله در شرح معیارهای خاص هر فضا وتهیه چیدمان داخل آنها با ابعاد واندازه های دقیق همکاری کند.


پلان شماتیک

طراحی پلان شماتیک با توجه به برنامه فیزیکی شروع می شود. معمولا برای هر بخش یک بلوک در نظر گرفته می شود و اشکال مختلف ترکیب آنها بررسی می شوند.
ترکیب بخشهای مختلف پرستاری از جنبه های مدیریتی واقتصادی (اقتصاد سرویس دهی پزشکی) بسیار اهمیت دارد. در تمام مسیرهای افقی و عمودی یک عملکرد منطقی چه از نظر بهداشتی وچه از نظر سرویس دهی پزشکی و تدارکاتی وپرسنلی باید وجود داشته باشد، مانند تمایز مسیرها (کثیف وتمیز)، مسیر بیمار سرپایی ،بستری و ملاقات کنندگان بیمار اورژانس وغیره.




پلان مقدماتی

پس ازمطالعه کلی وآنالیز پلان های شماتیک، روی یک پلان معین کار ادامه می یابد. پلان مقدماتی، بسط وگسترش پلان شماتیک خواهد بود که با مقیاس ترسیم می شود. تهیه پلان مقدماتی کار مشترک تیم خواهد بود. یک معمار داخلی با توجه به تمام آنچه گفته شد و با توجه به اطلاعات و تحقیق هایی که در شروع کارش انجام داده، لی آت هایی را برای قسمت های مختلف پیشنهاد می کند. با انتخاب و ترکیب مناسب آنها، طرح مقدماتی شکل می گیرد. ممکن است که درارتباطات کلی پلان های شماتیک هم نظراتی داشته باشد. گاه ممکن است جزئیات داخلی در ارتباط با سازه بنا قرار گیرند. که هماهنگی آن یک کار برتر است. در چنین روشی، جزء به جزء فضا درک می شود وهنگامی که کلیه فعالیت های درون آنها کاملاً روشن باشد، طراحی با خلاقیت بیشتری صورت می گیرد.

پلان مقدماتی تجهیزات ثابت را نشان می دهد. این خیلی مهم است که بدانیم تجهیزات متحرک در درون اتاق ها جای می گیرد و با ابعاد فضاها مطابقت می کند یا نه. آگاهی ازتجهیزات وعملکردهای داخل بیمارستان و فعالیت هایی که داخل فضاها انجام می گیرد، به معمار داخلی امکان می دهد که شکل جدید فضاهای درون بخش ها را طراحی کند. تمام قسمت های طراحی شده جزء به جزء ترسیم می شوند که در این ترسیمات نیز معمار داخلی با آگاهی از تجهیزات و عملکردهای داخل بیمارستان ،با آرشیتکت همراهی می کند. سپس، مشاوران و مدیران و کمیته ساختمانی لی آت ها را مرور می کنند.

به گفته فرانک لویدرایت: " پلان خوب هم آغاز است و هم پایان. پلان، پیش بینی علمی و هنری کار است. چون همه پلانهای خوب ارگانیک اند واین پلان، ریتم ها، حجم ها و اجزاء یک دکوراسیون خوب را هم در خود خواهد داشت ."

"با توجه به افزایش روز افزون کاربرد دستگاههای پزشکی در مراحل مختلف درمان، همکاری مهندس پزشکی باآگاهی که از تجهیزات و فعالیت هایی که داخل فضاها انجام می گیرددارد بسیار مفید میباشد."


تاثیر فضاهای داخلی بر شکل معماری بیمارستان

ارتباطات درون بخش ها، ایجاد بهترین و کوتاه ترین رابطه مرکزپرستاری با اطاقهای بستری، تعداد تخت های تحت مراقبت، چگونگی آرایش اتاقها گرد آن وطریقه نورگیری، شکل بخش های بستری را تعیین می کنند. ترکیب چند بخش کنارهم و سپس با روی هم قرارگیری آنها، شکل هندسی برج بستری بوجود می آید. در بیشتر بیمارستان های ساخته شده با استانداردهای تجربه شده وبازدهی خوب، شکل هایی مشابه حروف الفبا حاصل شده که منعکس کننده ارتباطات بخش هاست. به طورمثال فرم های H,T,Y,X نمایانگرراهروهای ارتباطی بخش ها هستند که به شکل برج در طبقات تکرار شده اند. البته دراین فرم ها، بخش ها به شکل راهرویی مستقیم طراحی شده اند و مسائل اقتصادی و عملکردی در این فرم ها بررسی شده اند.

هرگونه نواندیشی دراین ارتباط، مانند شکل آرایش تختها گرد ایستگاه پرستاری که طریقه مراقبت بیماران رابهتر کند یا سیستم های جدید کنترل بیماران که ممکن است با پیشرفت های پزشکی علمی توسط کامپیوتر انجام شود و درشکل درونی بخش تاثیربگذارد، در نهایت فرم خارجی بیمارستان را متاثر خواهد کرد.

بیمارستان ها، معمولاً راهروهایی با اطاق های کوچک منشعب شده ازآنها هستند. توجه به دید بیمارعاملی تعیین کننده در ارتباطات درونی فضاهای بیمارستان به حساب می آید. برای رهایی از یکنواختی چنین منظره ای می توان راهروها را به شکل فضاهای دلپذیرتری طراحی کرد که در محل های پرستاری تبدیل به مکان های بی تکلف بشوند. البته ازبین بردن راهروها در بخش ها کارساده ای نیست. دید مستقیم برای پرستار بسیار بهتر است و هم چنین امکان گسترش آینده، دلیل منطقی برای وجود راهروهاست. لازمه ایجاد اشکال دیگر بخش ها توجه به این دو نکته است.


نقش معمار داخلی در تیم طراحی بیمارستان

کاری که یک معمار داخلی می تواند در تیم طراحی بیمارستان بکند بسیار بنیادی است وممکن است به دلیل توجهات خاصی که به فضاهای داخلی می کند در طرح ریزی کلی تاثیر گذارباشد. البته درروش کارتیمی وگروهی حجم کاربسیار افزایش پیدا می کند اما کیفیت کار بالاتر است.

امروزه توجه بیشتری به تاثیر حیاتی فضاهای اطراف معطوف گشته، به خصوص در زمینه بیمارستان بشدت این نیازبه ملاطفت احساس می شود. همچنین ایجاد رابطه فرهنگی، تخفیف ترس، ایجاد صمیمیت و شادی بخش بودن محیط ضروری به نظر می رسد. یک طراح حتی در مورد پیچیدگی های روانی و احساسی حفظ سلامت تحقیق می کند تا بتواند محیطی کاملاً آرام و با توجه به نیازهای استفاده کنندگانش را خلق کند. درهنگامی که بیماربرای مبارزه با بیماری آماده می شود، محدود شدن اجباری، احساس بی پناهی، نگرانی در مورد مخارج پزشکی و نتیجه تشخیص بیماری و جراحی او را تحت فشار قرارمی دهد، فضاهای جالب برای نشستن های گروهی و بدون تشریفات و غیررسمی و صحبت با دیگران و همدردی می تواند آنها را تقلیل دهد.


اثرات نور و رنگ در بهبودی بیماران

مسئله ای که بدان بی توجهی می شود، معنای بیولوژیکی نور و تاثیر نورآفتاب درامر بهبودی است. همچنین در بستری های طولانی در بیمارستان ها وجود نورهای خاصی ضروری است تا وظایف متابولیکی و گردش خون به درستی انجام پذیرد. کسانی که این گونه محیط ها را طراحی می کنند، باید از اثرات بیولوژیکی نوراطلاع داشته باشند. نمایش ناگهانی نورسبب تحریک غدد فوق کلیوی می شود. ممکن است در این موارد از گردش روز و شب الهام گرفته و مشابه نور طبیعی را ایجاد کرد. همچنین نورهای متصل به سقف و تیرهای مشبک و جنس وجزئیات آنها بررسی شوند. جاسازی وسایل گرمایی و سرمایی و مشخصات ضربه گیر در دیوارها و جعبه های نگهدارنده مخصوص دستگاه های مختلف پزشکی و اتصالات مخصوص، همه از جزئیات داخلی هستند که رابطه تنگاتنگی با طرح معماری و حتی گاه استراکچربنا دارند. برای کم کردن سر و صداهای اضافی در محیط بیمارستان و سیستم های تهویه و غیره باید از قبل با مشاوره معمار داخلی تدابیری انجام گیرد. بنابراین می بینیم که آگاهی ازاثرات فضا، نور و رنگ در حیات اجتماعی سلامت برای هر طراحی مهم است. این تاثیرات ممکن است سلامت را تقویت کند و ممکن است سبب افسردگی، بیهودگی و خواب آلودگی گردد. معماران داخلی می توانند با استفاده از این آگاهی ها بهبودی را افزایش دهند و دسترسی به آرامش درونی را سهل تر کنند.

کارهای هنری روی دیوارها برای تنظیم سیستم عصبی جهت انجام وظیفه مطلوبند. تاثیر رنگ های گرم و سرد و روشنایی مباحث وسیعی هستند. مثلاً کنتراست زیاد سبب سردرد و فشار چشم می شود. افزایش هوشیاری یا گیجی و حواس پرتی، احساس گذرزمان، ایجاد رابطه فرهنگی، غم افزایی یا شادی بخش بودن نتایج یک طراحی داخلی هستند. اطلاع از تئوری های جدید رنگ و رابطه شان با شکل معماری مسئله قابل توجهی است. رنگ و اثرات آن در محیط پزشکی یک بخش مهم از مطالعه تحقیقی معمار داخلی است.





طراحی داخلی

طرح های معماری داخلی و انتظامی که طراح به فضا می دهد بسیار بنیانی است و با آنچه در استانداردها نوشته شده ممکن است متفاوت باشد. ممکن است بهتر باشد اتاق ها به گونه ای طراحی گردند که بیماران دید بهتری نسبت به خارج و همچنین ارتباط بهتری با پرستاران و یا همراهان داشته باشند. ممکن است دراتاق های روز، جایی که بیماران سیار گرد می آیند امکان بهره مندی از نور طبیعی، آفتاب، درخت وآسمان را ایجاد کرد( مانند یک حیاط محصور) که ارجح است قابل کنترل ازایستگاه پرستاری باشد.
کارهای هنری روی دیوارها و کف ها تکمیل کننده طراحی هستند. مبلمان داخل بهتر است کمترین سطح تماس را با کف سالن یا راهرو داشته باشد. نوع پوشش های کف ودیوارمی تواند رعایت بهداشت را آسان تر کند. برای صندلی های انتظار طرح هایی را می توان ارائه داد که کار شستشوی روزانه را آسان تر کند که ممکن است نیاز به پیش بینی هایی در اجرا باشد. جنس کف ها در اتاق های مختلف و اتاق های عمل توصیه های خاصی را می طلبد.
برای ایجاد شرایط مطلوب دربیمارستان باید ازهمه دانسته های مختلف سود برد، مخصوصاً هنگامی که روح پژمرده انسان بیشترین نیاز را بدان دارد.

معنای رنگ در معماری

رنگ یکی از جالب ترین جنبه های دکوراسیون است. طراحان دکوراسیون امروزی تقریباً همه قوانین سابق در ارتباط با استفاده از رنگ های گوناگون و ترکیب آنها با یکدیگر را در هم شکسته اند و امروز هر رنگی را می توان در دکوراسیون منزل به کار برد. دیگر مرزها و محدویت های گذشته در کاربرد رنگ ها در دکوراسیون رعایت نمی شوند و شاید به همین دلیل انتخاب مجموعه رنگی دلخواه برای دکوراسیون یک خانه مشکل تر شده باشد. اما هنوز راه هایی برای تشخیص مجموعه رنگی مناسب برای هر خانواده وجود دارد.

امروزه بیش از هر چیز به سلیقه و روحیات ساکنین خانه توجه می شود. هر یک از ما احتمالاً ایده هایی درباره رنگ های مورد علاقه خود داریم و انتخاب و سلیقه ما اغلب بهترین راهنما برای انتخاب مجموعه رنگی مناسب برای محل زندگی و منزلمان است. اگر به یک پارچه کنفی رنگ پریده، یک رومیزی بنفش پررنگ و یا لباس هایی به رنگ های زنده و درخشان تمایل دارید اینها می توانند راهنمای شما در انتخاب مجموعه رنگی مناسب برای منزلتان باشند.

در قدم اول کلیه لوازمی که در منزل دارید و آنها را به خاطر رنگشان دوست می دارید در یک جا جمع کنید. این وسایل ممکن است عبارت باشند از یک روسری، یک سرویس بشقاب، صابون یا کارت تبریک و یا هر آنچه به واسطه رنگش مورد پسند شما است. کتاب ها و مجله هایی که در رابطه با ترکیب رنگ هستند، تهیه کنید و با مطالعه آنها اطلاعات کافی در رابطه با ایجاد ارتباط میان رنگ های گوناگون کسب کنید.

رنگ هایی که شما می پسندید، ترکیب آنها با یکدیگر در یک مجموعه واحد ، و تأثیر نور موجود در فضا بر آنها عواملی هستند که نتیجه کار را تحت تأثیر قرار می دهند.

هنگامی که رنگ های مورد پسندتان را انتخاب کردید با استفاده از مداد رنگی، مداد شمعی، آبرنگ و یا هر وسیله رنگ آمیزی دیگری که در اختیار دارید آنها را در کنار هم بر روی یک قطعه کاغذ سفید آزمایش کنید. اندازه سطوح رنگی مختلف را تغییر دهید و به آنها کمی سفید برای روشن تر شدن اضافه کنید. به چرخه رنگ مراجعه کنید و با استفاده از آن رنگ مورد نظرتان را یافته در کنار آن امتحان کنید. به خاطر داشته باشید که رنگ های منتخب شما وقتی بر روی سطح دیوارهای اتاق اجرا شوند تاثیری بسیار قوی تر از نمای آنها بر روی یک قطعه کاغذ خواهند داشت. وقتی به یک ترکیب رنگی رضایت بخش رسیدید توجه داشته باشید که تأثیر نور موجود در محیط و شرایط منزل خود را نیز در نظر بگیرید . به عنوان مثال دیوارهای زرد درخشان برای یک خانه آفتاب گیر در منطقه ای با آب و هوای گرم و آفتابی ، بسیار زیبا به نظر می رسند؛ اما همین رنگ بر روی دیوارهای یک اتاق شمالی که از نور طبیعی کمی بهره مند است نازیبا و کسل کننده خواهد بود. در چنین اتاقی استفاده از رنگ زرد خردلی نتیجه ای بسیار مناسب تر خواهد داشت. نور چه از نوع طبیعی و چه مصنوعی باشد تأثیرات مختلفی بر رنگ خواهد داشت و آگاهی از این امر هنگام طراحی رنگ یک فضا ضروری است. دقت کنید که در چه زمانی از روز و به چه میزان نور طبیعی به هر یک از اتاق های شما می تابد و رنگ مورد نظرتان برای هر یک از اتاق ها را در نور همان اتاق بیازمایید.

انتخاب رنگِ مناسب برای پوشش دیوارها اولین قدم در طراحی رنگی برای دکوراسیون هر اتاق است ؛ اما شاید یافتن رنگ های متناسب با آن برای دیگر اجزای دکوراسیون کمی مشکل تر به نظر برسد. استفاده از چرخه رنگ، روشی مطمئن برای یافتن رنگ های متناسب با رنگ مورد نظر ماست. چرخه رنگ متشکل از دوازده رنگ است که سه رنگ قرمز، زرد و آبی در آن رنگ های اولیه و رنگ های میان آنها به عنوان رنگ های ثانویه شناخته می شوند. هر رنگ در این چرخه می تواند با رنگ های کناری خود که رنگ های هم خانواده اش محسوب می شوند و همچنین رنگ مقابلش که رنگ مکمل آن است به خوبی ترکیب شده نتیجه ای زیبا و موزون بیافریند. استفاده از رنگ های هم خانواده که در چرخه رنگ در کنار هم قرار گرفته و به اصطلاح همسایه هستند ترکیبی ملایم و هماهنگ را ایجاد می کند که نگاه بیننده را به راحتی از یکی به دیگری رهنمون می شود. استفاده از یک رنگ با میزان کمی از رنگ مکمل آن چنانچه به درستی و در اندازه های صحیح صورت گرفته باشد نتیجه ای درخشان و چشمگیر می آفریند و بر جذابیت مجموعه رنگی حاضر می افزاید و مانع غالب شدن کامل یک رنگ بر فضای اتاق می شود.

در این جا به برخی از اصطلاحات متداول طراحان دکوراسیون در ارتباط با رنگ اشاره می کنیم:

رنگ های آکسان: رنگ های تند و درخشانی که برای زنده کردن و انرژی بخشیدن به یک مجموعه رنگی به آن اضافه می شوند، مانند رنگ صورتی تند چند کوسن و یک جفت شمع در یک اتاق نشیمن که با خانواده رنگ کرم رنگ آمیزی شده است.

رنگ زمینه: رنگ زمینه رنگی است که در بزرگ ترین سطوح و به بیشترین میزان در یک فضا مورد استفاده قرار گرفته است مانند رنگ دیوارهای یک اتاق. رنگ زمینه ، اغلب به عنوان پس زمینه ای برای سایر رنگ های به کار رفته در اتاق مورد استفاده قرار می گیرد و سایر رنگ ها مانند رنگ های آکسان یا متضاد را در خود جای می دهد.

رنگ های متضاد: این رنگ ها در کنار هم تاثیری چشمگیر بر بیننده باقی می گذارند چنان که حتی پس از بستن چشم ها این تاثیر تا مدت کوتاهی در ذهن بیننده باقی می ماند.

رنگ های سرد: این رنگ ها حاوی مقدار زیادی رنگ آبی هستند، به عنوان مثال خاکستری هایی که شامل مقداری رنگ آبی باشند احساس سردی و سرما را در شما ایجاد می کنند در حالی که خاکستری حاوی قرمز یا بنفش قرمز حس گرما را در بیننده القا می کنند و ویژگی دیگری خواهند داشت.

رنگ های مکمل: این رنگ ها که در چرخه رنگ در برابر یکدیگر قرار دارند در کنار هم نمایی چشمگیر و متعادل می آفرینند. این رنگ ها هرگز از یک خانواده نیستند و حداکثر تفاوت را با یکدیگر دارند. به عنوان مثال می توان چند کوسن نارنجی تند را در زمینه ای از رنگ آبی نمونه بارزی از این ترکیب در نظر گرفت.

رنگ های غالب: رنگ غالب همیشه رنگی که در بزرگترین سطوح و به بیشترین میزان در مجموعه ای به کار رفته ، نیست بلکه رنگی است که بیش از بقیه رنگ ها نظر را به خود جلب می کند.

یک خانواده رنگی: شامل مجموعه ای از رنگ ها می شود که به نوعی با یکدیگر مرتبط هستند برای مثال خانواده آبی شامل مجموعه ای از رنگ های آبی است که از یک سو با آبی سبزها شروع می شود و از سوی دیگر به رنگ های آبی بنفش ختم می شود. خانواده قهوه ای از رنگ قهوه ای و قهوه ای خاکستری تا پرده های نارنجی و قرمز را شامل می شود.

رنگ های گرم: این رنگ ها محتوی مقدار قابل ملاحظه ای قرمز هستند. حتی برخی از آبی ها نیز ممکن است به واسطه وجود مقداری قرمز در آنها در این مجموعه جای بگیرند.

رنگ های هم پرده: اینها رنگ هایی هستند مانند رنگ زرد پررنگ و آبی پررنگ ، این رنگ ها لزوماً از یک خانواده نیستند بلکه هر دو دارای میزان مساوی از رنگ قرمز یا آبی هستند و هیچ یک بر دیگری غلبه نمی یابند.

یکی از ملاحظات روانشناختی رنگ که در کاربرد هنری رنگ اهمیت دارد ، بررسی تأثیر متقابل رنگ ها است . جلوه یا اثرهر رنگ در جوار رنگ دیگر تغییر می کند هر رنگ نسبت به دیگری میزان تیرگی یا روشنی ذاتی اش را می نمایاند .

معکوس کردن این ترتیب طبیعی ، ناسازگاری رنگی به بار میآورد.هر رنگ دارای سه صفت یا سه بُعد دیداری مستقلا ً تغییر پذیر است : فام ،درخشندگی و پرمایگیفام ، صفتی از رنگ است که جایگاهآن را در سلسله ی رنگی ( از قرمز تا بنفش) – معادل با نور طول موج های مختلف در طیفمرئی – مشخص می کند قرمز ، زرد و آبی را فام های اولیه می نامند و چون مبنای سایرفام ها هستند ، رنگ های اصلی نیز نام گرفته اند . فام های ثانویه عبارتند از : نارنجی ، سبز و بنفش که که از اختلاط مقادیر مساوی از دو فام اولیه حاصل می شوند . فام های ثالثه از اختلاط فام های اولیه و ثانویه به دست می آیند : زرد- نارنجی( پرتقالی) ، نارنجی- قرمز ، قرمز- بنفش ( ارغوانی) ، بنفش- آبی ( لاجوردی) ، آبی- سبز (فیروزه ای) ، سبز- زرد (مغز پسته ای) . دوازده فام نامبرده را با ترتیبی معیندر چرخه ی رنگ ، نشان می دهند . در چرخه ی رنگ ، فام های ثانویه و ثالثه ای که بینیک زوج فام اولیه جای گرفته اند ، دارای روابط خویشاوندی هستند و در کنارهم سادهترین هماهنگی رنگی را پدید می آورند .مادامیکه این رنگها با رنگهای خالص سفید وسیاه ترکیب شوندایجاد بیشماری از رنگها و سایه های مختلف مینماینددرخشندگی، دومین صفت رنگ است ودرجه ی نسبی تیرگی و روشنی آن را مشخص می کند(غالبا ً نقاشان اصطلاح رنگسایه را نیزدر همین معنا به کار می برند) . معمولا ً درخشندگی رنگ های فام دار را در قیاس بارنگ های بیفام می سنجند . در چرخه ی رنگ ، زرد بیشترین درخشندگی (معادل خاکستریروشن نزدیک به سفید) و بنفش کمترین درخشندگی ( معادل خاکستری تیره ی نزدیک به سیاه)را دارد .پرمایگی (اشباع)، سومین صفت رنگاست و میزان خلوص فام آن را مشخص می کند ( گاه واژه ی شدت را در این مورد به کار میبرند ) . فام های چرخه ی رنگ صد در صد خالص اند ولی در طبیعت به ندرت می توان فامخالصی یافت . همچنین ، کمتر رنگیزه ای حد اشباع فام مربوطه در چرخه ی رنگ را داراست .رنگهای درخشان به تنهایی جذاب هستند اما اگر در یک الگو یا ردیفی منظم قرارگیرنداز نظر بصری تاثیر بیشتری خواهند داشت. این نوع آرایش یک ساختار ساده را بر اینرنگها حاکم میکند و در نتیجه یک مفهوم و یا نوعی نظم را، ورای حضور محض رنگها،منتقل خواهد کرد. دیوارها و پیش زمینه هایروشنرنگ های سرد ، مختصر کاهش دردمای بدن نگرنده ایجاد می کنند و رنگ های گرم باعث مختصر افزایش دمای بدن می شوند . به لحاظ بصری ، رنگ گرم پیش می آید و رنگ سرد پس می نشیند.پنجره ها و مبلمان با زمینه رنگو سایز متوسطدر مبلمان و پنجره هائی با سایزبزرگ شاهد ان خواهیم شد که رنگ انها با یکدیگر مخلوط خواهد شد و از لحاظ تآثیرگذاری بر محیط غالب خواهند شد ثبات از بین خواهد رفت و تلویحآ نوعی تکان بصری ایجادخواهد نمود.با مبلمان وپنجره های متوسط و با رنگی متعادل و متوسط خواهیم توانستترکیب بندی با ثبات داشته باشیم. هر ترکیب بندی را میتوان کارآمد دانست به شرط اینکه عناصر صحنه به طور موثر با بینندگان مورد نظر آن، ارتباط برقرار کند. در اغلب موارد، نکته اساسی در شناسایی عناصر کلیدی صحنه نهفته است تا با نظم مبلمان و میزاننور ، آنها را از دل سایر عناصر تصویری متفرقه، بیرون بکشید. همین اشیاء مزاحم،صحنه ها را مخدوش میکنند و همچنین،بهتر است به جای تمرکز زیاد روی جزییات خیلی خاص،تنها روی ساختار کلی صحنه تمرکز کنید. چرا که تاثیر آنها در مقابل ترکیب بندیعمومی، بسیار سطحی است.ملحقات تیرهاز این رو چشمان شما به سمت رنگتیره تر کشیده میشوند و شما در روشی قادر خواهید بود ملحقات واثاثیه ها را نظم دهیدتا هادی دید وکیفیت بصری روان باشند.

منبع:http://forum.naghsh-negar.

 

از قیرگونی برای عایق کاری استفاده می شود. و به منظور تثبیت قیر از گونی (چتائی) استفاده می شود. الیاف گونی نقش مسلح کننده قیر را دارند و قیر را در محل خود تثبیت می کنند. قیرگونی به دو شکل اجرا می شود

یک لایه:ابتدا یک لایه قیر سپس یک لایه گونی و دوباره روی آن یک لایه قیر می ریزند.

دو لایه:ابتدا یک لایه قیر سپس روی آن یک لایه گونی و دوباره یک لایه قیرو روی آن یک لایه گونی و در آخر یک لایه قیر می ریزند.

 

مزایا :
١- صرفه اقتصادی نسبت به بعضی عایقهای رطوبتی
٢-اطمینان از نظر کاراییی با توجه به پیشینه مصرف

معایب :
١- پوسیدگی این عایق به مرور زمان

٢ - پارگی بر اثر نشستهای احتمالی ساختمان

٣- عمر مفید عایق به طور متوسط کمتر از ١٠ سال بوده و ترمیم متناوب آن با مشکلات اجرایی زیاد و هزینه های قابل توجه همراه است

۴- آلودگی محیط زیست را به دنبال دارد

آهک و شفته آهکی قیر را فاسد می کنند و نباید در زیر قیرگونی از این ملات استفاده شود و برای این کار ملات ماسه سیمان مناسب تر است.

روش های برنامه ریزی زمان

 

 

روش های برنامه ریزی تصویری:

1- روش نمودار گانت

2- روش های شبکه ای

 

1- روش نمودار گانت:

  روش نمودار گانت نخستین و اساسی ترین روش تصویری در برنامه ریزی عملیاتی می باشد. این روش در خلال جنگ جهانی اول توسط هنری ال. گانت ابداع گردیده و هم اکنون نیز به عنوان یکی از بهترین روش های تصویری مورد استفاده قرار می گیرد.

این روش اصولا برای زمانبندی انجام وظایف به وجود آمده و دارای دو بعد است:

 1- محور عمودی شرح عملیات (و یا حتی وظایف) را بر حسب تقدم و تاخر انجام آنها (مراحل انجام کار) را نمایش می دهد.

 2- محور افقی نیز نشان دهنده زمان می باشد. 

ویژگی های نمودار گانت:

   این نمودار نشان می دهد که:

            1- چه کارهایی و یا عملیاتی باید انجام گیرد.

            2- هر کار و یا عملیات از چند وظیفه تشکیل شده است.

            3- چه وظایفی باید بطور همزمان دنبال گردد.

            4- در داخل هر عملیات چه وظایفی باید بطور سریالی انجام شود.

            5- زمان شروع و پایان هر وظیفه در چه تاریخی می باشد.

            6- دستیابی به هدف نهایی در چه تاریخی بدست می آید.

2- روش های شبکه ای:

 کوشش هایی که در رفع ایرادات وارده به روش نمودار گانت به عمل آمد، برنامه ریزی به روش شبکه ای را بوجود آورد.شبکه، تصویری جامع و دقیق از وضع کلی و تمامی مراحل لازم برای اجرای یک برنامه و روابط آن با یکدیگر است

که به دو روش روش پرت (PERT) و روش سی.پی.ام. (CPM) انجام میگردد

در یک پروژه، تعدادی از فعالیت­ها هستند که در زمان برنامه­ریزی(قبل از اجرا) مشخص است که به طور قطعی و مسلم انجام خواهند شد؛ که به آنها "فعالیت‌های قطعی" می­گویند. ولی ممکن است اموری وجود داشته باشند، که انجام آنها الزامی ­شود و یا ممکن است که احتیاجی به انجام آنها نباشد. برای مثال در پروژه تعمیرات اساسی کارخانه، قبل از توقف ماشین­ها و بازرسی قطعات، نمی­توان گفت که آنها احتیاج به تعویض دارند یا خیر، به چنین فعالیت­هایی که انجام آنها قطعی نباشد؛ "فعالیت­های احتمالی" می‌گویند.

- برای پروژه­های فاقد فعالیت­ها و زمان­های احتمالی، روش CPM مناسب است.
- برای پروژه­های فاقد فعالیت­های احتمالی، ولی دارای زمان­های احتمالی، روش PERT مناسب است.

 

طراحی نمای ساختمان

 

نمای هر ساختمان در شکل‌دهی به مجموعه شهری که در آن حضور دارد، موثر است. اگر به نمای یک ساختمان بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمان‌های شهر توجه شود، همگونی نمای شهری در مجموع از بین می‌رود.
به نقل از پایگاه اطلاع رسانی شهرسازی و معماری، بررسی آماری نشان دهنده این موضوع است که در هر سال ۵۰ میلیون نفر به جمعیت شهر نشین کشورهای در حال توسعه اضافه می‌شود. در ایران نیز شهر نشینی طی دهه‌های گذشته با شتاب فزاینده ای گسترش یافته و همچنان این روند ادامه دارد.

رشد سریع جمعیت و گرایش مردم به شهر نشینی، تقاضای فزاینده‌ای را برای تهیه مسکن به دنبال داشته که این موضوع در پی خود مشکلات عدیده ای در زمینه توسعه شهری بوجود آورده است. ناتوانی در پاسخگویی مطلوب و مناسب به این مساله، وضعیت نا مطلوبی را به صورت بی مسکنی، بد مسکنی و تنگ مسکنی برای بسیاری از اقشار جامعه به همراه آورده است.

مسکن به عنوان یکی از نیازهای نخستین بشر، ابتدایی ترین سوالی بوده که انسان سعی در یافتن پاسخی مناسب و معقول برای آن بوده است، اما همیشه در برنامه ریزی‌های ملی به مسکن نه به عنوان محلی برای آسایش ساکنان در ابعاد عینی و ذهنی، بلکه به عنوان یک مشکل اقتصادی و فقط از این بعد بر خورد شده است.
سازندگان و تولیدکنندگان مسکن آزاد به‌دلیل اینکه به‌دنبال فروش سریع و بازگشت سرمایه خود هستند، سعی در هر چه بیشتر مطرح کردن خود در محله مسکونی و نمایشی متمایز از بنای خود دارند و به همین دلیل یکی از دلایل عمده ناهماهنگی نمای ساختمان‌ها در سطح شهر هستند.
در رابطه با مسکن تعاونی شرایط بدتری وجود دارد. به دلیل وضعیت مالی ضعیف سازندگان و اینکه ساکنان و مالکان به‌دنبال فروش ساختمان نیستند، بدون انجام عملیات پایانی نظیر نماسازی مورد استفاده قرار می گیرند و یا با کمترین هزینه و بدون طراحی نما، حجم و کالبد ساختمان رها می‌شود. البته در سال‌های اخیر در شهر تهران هیچ ساختمانی بدون نماسازی نبوده است، لیکن این مساله در شهرستان‌ها همچنان انجام می‌شود.
چگونه به موضوع نما در معماری بیندیشیم؟نما در لغت نامه دهخدا به معنای صورت ظاهری هر چیزی، آنچه که در معرض دید و برابر چشم است، آنچه از بیرون سوی دیده می شود، منظره خارجی بنا و عمارت،‌ قسمت خارجی ساختمان و نماسازی، فن روسازی ساختمان و ساختن نمای عمارت است.
در سال‌های اخیر پس از مطرح شدن دوباره اهمیت فضاهای عمومی و ارزش زندگی شهری، نما اهمیت دوباره ای یافته است. نما در عمل درون ساختمان را از بیرون و فضای خصوصی را از فضای عمومی جدا می کند. نما حاکی از موقعیت فرهنگی سازندگان ساختمان است و نشانگر میزان نظم طرح ساختمان، امکانات و ذوق تزیین و خانه آرایی طراح و مالک است. یک نما به مثابه معرفی وضعیت ساکنان ساختمان در بین عموم است. نما در واقع صورت ساختمان و بهترین بیان حالتی است که فرد طراح یا مالک از خود در برابر بیرون دارد. نماهای داخل ساختمان بیشتر جنبه خصوصی دارند، لیکن نماهایی که به سمت کوچه و بافت شهر باز می‌شوند، جنبه عمومی تر دارند.
بنابراین وجوه پشت و جلوی ساختمان از یک طرف دارای نمود اجتماعی و از طرف دیگر نمود مشخص ساکنان خود است بنابراین نمای هر ساختمان باید هم با فضای عمومی همبستگی داشته باشد و هم بتواند حجم داخلی ساختمان را بیان نماید.
نمای هر ساختمان موثر در مجموعه شهری است که در آن حضور دارد و این تاثیر را در بدنه خیابان‌ها یا میدان‌ها که در آن قرار گرفته است می گذارد. اگر به نمای ساختمان واحدی، بدون در نظر گرفتن نمای دیگر ساختمانها فکر شود، همگونی نمای شهری در کلیت از بین می‌رود.
تناقض بین جنبه شهری و بیان فردی نما در صورتی می‌تواند از بین رود که ساختمان جزیی از شهر در نظر گرفته شود و ارتباطات آن با محیط اطراف چند جانبه باشد. نمای رو به کوچه و خیابان باید تابع عوامل همبستگی بین نماهای اطراف باشد. اما در عین حال بر اساس ترکیبی از اجزا مختلف بر حسب عملکرد، ابعاد و مصالحشان شخصیت خاص خود را دارد.
نما در واقع یک سطح صاف و تخت نیست بلکه آن سطح انتقالی بین فضای داخل و خارج است که با عقب نشستگی و پیش آمدگی، تراس و غیره با فضای داخل مسکن ارتباط پیدا می‌کند.
برای اینکه نمای ساختمان حریم خصوصی ساکنان خود را حفظ کند باید نسبت به خیابان بسته‌تر و محفوظتر باشد.
نمای ساختمان باید به‌دنبال خلق یک کلیت هماهنگ به‌وسیله تناسب خوب پنجره ها، بازشوهای در، سایبان و محدوده سقف‌ها،‌ سازه عمودی و افقی، مصالح، رنگ، عناصر تزیینی و… باشد. پنجره‌ها همواره با دیگر عناصر دیوار، ‌سطوح باز و بسته، تیره وروشن، صاف و ناهموار را بوجود می آورند. به علت تکرار دوره ای پنجره ها، در ساختمان‌های چند طبقه، نظم کاملی به چشم می‌خورد. اما گاه به‌علت افزایش نور در طبقات بالاتر کاهش داده می‌شود و این نظم آهنگ خود را از دست می‌دهد.
جداسازی عناصر افقی و عمودی تاثیر کلی در نما دارد. تناسبات عناصر ساختمان لازم است با کل ابعاد ساختمان مطابقت داشته باشد. برای مثال در ساختمان‌های کوتاه عریض، ابعاد عرضی غالب خواهد بود. در ساختمان‌های بلند عناصر باریک برتری خود رانشان می‌دهند. در و پنجره و نعل درگاه‌ها تاثیر خاصی در نما می‌گذارند. ناودان‌ها، سایه بانها، پیش آمدگی‌های سقف و بالکن‌ها ایجاد سایه های خاصی بر روی نما می‌کنند.
تفاوت سطح ها باید در نما مشخص باشد. برای مثال بین طبقه همکف، سایر طبقات و طبقه انتهایی باید یک تفاوت اساسی وجود داشته باشد. ترکیب کلی نما در واقع نظم در این تفاوت‌ها است.
عناصر اصلی نما مثل پنجره، در، سطوح و محدوده پایانی سقف و غیره در شکل، رنگ، و مصالحشان با یکدیگر اختلاف دارند. این عناصر معناهای متفاوتی دارند. مثلا نمی‌توان بالا و پایین پنجره و در را با هم هم‌ردیف کرد. اگر ارتفاع این بازشوها یکسان نباشد می توان از ضرایب مشترک و یا رنگهای یکسان استفاده نمود. نسبت‌های هندسی نقش تعیین کننده ای در هماهنگ سازی ظاهر نما دارند. می‌توان پنجره ها را در گروه‌های کوچکتر ترکیب شده که شکل مشخصی را ایجاد می‌کنند دسته بندی کرد. نماها می توانند از نظر مصالح نیز با یکدیگر متفاوت باشند.
مصالح نما در رنگ، شکل، زبری و خشنی نما تاثیر می گذارد. مصالح بومی نشان می‌دهد که نما مربوط به چه منطقه ای است.
ترکیب پنجره ها، ایوان‌ها، درها و به‌طور کلی بازشوها، همچنین بافت و جنس نما و کمپوزسیون آن در هر عصر متفاوت است و در عین حال در یک تداوم شهری تغییر می‌کند. طراح می‌تواند نما را به عالیترین حد ترکیب معماری برساند و یا آنرا تا حد یک سطح بدون طراحی و فکر رها کند.
در اعصار مختلف بازشوها به شکل مشابهی در سطح نما قرار می‌گیرند و تنوع در قرار گیری آنها تابع عوامل داخلی چون بزرگی ساختمان، عریض بودن آن و یا عوامل اقلیمی چون جهت قرارگیری و محل قرارگیری است. در پهنای دیوار نما تعبیه پنجره دو جداره، آفتاب‌شکن، سایبان و … نقش تنظیم کننده شرایط آب و هوایی فضاهای داخلی را خواهد داشت.
در دیوارهای باریک معاصر این عمل با جلو و عقب آمدن ساختمان انجام می‌شود. یکی از عوامل ضروری درهویت نما تعیین محدوده نما است. نمایی می تواند در طرح خود موفق باشد که به این سوال‌ها پاسخ گوید. محدوده عمودی جانبی ساختمان کجاست؟ خط پایانی افقی ساختمانی چگونه است و مرز ساختمان در آسمان به چه شکل است؟ انتهای ساختمان چگونه به پایان می‌رسد؟ گوشه‌های ساختمان چه وضعی دارد؟ اگر ساختمان همسایه ای دارد ارتباط نمای ساختمان فعلی با نمای همسایه چگونه به پایان می رسد؟ گوشه های ساختمان چه وضعی دارد؟ اگر ساختمان همسایه دارد ارتباط نمای همسایه چگونه است و اگر در فضا قطع می شود این ارتباط چگونه است.
محدوده های افقی ساختمان عبارتند از نقطه اتصال به آسمان ( محدوده پایانی ساختمان) نقطه اتصال به زمین (محل نشستن ساختمان بر زمین) و پوشش ساختمان مثل بام و شیروانی. محدوده پایانی ساختمان باید معنای اتمام ساختمان را با خود داشته باشد و طبقه همکف ساختمان را با خود داشته باشد و طبقه همکف ساختمان باید مفهوم نشستن ساختمان بر زمین را برساند. طبقه همکف باید در محدوده قد افراد کشش لازم را بر عابر پیاده و بیننده ایجاد کند.
کنج یا گوشه نما در واقع محل برخورد دو نمای عمود بر هم است. کنج می‌تواند حالت عمود ۹۰ درجه، نیم دایره یا سه وجهی را داشته باشد و هر کدام می تواند تاثیرات متفاوتی را در نما بگذارد. در یک میدان یا چهارراه هماهنگی کنجهای ساختمان هایی که در چهار طرف آن قرار گرفته است می تواند در نمای شهری تاثیر زیبایی داشته باشد.
نمای ساختمان خالق نمای شهری استنمای شهری از مجموعه نماهای مشرف به فضای عمومی به‌دست می آید. این نماها از جهتی همگن و از جهتی ناهمگن هستند. می‌توانند همگن باشند چون با استفاده از زبانی مشترک روی بدنه اجزا شهر اجرا می شوند و اما از آنجا که هر کدام از این فضاها به کمک این زبان، مقاصد و نیازهای خود را بیان می‌کند، ناهمگن هستند. در شهرهای ما زبان مشترکی بین نماها وجود ندارد. نه فرهنگ مشترکی برای بیان دارند، نه مصالح یکسانی به‌کار گرفته اند و نه سبک مشخصی را دنبال می‌کنند.
در واقع هر یک از نماها در شهر نشانه وضعیت اقتصادی و اجتماعی سازنده و نحوه تفکر و نگرش او به مسایل مختلف است.
نمای شهری در واقع ترکیبی از اجزا متفاوت است که بر اساس اتفاقاتی که در خیابان‌ها ومعابر می‌افتد شکل می گیرد.
این اجزا در صورت رعایت مسایلی که پیش از این نیز به آن پرداخته شد می‌توانند با یکدیگر نقاط اشتراک جالبی داشته باشند که نمی توان وجود آنها را نفی کرد.
عناصر پراهمیت درنما
ورودی یکی از عناصر حایز اهمیت نما در ساختمان است که محل و اهمیت طراحی آن به شکل مستقیم نمایانگر نقش و عملکرد ساختمان است. در ورودی نشانه گذر از فضای عمومی خارجی به فضای خصوصی داخلی و یکی از مهم ترین عناصری است که می‌توان به عنوان نشانه ساختمان از آن نام برد.
لیکن به‌دلیل اهمیت اقتصادی که سطوح ساخته شده داخلی برای سازندگان دارند، اغلب ورودی‌ها به فضاهای کم اهمیتی تنزل یافته اند. سرمایه گذاران ساختمانی هم فقط به رعایت ضوابط ضروری طراحی ساختمان بسنده می‌کنند.
بیشترین مشکل زمانی است که ورودی وسایل نقلیه به حیاط پارکینگ با ورودی خود ساختمان یکی شود. در این حالت فرد وارد شونده به ساختمان فقط یک راه باریک کنار دیوار برایش باقی می‌ماند. گاه نیز ورودی یک ساختمان مسکونی بیش از حد پرتجمل است، به‌نحوی که عملکرد ساختمان را دگرگون می‌سازد. زمانی هم ورودی به یک بنای بزرگ تنها با روزنه‌ای امکان پذیر می‌شود. تناسب ورودی و حجم ساختمان می تواند نقش مهمی در توجیه عملکرد و شکل ساختمان داشته باشد.
از آنجا که طبقه همکف ساختمان قسمت اتصال به زمین یا کف پیاده رو است، به صورت قابل توجهی در معرض دید قرار می‌گیرد. طبقه همکف اهمیت ویژه ای در زندگی شهری دارد، به این علت که عابران پیاده این قسمت را به‌طور مستقیم می‌بینند. از این رو نمای این قسمت پر اهمیت است و مصالح مورد استفاده در این قسمت باید نسبت به بقیه ساختمان با دوامتر و مستحکم تر باشد تا عابر در نگاه به نمای ساختمان احساس ثبات کند. ساختمان‌هایی که طبقه همکف آنها عملکرد تجاری دارد، به‌دلیل تغییر دکوراسیون واحدهای تجاری دایما دستخوش دگرگونی می‌شوند. همین موضوع موجب می‌شود که ساختمان مذکور شخصیت ثابت خود را از دست داده و دارای نمای شناخته شده ثابتی نباشد.
تراس‌ها چشم اندازهای جدیدی نسبت به فضاهای بیرون برای ساختمان فراهم می‌آورند. بالکن‌ها نباید حالت موقت و ناپایداری که در بیننده تصور به‌راحتی جدا شدن از بدنه ساختمان القا شود را داشته باشند.
لبه بام حد و مرز ساختمان و آسمان است و از نظر بصری بام انتهای نماست. بام پوسته‌ای است که بر سر ساختمان قرار دارد. بنابراین لبه بام نمی‌‌تواند بدون تفاوت با دیگر قسمت ها در آسمان رها شود.
صورت ظاهر ساختمان و آنچه که در برابر دید عموم قرار دارد، در واقع پر اهمیت ترین قسمت ساختمان در برابر عابران و سایر افراد غیر استفاده کننده از ساختمان است. همان‌طور که عنوان شد نمای ساختمان‌ها، نمای شهری را ایجاد می کند، اما به‌دلیل ضعف قوانین موظف کننده طراح و سازنده در این ارتباط، نمای ساختمان در کمترین اهمیت قرار گرفته است.
در بسیاری از شهر های بزرگ جهان، ضوابط و مقررات ویژه‌ای در ارتباط با سیما و کالبد شهر وجود دارد و گروهی از برجسته‌ترین افراد با تخصص‌‌های مرتبط هنر زیبا سازی و زیبایی شناسی به کنترل طرح های بزرگ و کوچک معماری و شهری از نقطه نظر هماهنگی نمای بیرونی ساختمان‌ها و محیط شهری یعنی از جنبه های رنگ، حجم، مصالح مناسب، فضای پر و خالی نما، رعایت اصول هماهنگی و تناسبات و… می پردازند.
آنچه برای علاقه‌مندان به این موضوع نگران کننده است، پاسخگویی با شتاب به نیازی کاملا محسوس است. در این ساخت و ساز پر شتاب نیاز به بررسی طرح‌های ارایه شده توسط جمعی از صاحب نظران و مسوولان در مراکز تایید پروانه‌های ساختمانی ضروری به نظر می‌رسد. بررسی میدانی طرح ساختمانها با بناهای اطراف از لحاظ کیفیت طرح معماری، نمای ساختمان، تناسب حجم آن با ساختمان‌های اطراف، زیبایی طرح و مصا لح مورد استفاده و… نیز گامی موثر در بالا بردن کیفیت نماهای شهری است. با در نظر گرفتن موارد ذکر شده و القا آن توسط شهرداری هر شهر، می توان شاهد ارتقا کیفیت شهرها و زیباسازی نمای شهرها بود.

نمای ساختمان واهمیت آن در ساختمان سازی

نمای ساختمان

از زمانی که زیبایی ظاهری و آرامش، آسایش و ایمنی هر چه بیشتر محل زیست بشر و صد البته صرفه جویی در مصرف انرژی برای ساختمانها مد نظر قرار گرفت، ایجاد نماهای با مصالح و شیوه های اجرایی متفاوت و متنوع در دستور کار مالکان و سازندگان ساختمانها قرار گرفتهاست.

البته از این نظر ایرانیان دارای سابقه طولانی و دیرینه در امر نما سازی برای ساختمانها هستند. و در طول تاریخ از گچبری و آهک بری برای نما سازی استفاده میکردهاند. نتیجه و حاصل کار هنرمندانه و در عین حال فنی و اصولی معماران و بناها و سازندگان ایرانی را میتوان در بناهای تاریخی مثل مساجد جامع بسیاری از شهرها از جمله شیراز، تبریز، اصفهان و بسیاری از عمارت ها، بقعه ها و مقبره ها و بسیاری دیگر از بناهای قدیمیو تاریخی در جای جای کشور، به عینه مشاهده کرد.
نمای ساختمان در تعریف و شکل دهی شهر نقش بسیار مهمی ایفا می کند، بنابراین در نمای ساختمانها باید به مساله همگونی نمای شهری توجه بسیاری داشت، زیرا اگر نمای هر ساختمان را بی‎توجه به بافت شهر و بدون در نظر گرفتن ساختمانهای همجوار طراحی کنیم، ناهمگونی غیر قابل جبرانی را در سطح شهر رواج می دهیم و با این عمل، بی هویتی و تضاد شهری ناخواسته گسترش می یابد.
دانستن اینکه در نظر گرفتن نما برای ساختمانها چه هدف یا اهدافی را دنبال میکند، و چه عواملی در نوع و شیوه اجرایی این قبیل نماها موثرند، لازم و ضروری است. اما نکتهای که در اینجا و قبل از پرداختن به بحث اهداف و انواع نماها باید به آن اشاره شود، اینکه هر نوع نمایی که با هر نوع مصالح ساختمانی و با هر هزینهای که ساخته شود، باید به طور کاملاً صحیح و اصولی نگهداری شوند و در صورت آسیب دیدگی نما، برای اجتناب از صدمات جدی تر و در نهایت تخریب کلی نما و ساختمان و نیز به منظور حفظ و احیای منظره و جلوه ساختمان، باید قسمتهای آسیب دیده کاملاً مرمت و تعمیر شوند.

 

دلایل و اهداف اصلی نما سازی در ساختمانها

زیبا و دلپذیر شدن جلوه ظاهری و بیرونی ساختمان و در نهایت دورنما و منظره (View) مناسب و قابل قبولِ شهر یا محلی که ساختمان در آن واقع شدهاست.

کاهش اتلاف انرژی در تمام فصول سال؛ چراکه نمادر ساختمان نقش یک عایق حرارتی و برودتی را بازی میکند، که هم از هدر روی انرژی تولیدی سیستمهای گرمایشی و سرمایشی ساختمان ممانعت میکند و هم میتواند بر حسب جنس، رنگ و میزان سطحی که دارد، باعث دفع و انعکاس گرما در فصل تابستان خصوصاً در مناطق گرمسیری شود، وعکس همین عملکرد را در فصل زمستان برای جذب انرژی خورشیدی و گرم شدن ساختمانها درمناطق سرد سیری ایفا نماید.

نمای ساختمان بعنوان عایق صوتی ایدهال و مناسب؛ کاملاً واضح و روشن است که نمای ساختمان نقش بسیار مهمیدر کاهش ورود میزان آلودگی های صوتی و صداهای آزاردهنده محیط بیرون به فضای داخلی ساختمانهای اداری و مسکونی و ... است. که این مساله در ابر شهرهای با آلودگی های بالای صوتی بیشتر نمود پیدا میکند. در ساخت و سازهای عصر حاضر، این عایقکاری صوتی با استفاده از نماهای شیشهای و با بکار گیری شیشه های چند لایه که مابین آنها با گازهایی مثل آرگون پرشده یا خلاء میباشد، به نتایج بهتری (هم بهرهگیری از نور بیرون برای تامین روشنایی داخل ساختمان و هم ممانعت از ورود صداهای ناهنجار به داخل) با بازده بالاتری رسیدهاست. نماهای با جنس سنگ، بتن و آجر نیز عایقهای خوبی از نظر صوتی هستند.

کمک به افزایش دوام و پایداری ساختمانها در برابر شرایط نا مساعد جوی و محیطی (زلزله، باد، باران اسیدی و رطوبتهای خورنده، یخبندان، گازهای اسیدی موجود در هوای آلوده شهرهای بزرگ، پرتوهای مضر خورشید مثل اشعه ماورائ بنفش، گرد و خاکها و دوده های حاوی مواد شیمیایی) و در نتیجه افزایش عمر مفید ساختمان.

 

ساندویچ پانل در نماسازی ساختمان

عایق صوت و حرارت: ساندویچ پانل از جهت عایق بودن به دلیل دارا بودن استانداردهای روز جهان و کاربردهای متنوع ای برخوردار بوده و می توان این محصول را مطابق با مقررات ملی مبحث نوزدهم ساختمانی ایران به شمار آورد. به طور مثال عایق صوت در ساندویچ پانل به دلیل داشتن فوم پلی اورتان در پشت ساندویچ پانل باعث شده این نما تا 60 دسی بل صوت رابا ارائه گواهینامه بین المللی از خود عبور نداده و همچنین بعلت وجود این فوم از امکان عایق حرارتی نیز برخوردار می باشد و هدر رفت انرژی نسبت به دیگر نما های نوین تا حد زیادی کاهش می یابد.

صرفه اقتصادی: نمای ساندویچ پانل به دلیل ساخته شدن از محصولات مرغوب موجود در بازار که باعث افزایش کیفیت آن نسبت به دیگر رقبای خود گردیده دارای قیمت تمام شده نسبتا بالایی می باشد، اما باید در نظر داشت بازگشت سرمایه آن در بهینه سازی مصرف انرژی باعث صرفه اقتصادی آن در دراز مدت می شود. عواملی از قبیل بالا بودن سرعت اجرا، اینکه عدم پرداخت هزینه شستشوی نما و دوام طرح و رنگ اولیه از مزایای این محصول می باشد.

دوام: نمای ساندویچ پانل از دوام و مقاومت بالایی برخوردار بوده که به دلیل وجود فلزات روی و گالوانیزه در ساخت می باشد، فلز روی برای انعطاف پذیری و فلز گالوانیزه برای مقاومت بیشتر به کار برده می شود. از این جهت این نما را می توان از جمله نماهای نوین با استقامت و مقاومت در برابر ضربه نیز برشمرد.

تنوع طرح: نمای ساندویچ پانل با طراحی ترکیبی و اجرای زیبا دراشکال متنوع سازه قابل اجرا می باشد. این نما توانسته اشکال مختلف نما های سنتی را در قالب خود ایجاد کرده و همچنین به دلیل داشتن طراحی انعطاف پذیر از این حیث خود را سرآمد دیگر نماهای نوین و سنتی ساخته که در حقیقت می تواند ساختار نمای سنتی اسلامی را به صورتی نوین عرضه کند.

جرم پذیری: ساندویچ پانل بدلیل برخورداری از رنگ استاتیک که با روش الکترو استاتیک انجام می شود از امتیاز عدم جذب معلقات موجود در هوا بهره مند می باشد. رنگ استاتیک روی سطح نمای گالواریوم سبب می شود رنگ شفافیت خود را حفظ نموده و هرگز جلای خود را از دست ندهد.

سرعت اجرا: نمای ساندویچ پانل بدلیل بهره گیری از شیوه نصب آسان و علم روز جهان توانسته تا حدود زیادی سرعت اجرای نما را به افزایش دهد.

وزن: نمای ساندویچ پانل به دلیل استفاده از فلزات سبکی مانند آلومینیوم، روی و آلیاژی از فلز گالوانیزه تا حدود زیادی سبک بوده و از این بابت بار مرده ساختمان را به مقدار شایان ذکری کاهش می دهد . هر یک متر مربع این نما 5/1 کیلو گرم وزن دارد.

تنوع رنگ: رنگ بندی نمای سانویچ پانل بسیارمتنوع بوده و با توجه به نیاز بازار و سفارش مشتری تولید می شود. این نما از100رنگ مختلف برخوردار می باشد.

آتش سوزی: نمای ساندویچ پانل با بهره گیری ازجدید ترین دانش روز دنیا توانسته این ضعف عمده که دامن گیر همه محصولات نماسازی می باشد را از پوشش دهد و با بکار گیری فوم رزین پلی اورتان از اشتعال و آتش سوزی جلوگیری نماید. این فوم به دلیل برخورداری از درصد کربنات بالا از گسترش اشتعال جلوگیری کرده و مانع از سرایت آتش به محل های دیگر می شود.

 

قوسها در نما سازی

قبل از به کار گرفتن فولاد در امر ساختمان سازی ویا به طور کلی قبل از رواج صنعت فولاد کلیه سقف ها ساختمانها مخصوصاً در ایران با چوب و یا با قوس پوشانیده می شود ودر ممالکی که مانند ایران دارای جنگلهای فراوان نبوده اند از قوس بیشتر استفاده می کردنند به طوری که هنوز هم بعضی از ساختمانها را در یزد وکرمان وبم که در ناحیه کویری قرار دارند به وسیله قوس می پوشانند . بدین لحاظ در معماری اصیل ایرانی استفاده از قوس همیشه رایج بوده و انواع قوسها به شکلهای مختلف مورد استفاده معماران قدیمی قرار می گرفت که از آنها برای سقف ها ومخصوصاً بالای پنچره ها استفاده می گردید. تعریف قوسقوس عبارت است از قسمتی از یک یا چند دایره است که کنار همدیگر قرار گرفته و دهانه را می پوشاند . انواع قوسهای متداول در ایران به شرح زیر است :

قوس نیم دایره: ساده ترین ورایج ترین انواع قوسها قوس نیم دایره کامل می باشدعلت رواج آن بدین علت است که در این قوسها نیروها سریع تر وبهتر به طور عمودی به دیوارهای همال منتقل میگردنند . قوسهای نیم دایره کامل به وسیله شعاع قطر مشخص می گردد. در مواقعی که در اجرء قوسهای نیم دایره از لحاظ ارتفاع و یا به علت دیکر مقدور نباشد می توان قوسهارا با قسمتی از نیم دایره اجراءنمود .

قوس شاه عباسی: این نوع قوس با توجه به مفهوم عرفانی آن از رایج ترین قوسهای میباشد که در بناهای تاریخی ایران مخصوصاً بناهای دوره صفویه مورد استفاده قرار گرفته است . این نوع قوسها که به اسامی شاخ بزی ویاپنج وهفت ویا هشت قسمتی و غیره نیزرایج میباشد معمولاً به وسیله دو شعاع و دو مرکز رسم میگردد وبر حسب خیز قوس دارای شعاع و مرکزهای متفاوت میباشد .

 

 

عناصر پراهمیت در نما

ورودی یکی از عناصر حایز اهمیت نما در ساختمان است که محل و اهمیت طراحی آن به شکل مستقیم نمایانگر نقش و عملکرد ساختمان است. در ورودی نشانه گذر از فضای عمومی خارجی به فضای خصوصی داخلی و یکی از مهم ترین عناصری است که می توان به عنوان نشانه ساختمان از آن نام برد.
لیکن به دلیل اهمیت اقتصادی که سطوح ساخته شده داخلی برای سازندگان دارند، اغلب ورودی ها به فضاهای کم اهمیتی تنزل یافته اند. سرمایه گذاران ساختمانی هم فقط به رعایت ضوابط ضروری طراحی ساختمان بسنده می کنند.
بیشترین مشکل زمانی است که ورودی وسایل نقلیه به حیاط پارکینگ با ورودی خود ساختمان یکی شود. در این حالت فرد وارد شونده به ساختمان فقط یک راه باریک کنار دیوار برایش باقی می ماند. گاه نیز ورودی یک ساختمان مسکونی بیش از حد پرتجمل است، به نحوی که عملکرد ساختمان را دگرگون می سازد. زمانی هم ورودی به یک بنای بزرگ تنها با روزنه ای امکان پذیر می شود. تناسب ورودی و حجم ساختمان می تواند نقش مهمی در توجیه عملکرد و شکل ساختمان داشته باشد.
از آنجا که طبقه همکف ساختمان قسمت اتصال به زمین یا کف پیاده رو است، به صورت قابل توجهی در معرض دید قرار می گیرد. طبقه همکف اهمیت ویژه ای در زندگی شهری دارد، به این علت که عابران پیاده این قسمت را به طور مستقیم می بینند. از این رو نمای این قسمت پر اهمیت است و مصالح مورد استفاده در این قسمت باید نسبت به بقیه ساختمان با دوامتر و مستحکم تر باشد تا عابر در نگاه به نمای ساختمان احساس ثبات کند. ساختمان هایی که طبقه همکف آنها عملکرد تجاری دارد، به دلیل تغییر دکوراسیون واحدهای تجاری دایما دستخوش دگرگونی می شوند. همین موضوع موجب می شود که ساختمان مذکور شخصیت ثابت خود را از دست داده و دارای نمای شناخته شده ثابتی نباشد.
تراس ها چشم اندازهای جدیدی نسبت به فضاهای بیرون برای ساختمان فراهم می آورند. بالکن ها نباید حالت موقت و ناپایداری که در بیننده تصور به راحتی جدا شدن از بدنه ساختمان القا شود را داشته باشند.
لبه بام حد و مرز ساختمان و آسمان است و از نظر بصری بام انتهای نماست. بام پوسته ای است که بر سر ساختمان قرار دارد. بنابراین لبه بام نمی تواند بدون تفاوت با دیگر قسمت ها در آسمان رها شود.

 

 

نمای کامپوزیت آلومینوم و مزایای آن

ورق کامپوزیت آلومینیومی از 3 لایه عمده تشکیل می شود که 2 لایه آلومینیوم در دو طرف ورق به ضخامت 5/0 میلیمتر و یک لایه از جنس پلی اتیلن غیر سمی و غیر قابل احتراق به نام PVDF به ضخامت 3 میلیمتر در میان دو ورق آلومینیوم قرار دارد. این لایه نقش عمده ای در انعطاف پذیری وعایق سازی ورق کامپوزیت آلومینیومی در مقابل صدا وحرارت ایجاد می کند . این ورق ها را می توان به اشکال مختلف درنما وداخل ساختمان به کاربرد . مزایای ورق پانل کامپوزیت آلومینوم عبارتند از:

سبکی وزن: ورق های کامپوزیت دارای وزن کمی حدود 8 - 5 کیلوگرم در هر مترمربع می باشند که در مقایسه با دیگر مصالح از قبیل سنگ، شیشه و سیمان دارای پایین ترین وزن ممکن می باشد. با بررسی های بعمل آمده نمای کامپوزیت آلومینیوم حدود 90% سبک تر از سنگ گرانیت، 85% سبک تر از سیمان، 75% سبک تر از شیشه و 50% سبک تر از ورق معمولی است.(کاهش وزن سازه باعث کاهش ضریب زلزله در محاسبات می شود)

خواص آکوستیک: فضای خالی پشت ورق های کامپوزیت باعث ایجاد خاصیت آکوستیک می شود. بعنوان مثال وقتی از یک ورق کامپوزیت در یک ساختمان با دیوارهای ساخته شده از بتن سبک استفاده می شود خاصیت عایق بودن صوت آن افزایش می یابد.

شکل پذیری: بوسیله ابزار خاص زوایای مختلف با لبه تیز تا 135 درجه را می توان با این ورق ها ایجاد کرد در حالیکه برای مصالح رایج دیگر دارای سیمان، سنگ و شیشه این امر امکان پذیر نمی باشد.

تنوع رنگ: با توجه به وجود تنوع رنگ ورق ها طراحان می توانند از رنگ های بسیار متنوع و مختلف از جمله رنگ های متالیک در طرح های خود استفاده کنند . برای رنگ کردن پانل ها از سیستم های بسیار پیشرفته و با کیفیت بالا استفاده می شود تا رنگ مورد نظر بالاترین کیفیت و بهینه ترین مقاومت را در برابر شرایط نامساعد جوی و آلودگی های صنعتی داشته باشد. این خواص به وسیله پوشش های فلورایدی یا PVDF تأمین می شوند.

مقاومت در برابر آتش سوزی: از لحاظ مقاومت در برابر آتش سوزی این مصالح در بسیاری از کشورها به عنوان مصالح ضد احتراق شناخته شده و مورد استفاده قرار می گیرند و پس از آتش سوزی نیز برای محیط زیست آلودگی ایجاد نمی کنند زیرا تمامی مواد بکار رفته در ساخت آن بدون CFC هستند.

عملکرد غیر وابسته در هنگام زلزله: با توجه به اینکه این ورق ها به صورت ثابت به نمای ساختمان متصل نمی شوند، هنگام وقوع زلزله ورق ها در جای خود حرکت کرده و امکان فرو ریختن آنها به حدأقل می رسد.

امکان آب بندی نما: از ویژگی های نمای کامپوزیت، امکان آب بندی آن می باشد به گونه ای که امکان نفوذ آب به زیر نما وجود نداشته باشد و آب ناشی از باران و برف پس از هدایت به شیارهای تعبیه شده از محل معینی خارج می شوند. همچنین این ورق ها در مقابل خوردگی ناشی از آب و هوا و باران های اسیدی کاملاً مقاوم می باشند و عوامل جوی هیچ گونه تأثیری بر زیبائی و کیفیت نما نخواهد گذاشت.

 

نماسازی شیشه ای

قصر کریستال لندن اولین ساختمان شیشهای بود که در سال 1851 احداث شد. البته در ابتدای امر استفاده از شیشه در کارهای ساختمانی با استقبال چندانی ربرو نشد، ولی با گذر زمان و با پیشرفتهای چشمگیری که در کار تولید انواع شیشه ها، از جمله شیشه های نشکن، دو یا چند جداره عایق صدا و حرارت، شیشه های رفلکسی و ... بوجود آمد، هر روز به میزان استفاده از اقسام مختلف شیشه بعنوان یک مصالح ساختمانی بسیار زیبا، عایق و در عین حال با صرفه اقتصادی افزوده میشود. علاوه بر مزایای فوق یکی دیگر از محاسن عمده استفاده از شیشه در ساختمان، فراهم شدن امکان دید وسیع و روشنایی کافی برای ساکنان است که در صورت استفاده از انواع خاص آن این دید میتواند فقط از داخل به خارج باشد و نوری هم که وارد فضای داخل میشود، عاری از هر گونه اشعه مضر خورشید باشد، چراکه تقریباً تمام اشعه های زیان آور آفتاب در برخورد با سطح شیشه ها، بازتاب پیدا کرده و نوری که از شیشه عبور میکند، هیچگونه ضرری برای اشخاص یا اشیائ منزل ندارد.

 

نمای سنگی

برای نماهای سنگی از انواع سنگهای پلاک با رنگهای مختلف و اندازه های مختلف استفاده می نمایند مانند سنگ تراورتن – باغ ابریشم – مرمر و یا انواع سنگهای قیچی که دارای سطح ناصافی بوده ودر محل هائی که از لحاظ معماری احتیاج به قدری خشونت در سطح نما میباشد مورد استفاده قرار می گیرد . در سطح بعضی از سنگهای نما خلل و فرجی موجود است که این سوراخ ها برای نصب بسیار مناسب هستند زیرا ملات ماسه و سیمان پشت سنگ بداخل این سوراخ ها نفوذ نموده وماله جداشدن آن از نما می گردد از جمله این سنگها می توان انواع سنگ های تراورتن نام برد . بعضی از سنگها مانند سنگهای باغ ابریشم ویا مرمر یا مرمریت ویا انواع سنگهای چینی دارای سطحی صیقلی بوده وبا توجه به اینکه سنگ خاصیت مکندگی چندانی ندارد به خوبی به نما نمی چسبد و ممکن اسن بعد از مدتی از نما جدا شده و سقوط نماید برای جلوگیری از این کار باید از پشت آنها را بوسیله میله های مخصوصی که به آن اصطلاحاً اسکوب می گویند یه دیوار محکم نمود اسکوب انواع مختلفی دارد.

 

 

نمای آجری

برای نمای آجری باید از آجری که برای نماسازی تهیه می شود استفاده نموداین آجر ها به رنگهای بهی - قرمز - ابلق در بازار یافت می شود . برای نماهای آجری بهتر است آجرها را قبل از مصرف تیشه داری نمود منظور از تیشه داری این است که اضلاع آجررا به وسیله تیشه یا ماشینهای تراش مخصوصی کاملاً گونیا می نمائیم برای پهن کردن ملات نماهای آجری معمولاًاز شمشه ملات استفاده می کنند . شمشه ملات وسیله ای است که از تخته هایی به عرض 5/1الی 2 سانتیمتر و طول آن در حدود 50 سانتیمتر است درست شده و در موقع پهن کردن ملات شمشه ملات را طوری روی دیوار قرار می دهند که یک ضلع آن روی دیوار در محل پهن کردن ملات در قسمت نما و ضلع دیگر آن متکی به نما قرار می گیرد .
آنگاه ملات را پشت آن پهن مینمایند که در نتیجه هم ملات درحدود5/1الی 2 سانتیمتر از لب کار عقب تر خواهد بود که از این عقب بودن ملات برای بند کشی استفاده می نمایند و هم ضخامت ملات در تمام قسمت ها یکنواخت خواهد شد . آجر ها باید در تمام رگها با ریسمان و شاقول چیده شود . در موقع دوغاب دادن روی دیوار باید کاملا توجه نمود که دوغاب به قسمت نما ریخته نشود زیرا در اینصورت منظره ناخوشایندی بآن خواهد داد . ویا بطور کلی از ریختن دوغاب در نماسازی آجری باید صرف نظر گردد.

 

 

نمای گرانیت

گرانیت از جمله سنگهائی است که دارای خواص مفید و منحصر به فرد است. این خصائص به دلیل طی کردن پروسه خاص و پیچیده در زمان تشکیل این سنگ ایجاد شده و به همین دلیل گرانیت در مصالح سنگی امروزی مورد توجه بسیار قرار گرفته است. سنگ گرانیت دارای مقاومت و سختی زیادی است و در رویاروئی با عوامل طبیعی (زلزله، آتش سوزی و ...) مقاومت بسیاری دارد.
این سنگ تنوع زیادی در رنگ دارد که می توان با توجه به فرم و موقعیت نمای ساختمانی، رنگ آن را انتخاب کرد. این سنگ ها دارای زیبائی چشم نوازی هستند و به کاربردن آنها در نمای ساختمان، باعث ایجاد زیبایی بصری در نما می شود.
اما نکته مهم و قابل توجه درباره گرانیت، این است که این سنگ ها دارای خاصیت رادیو اکتیو هستند. طبق تحقیقات اخیر، این سنگ در محیط های دارای تشعشع های ایکس، گاما، میدانهای مغناطیسی قوی و مواد شیمیائی قوی به صورت پریودیک (دوره ای) از خود امواج رادیو اکتیو ساتع می کند که باعث آلودگی های خاص و بیماری های سرطانی می شود، به همین علت، اصولا" بهتر است از سنگ های گرانیت در نمای داخلی ساختمان استفاده نشود؛ بلکه این سنگ، در نمای بیرونی و برای فرش کردن سطوحی که رفت و آمد در آن زیاد است مناسب است.

 

 

نمای مرمریت

سنگ های مرمریت نیز بیشتر در فضای داخلی ساختمانهای مسکونی استفاده می شود. یکنواختی در سنگ های مرمریت از اهمیت بالائی برخوردار است و هرچقدر سنگ ساده تر باشد، قیمت آن بالاتر است. مرمریتی که برای فضای داخلی منزل مورد استفاده قرار می گیرد با سنگ هائی که برای نمای خارجی استفاده می شود متفاوت است.
سنگ های تراورتن به دلیل حفره هائی که در آنها مشاهده می شود ممکن است یک نوع سنگ کم مقاومت بنظر برسند؛ در حالی که اینطور نیست و سنگ تراورتن یکی از بادوام ترین سنگ ها برای نمای داخلی و خارجی ساختمانها محسوب می‎شود.
حداقل عمر سنگهای آهکی مانند مرمریت و تراورتن، 30 سال است و علاوه براین، با صیقل دادن این نوع سنگها، امکان تغییر و تمیز شدن نمای آن پس از چند سال کارکرد فراهم می‎شود، در حالی که انجام این کار برای سنگ‎های مصنوعی مانند کاشی و سرامیک امکان پذیر نیست.

 

 

نمای سیمانی

نمای سیمانی نیز انواع مختلفی دارد از قبیل تخته ماله – تگرگی – چکشی – سیمان شسته و غیره ... که هر کدام با دانه های ماسه مختلف رنگی در محل ساخته میشود .
چنانچه سطح ها ی بزرگ باسیمان تخته ماله اندوده گردد بواسطه نشست های ساختمان ترک های موئی در آن ایجاد میشود در موقع سیمان کاری ابتدا زیر کار را با سیمان معمولی و ماسه می پوشانند و به آن آستر می گویند قبل از آستر کردن باید تمام سطح دیوار شمشه گیری شود . آنگاه باید بین شمشه ها را با ملات ماسه و سیمان پر نمود . در طول سیمان کاری و همچنین تا چند روز بعد از آن باید حداقل روزی سه الی چهار بار دیوار سیمان کاری شده را بوسیله آب مرطوب نمود . در غیر این صورت ماسه سیمان مصرف شده بصورت پودر در آمده و با کوچکترین تماسی فرو خواهد ریخت . باید توجه نمود که کلیه مصالحی که باسیمان مصرف میشود از جمله سیمان کاری نما باید حداقل در حرارت های 4 الی 5 درجه بالای صفر انجام شود تا از یخ زدن و فاسد شدن ملات جلو گیری شود .

 

 

نمای گچی

متداولترین نماهای مورد استفاده در ایران همان است که در صفحات پیش تو ضیح داده شده که عبارت است از نمای آجری – سنگی – آجری ولی در بعضی مواقع از ساختمانها از نمای گچی نیز استفاده می نمایند که بوسیله گچبری و سر ستون سازی شکل زیبائی به نما می دهند با توجه به اینکه گچ از مصالح است که در مقابل آب مقاومت نمی نمایید باید توجه نمود که برای نما سازی از گچ مخصوص که در مقابل آب مقاوم باشد استفاده نمایند .

 

تکنولوژی سازه های پیچ و مهره

سازه های پیچ و مهره

امروزه استفاده از سازه های پیچ و مهره ای در صنعت به نحو چشمگیری افزایش یافته به طوری که این سازه ها در گذشته فقط شامل سوله های صنعتی و مجتمعهای پتروشیمی و سازه های مورد استفاده در صنایع نفت و گاز می شد . هم اکنون کاربرد این سازه ها در ساختمانهای مسکونی ، اداری و تجاری که در شهرها نیز ساخته می شود با رشد چشمگیری روبرو بوده است . از مهمترین دلایل استفاده از سازه های پیچ و مهره ای در کشور های صنعتی عدم نیاز به جوشکاری زمان نصب سازه و در موقعیتهای سخت همچنین سرعت بیشتر اجرا در محل نصب نسبت به سازه های جوشی میباشد . همچنین اسکلتهایی که در محوطه پروژه های ساختمانی تولید می شوند بخاطر محدودیت در تامین برق مکفی و بکار گیری دستگاه های جوش مدرن ( با نرخ نفوذ بالا و استاندارد ) ، عدم وجود ابزار صنعتی سنگین ، تیم های مجرب ، رنگ آمیزی و زنگ زدایی صحیح و … نه تنها فاقد کیفیت هستند بلکه کاملاً دست و پاگیر و دارای پروسه ای زمان بر هستند که بلاشک منجر به ایجاد ترافیک در معا بر و تزاحم همسایگان می شود .
روش سنتی ساخت اسکلت در محل از لحاظ اتصال و برپایی نیز علاوه بر موارد ذکر شده هزینه بالایی از بابت جرثقیل دارد . با توجه به زلزله خیز بودن کشور ما و حوادث ناگواری که در سالهای گذشته خصوصاً در بم صورت گرفت رویکرد و نگرشی جدید به تولید صنعتی و استاندارد اسکلتهای ساختمانی پدید آمده است ، زیرا این نوع ساختمانها با طراحی خاص و اجرا بصورت صنعتی و مدرن ، مقاومت قابل ملاحظه ای در مقایسه با اسکلتهای سنتی دارند . نکته دیگر ، اقتصادی و پایین تر بودن هزینه تولید و نصب نسبت به روش سنتی معمول به صورت کلی است که در مواقع کمبود عرضه و افزایش قیمت تیرآهن درصدی قابل توجه میگردد . با توجه به گستره طراحی در تیر ورقها و سازه های پیش ساخته ، محاسبات فضا سازی و بارگذاری نیز با آزادی عمل بالایی صورت می گیرد

جدول مقایسه ای اسکلت پیش ساخته پیچ و مهره ای با روش ساخت و نصب بصورت جوشی و در محل اجرای ساختمان به شرح ذیل آمده است : 

مزایای ساخت اسکلت پیش ساخته پیچ و مهره ای نسبت به سایر اسکلت های اجرا شده عبارتند از : &n bsp; 
سرعت اجرا : سرعت اجرای سازه های با اتصالات پیچ و مهره ای نسبت به اتصالات جوشی بالاتر و کاملا قابل لمس می باشد و زمان ساخت سازه های پیچ و مهره ای کمتر از سازه های با اتصالات جوشی است و با توجه به مدت زمان بالای اجرای پروژه های کشورمان این نوع از سازه ها جهت کاهش زمان ساخت پیشنهاد می گردد .
سرعت نصب : در این گونه از سازه ها بدلیل حذف کامل جوشکاری در محل نصب سازه ، فقط با جایگذاری قطعات و بستن تعدادی پیچ و مهره محدود می شود که این عامل باعث افزایش چشمگیر سرعت نصب می شود و خطاهای نصب به حداقل خود می رسد .
کیفیت ساخت : کیفیت ساخت سازه با امکانات موجود در کارخانه و طبق نقشه های طراحی شده و تحت نظارت واحد کنترل کیفی قابل مقایسه با سازه های جوشی که در محل نصب سازه ساخته می شوند نمی باشد و دارای کیفیت بسیار بالایی می باشد .
پرت مصالح : معمولا دست محاسب در انتخاب مقاطع خاص مانندIPE بسته می باشد و مجبور است با اضافه کردن ورق و جوشکاری اضافی به مقطع مورد نظر خود برسد .حال آنکه در ساختمان پیچ و مهره ای امکان اجرا و تولید مقاطع سبک تر و با مقاومت بیشتر وجود دارد استفاده از ورق در ساخت مقاطع و پرت آهن آلات به حداقل می رسد .
ایمنی و پایداری سازه : چه به لحاظ تئوری و چه به لحاظ عملی ثابت شده است که ساختمان های پیچ و مهره ای به دلیل کیفیت بهتر، پایداری و مقاومت بیشتری در برابر زلزله و نیروهای جانبی دارند .
هزینه کمتر : اجرای ساختمان پیچ و مهره ای به لحاظ اقتصادی می تواند هزینه کمتری را به مالک تحمیل کند ولی این بدان معنی نیست که در دو سازه که کاملا مقاطع آن یکسان می باشد سازه پیچ و مهر ه ای کم هزینه تر باشد . ولی به دلیل باز بودن دست طراح در بهینه سازی و ساخت مقاطع با وزن کمتر، امکان کاهش وزن سازه توسط طراح به راحتی امکان پذیر است .
مقاومت در برابر آتش سوزی : در دماهای بالا معمولا اتصالات پیچ و مهره ای مقاومت بیشتری در برابر حرارت دارند و احتمال تخریب سازه بسیار کمتر از اتصالات جوشی است .
عدم نیاز به فضای کار : معمولا در شهر ها به دلیل عدم وجود موقعیت و مکان مناسب جهت ساخت ، اغلب پیمانکاران دچار زحمت فراوان شده که با استفاده از این نوع سازه ها ، قابلیت اجرا در شلوغ ترین و کم حجم ترین موقعیت ها را فراهم کرده است.
رواج جهانی : در کلیه کشورهای آمریکایی و اروپایی تمامی سازه ها به صورت پیچ و مهره ای اجرا می شود مگر در سازه های بسیارکم اهمیت که اتصالات آن جوشی اجرا میشود که از دلایل مهم استفاده از این نوع سازه ها در این کشور ها ، عملکرد بهتر آن وتجربه بیشتر آن کشور ها در ساخت سازه های فولادی می باشد .
خوردگی سازه : در سازه های پیچ و مهره ای قبل از رنگ آمیزی ، قطعات داخل دستگاههای سندبلاست و وایربرس تحت نظر واحد کنترل کیفی زنگ زدایی می شوند که در سازه های جوشی این عملیات انجام نمی گردد و همچنین در سازه های جوشی بجای رنگ غنی شده با روی ، که در سازه های پیچ و مهره ای استفاده می شود ، ضد زنگ بکار می رود که این امر باعث خوردگی سریع سازه می شود
امکان استفاده در مدیریت حوادث : با توجه به امکان جابجایی این گونه سازه ها امکان جابجایی و نصب آن در مناطق بحران زده مانند سیل و زلزله امکان پذیر می باشد .
منبع سایت سایت شرکت بنیان توسعه و عمران هادی

سازه های متداول برای ساختمان های بلند

سازه های متداول برای ساختمان های بلند

تهیه کنندگان: عبدالامیر کربلایی و سارا مظاهری
منبع : راسخون




سیستم های دال مسطح 

سیستم های دال مسطح شامل دال های بتنی کاملاً توپر و یا حجره ای (با حفره هائی در زیر آنها) می باشند که مستقیماً روی ستون ها تکیه دارند و از این رو در این سیستم احتیاج به قاب بندی کف نیست. این سیستم منجر به کمترین ارتفاع برای کف های ساختمان می گردد که یک برتری اقتصادی آشکار می باشد. در این سیستم ها به دلیل تمرکز زیاد برش در حوالی ستون ها غالبا یا از سر ستون ها استفاده می شود و یا بر ضخامت دال ها در نزدیکی ستون ها اضافه می گردد. دال هایی که ضخامت آنها در تمام طول دهانه ثابت است به نام صفحه های مسطح خوانده می شوند.سیستم های دال مسطح برای ساختمان های با نقشه افقی نا منظم قابل وفق و مناسب می باشند. 
بعضی از اشکالات سیستم های دال مسطح از قرار زیر می باشند: 
* بار مرده زیاد در هنگام مواجهه با شرایط نا مساعد فونداسیون نا مطلوب است. 
* وقتی که نسبت عمق به دهانه دال ها کوچک باشد تغییر شکل آنها بیش از اندازه بنظر می رسد. 
* دهانه های نسبتاً کوچک این سیستم ها (بین 15 تا 25 فوت و اگر پس کشیده شود تا 35 فوت)کار برد آنها را برای انواعی از ساختمان ها با طرح جدا کننده های مکرر،مانند ساختمان های آپارتمانی ،محدود می کند. 
سازه های دال مسطح بسته به نسبت ارتفاع به عرض ساختمان ممکن است به عنوان عناصر باربر فقط ستون داشته باشند، یا ممکن است علاوه بر ستون از دیوارهای برشی نیز برای ازدیاد سختی جانبی در آنها استفاده هد.فرض اینکه بارهای جانبی تماماً به وسیله هسته یا دیوار برشی با صلبیت بیشتر مقاومت شوند و اینکه دال ها و ستون ها در مقاومت جانبی سازها هیچ سهمی ندارند واقع بینانه نیست. شود. 
خصوصیت یکپارچگی سازه بتنی باعث می شود که تمام ساختمان در مقابل بارهای جانبی به صورت واحد واکنش نشان د 
دال مسطح خودش با وجود اینکه نسبتاً انعطاف پذیری می باشد به دلیل پیوستگیش با دیوار های برشی و ستون ها بر مقاومت سیستم می افزاید. می توان چنین تصور نمود که قسمتی از دال به صورت تیر کم عمقی پیوسته به ستون ها عمل کند و در نتیجه سازه مانند یک قاب صلب رفتار نماید. 
بنابراین رفتار سیستم سازه کلی مشابه رفتار سیستم مرکب از هسته و قاب می باشد . نیروهای جانبی در قسمت بالای سازه اساساً به وسیله عمل قاب و در قسمت پایین آن اساساً به وسیله سیستم دیوار برشی یا هسته مقاومت می شوند.

سیستم های لوله ای در سازه برج 

در طرح سازه های بلند اخیرا ایده جدیدی ارائه شده است که موسوم به سیستم لوله ای می باشد. در حال حاضر در چهار مورد از پنج ساختمانی که بلندترین ساختمان های دنیا می باشند از این روش استفاده شده است. این ساختمان ها عبارتند از، ساختمان هنکاک برج سیرز و ساختمان استاندارد اویل در شیکاگو و ساختمان مرکز تجارت دنیا در نیویورک . بازده سازه ای سیستم های لوله ای به قدری زیاد می باشدکه در اکثر موارد مقدار مصالح سازه ای مصرف شده برای هر فوت مربع کف (یا سقف) قابل مقایسه با مقدار مصالح مصرف شده در ساختمان های قابی متداول به ارتفاع نصف می باشد. در طرح لوله ای فرض می شود که عناصر سازه ای پیرامونی ساختمان در مقابل بارهای جانبی همچون یک تیر با مقطع صندوقی (جعبه ای) تو خالی که از زمین طره شده است عمل کند. چون دیوارهای خارجی تمام یا بیشتر بار جانبی را تحمل می کنند، مهار بندی های قطری یا دیوارهای برشی داخلی پر هزینه حذف می گردند. 
دیوارهای لوله از ستون هایی تشکیل می شوند که به فواصل کم در مجاورت یکدیگر در اطراف محیط ساختمان قرار می گیرند و به یکدیگر با تیرهای با عمق زیاد که در بالا و پایین آنها سوراخ های پنجره قرار دارند متصل می شوند. این سازه نمایی همچون دیواری با سوراخ های متعدد به نظر می رسد. سختی دیوار نما را می توان با افزودن مهار بندی های مورب (قطری) که اثر خر پا مانند ایجاد می کنند زیاد تر نمود. صلبیت لوله چنان زیاد است که در مقابل بارهای جانبی به صورت یک تیر طره ای عمل می کند. لوله خارجی می تواند به تنهایی تمام بارهای جانبی را تحمل کند یا اینکه با افزودن نوعی مهار بندی داخلی می توان لوله را بیشتر تقویت نمود و سخت تر کرد. 
در زیر کار بردهای مختلف سیستم لوله ای که تا امروزه به کار رفته اند بررسی می گردند. این بخش به موضوع های زیر تقسیم می شود: 

کاربردهای مختلف سیستم لوله ای

* سازه لوله توخالی در ساخت برج 
- لوله قابی 
- لوله خر پایی شامل
1. لوله خرپایی مرکب از ستون و عناصر قطری 
2. لوله خر پایی مشبک 
* برج با سازه لوله با مهار بند ی داخلی 
- لوله با دیوارهای برشی موازی 
- لوله در لوله 
- لوله اصلاح شده شامل 
1. لوله قابی توأم با قاب های صلب 
2. لوله در نیم لوله 
* لوله های دسته شده 
سازه لوله توخالی در ساخت برج 
* لوله قابی 
* لوله خرپایی: 
* لوله خرپایی مرکب از ستون و عناصر قطری : 
* لوله خرپایی مشبک :

لوله قابی 

کاربرد نخستین سیستم لوله ای قابی بود که برای اولین بار در ساختمان آپارتمانی 43 طبقه دویت چست نات در شیکاگو (1961) به کار رفت. در این سیستم لوله ای دیوار های خارجی سا ختمان از شبکه ای از تیرهای نزدیک به هم تشکیل می شود که با اتصالات صلب به یکدیگر متصل می باشند(به صورت قاب ویراندیل) و این دیوارهای خارجی به توسط عمل لوله طره شده بدون استفاده از مهار بندی داخلی بارهای جانبی را تحمل می کنند. فرض می شود که ستون های داخلی فقط بارهای وزن را تحمل می نمایند و در سختی لوله خارجی سهمی ندارند. کف های سخت طبقات همچون دیافراگم نیروهای جانبی را به دیوارهای پیرامونی توزیع می کنند. 
مثال های دیگری از ساختمان هایی که در آنها از لوله قابی تو خالی استفاده شده عبارتنداز: ساختمان 83 طبقه استاندارد اویل در شیکاگو و ساختمان 110 طبقه مرکز تجارت دنیا در نیویورک با وجود اینکه این ساختمان ها دارای هسته داخلی می باشند مانند لوله های تو خالی عمل می کنند زیرا هسته ها در آنها برای تحمل بارهای جانبی طرح نگردیده اند. 
لوله ویراندیلی بطور منطقی از سازه قاب صلب معمولی نتیجه می شود و در حقیقت تکامل یافته آن می باشد. این سیستم دارای سختی جانبی و مقاومت پیچشی بالا می باشد و در عین حال از لحاظ تقسیم بندی فضای داخل آن انعطاف پذیر است.ستون ها و تیرها در شبکه به قدری نزدیک یکدیگر و با فاصله کم قرار داده می شوند که می توان از آنها به عنوان چهار چوب یا قاب پنجره ها استفاده نمود. 
در طرح سیستم های لوله ای قابی ایده ال آن است که دیوارهای خارجی به صورت واحد و مشترک عمل کنند و در مقابل بارهای جانبی کاملا مانند یک تیر طره ای خم شوند. در چنین حالتی تمام ستون هایی که لوله را می سازند، مشابه تارهای یک تیر، تحت کشش یا فشار محوری مستقیم خواهند بود. 
اما رفتار واقعی لوله در جایی ما بین رفتار تیر طره ای خالص قاب خالص قرار دارد. اضلاعی از لوله که موازی امتداد نیروهای جانبی می باشند، با توجه به انعطاف پذیری تیرها ، تمایل دارند که مانند قاب های صلب چند دهانه و مستقل عمل کنند. این انعطاف پذیری باعث می شود که در قاب تغییر شکل های ناشی از برش ایجاد شود که به نام لنگی برش خوانده می شود. بنابراین در ستون ها و تیرها خمش بوجود می آید. 
اثر تغییر شکل برشی در روی عمل لوله منجر به توزیع غیر خطی فشار در امتداد پوش ستون ها می گردد، ستون هایی که در گوشه های ساختمان واقع شده اند مجبور می باشند سهم بیشتری از بار را نسبت به ستون های ما بین آنها تحمل کنند. تغییر شکل کل ساختمان دیگر شباهت به تغییر شکل تیر طره ای نخواهد داشت زیرا تغییر شکل حالت برش اهمیت بیشتری پیدا می کند. 
مسئله برش شدیداً در روی کار آیی سیتم های لوله ای تأثیر می گذارد و تمام پیشرفت های بعدی در طرح لوله ای سعی بر بر طرف نمودن این اشکال دارد. چنین به نظر می رسد که روش لوله قابی برای ساختمان های فولادی تا 80 طبقه و برای ساختمان های بتنی تا 60 طبقه اقتصادی باشد. 

لوله خرپایی: 

ضعف لوله قابی در انعطاف پذیری تیرهای آن قرار دارد. با اضافه نمودن عناصر مورب (قطری) به مقدار زیادی بر صلبیت لوله افزوده می گردد. در این صورت قسمت عمده برش به وسیله عناصر قطری جذب می شود نه به وسیله تیرهایی که در بالا و پایین آنها پنچره قرار دارد. اعضاء قطری مستقیماً بارهای جانبی را اساساً به صورت نیرو های محوری تحمل می کنند. این کاهش تغییر شکل برشی (ناشی از لنگی برش) رفتار خالص طره ای را تامین می کند. 

لوله خرپایی مرکب از ستون و عناصر قطری : 

در این سیستم از عناصر قطری در داخل شبکه مستطیلی تیرها و ستون ها استفاده می شود. عناصر قطری و تیرها با یکدیگر در مقابل بارهای جانبی صلبیت دیوار مانندی بوجود می آورند. این اعضاء قطری نه فقط قسمت اعظم بارهای جانبی را حمل می کنند بلکه همچون ستون های مایل عمل می نمایند و بار های وزن را نیز تحمل می کنند. 
معمولاً کشش ایجاد شده در اثر بار های جانبی بر فشار تولید شده در اثر بارهای ورن غالب نمی آید. وظیفه دوگانه اعضاء قطری این سیستم را برای ساختمان های خیلی بلند (تا حدود 100 طبقه برای ساختمان های فولادی) نسبتاً پر بارده می سازد. استفاده از عناصر قطری موجب می شود که بتوان فاصله ستون ها را خیلی بیشتر از فاصله ستون ها در لوله قابی اختیار کرد. 
یک ویژگی اصلی این سیستم قابلیت آن در توزیع یکنواخت بارهای متمرکز در سراسر سازه می باشد. 
تیرها بارهای وزن بین ستون ها را حمل می نمایند و مانند مهارهایی از کشیده شدن کف ها جلوگیری می کنند. بدین طریق آنها بر کار آیی عناصر قطری به عنوان سیستم اصلی توزیع بار می افزایند. 
روش جالبی برای ایجاد عناصر قطری در دیوارهای خارجی بتنی در پروژه تحصیلی یکی از دانشجویان انستیتوی تکنولوژی ایلی نوی پیشنهاد شده است. در آن عناصر قطری با پر نمودن سوراخ های پنچره در یک طرح مورب بوجود می آید. 

لوله خرپایی مشبک :

در این سیستم ، لوله از عناصر مورب نزدیک بهم بدون هیچ ستون قائمی ساخته می شود. اعضاء مورب مانند ستون های مایل عمل می کنند، تمام بارهای وزن را حمل می نمایند و سازه را در مقابل بارهای جانبی سخت تر می سازند. عناصر مورب را ممکن است به وسیله تیرهای افقی به یکدیگر متصل کرد. 
عناصر مورب در مقابل بار های جانبی فوق العاده پر بازده می باشند ولی در انتقال بارهای وزن به زمین نسبت به ستون های قائم بازده کمتری دارند. بعلاوه تعداد زیاد اتصالاتی که بین این عناصر مورب لازم می باشد و مشکلات مربوط به جزئیات پنجره ها سیستم خرپای مشبک را به طور کلی چندان عملی و قابل استفاده نمی سازد.

برج با سازه لوله با مهار بندی داخلی 

* لوله با دیوارهای برشی موازی: 
* لوله در لوله: 
* لوله اصلاح شده : 
* لوله های دسته شده:
لوله خارجی را ممکن است یا با افزودن عناصر قطری در صفحه های خارجی تقویت نمود و یا آن را از داخل با اضافه نمود دیوار های برشی یا هسته های داخلی تقویت کرد. در قسمت های زیر چند روش برای مهار بندی داخلی بررسی می گردند. 

لوله با دیوارهای برشی موازی: 

دیوار لوله ای خارجی را می توان با ترکیب نمودن دیوارهای برشی داخلی در نقشه افقی سازه تقویت کرد. دیوار های لوله خارجی را می توان مانند بال های یک تیر تشکیل شده از اعضاء متصل به هم از این تجسم نمود که در آن دیوارهای برشی جان تیر را تشکیل می دهند. تنشها در دیوارهای لوله خارجی اساساً محوری می باشند زیرا لنگی برش در این سیستم حداقل می باشد. 

لوله در لوله: 

با به کار بردن هسته نه فقط برای بارهای وزن بلکه همچنین برای تحمل بار های جانبی سختی سیستم لوله تو خالی به مقدار خیلی زیادی افزایش می یابد. سازه کف لوله های خارجی و داخلی را به یکدیگر متصل می کند و همگی در مقابل نیرو های جانبی به صورت واحد و مشترک عمل می نمایند. 
واکنش یک سیستم لوله در لوله در مقابل بار های جانبی مشابه واکنش ساده مرکب از قاب صلب و دیوار برشی است. اما لوله قابی خارجی خیلی سخت تر از قاب صلب می باشد. 
لوله خارجی بیشتر بار جانبی را در قسمت بالا ساختمان مقاومت می کند، در صورتی که هسته بیشتر بار را در قسمت پائین ساختمان تحمل می نماید. 
روش لوله در لوله در ساختمان 38 طبقه برانسویک در شیکاگو و ساختمان 52 طبقه شماره 1 میدان شل در هوستون به کار رفته است. 
با به کار بردن یک سیستم سه لوله ای تو در تو ، طراحان یک ساختمان 60 طبقه اداری در توکیو سیستم لوله در لوله را یک قدم به جلو بردند. در این سیستم لوله خارجی به تنهایی بارهای باد را تحمل می نماید، ولی هر سه لوله که بوسیله سیستم های کف(دیافراگم ها) به یکدیگر متصل شده اند در تحمل بارهای زلزله که عامل مهمی در ژاپن می باشد شرکت کرده و روی یکدیگر اثر متقابل دارند. 

لوله اصلاح شده : 

سیستم لوله ای در مورد ساختمان های با نقشه افقی دایره و تقریبا مربع بیشترین بازده را دارد. ساختمان هایی که از این شکل ها منحرف می شوند، در موقع استفاده از سیستم های لوله ای ملاحظات سازه ای ویژه ای را لازم دارند. دو مثال زیر چنین شرایطی را تشریح می کند. 

لوله قابی توأم با قاب های صلب : 

شکل شش ضلعی ساختمان 40 طبقه اداری در شارلوت واقع در ایالت کارولاینای شمالی طراحان را وادار کرد تا روش لوله ای را اصلاح کنند، گوشه های تیز این ساختمان شش ضلعی لنگی برش زیادی را نشان داد که استفاده موثر از سیستم لوله ای را غیر ممکن می ساخت . 
اضافه نمودن قاب های صلب در جهت عرض ساختمان موجب گردید که دیوارهای خارجی به یکدیگر متصل شوند، بدین ترتیب دیوارهای انتهایی در دو انتهای مثلثی شکل ساختمان به وسیله قاب های صلب تقویت گردیدند. با متصل کردن و بستن دیوار های پیرامونی به یکدیگر سیستم لوله ای موثری بدست آمد. 

لوله در نیم لوله: 

نقشه افقی نا منظم ساختمان 32 طبقه بانک ملی و ستون پنسیلوانیا در پیتسبورگ موجب راه حل ویژه دیگری در طرح لوله ای گردید، در اغلب ساختمان های لوله ای عمل لوله ای به وسیله دیوار های خارجی ایجاد می گردد اما در این ساختمان، دو هشت ضلعی متقاطع یک لوله سازه ای در قسمت مرکزی ساختمان تشکیل می دهند. 
دو قسمت انتهایی ساختمان به وسیله سیستم های قاب – دیواری ناودانی شکل تقویت می شوند. نیروهای جانبی (در اینجا باد) مشترکا به توسط لوله داخلی و دیوارهای انتهایی ناودانی شکل بسیار بزرگ مقاومت می گردند. 

لوله های دسته شده: 

آخرین پیشرفت در طرح روش لوله های دسته شده می باشد. این روش برای ساختمان سیرز در شیکاگو به کار برده شده که در حال حاضر بلندترین ساختمان دنیاست. 
لوله قابی خارجی در این روش به وسیله دیافراگم های عرضی داخلی در هر دو جهت تقویت می گردد. بدین ترتیب مجموعه ای از لوله های حجره ای تشکیل می شود. هر یک از این لوله های مستقلاً قوی هستند، بنابراین ممکن است آنها را به هر شکلی دسته کرد و در هر ترازی قطع نمود.برتری دیگر سیستم لوله های دسته شده در محصور کردن سطوح بسیار وسیع طبقات قرار دارد . 
دیافراگم های داخلی در موقع مقاومت نیروهای برشی مانند جان های یک تیره طره ای عظیم عمل می کنند و در نتیجه لنگی برش را به حداقل می رسانند. به علاوه این دیافراگم ها در تحمل خمش نیز سهیم می باشند. 
دیافراگم هایی که موازی بارهای جانبی هستند(یعنی جان های تیر) برش را جذب می کنند و در نتیجه در نقاط تلاقی با دیوارهای عمود بر آنها (یعنی بال ها) نقاط شش حداکثر ایجاد می شود که نشان دهنده عمل جداگانه هر یک از لوله ها می باشد، به اختلاف توزیع تنش محوری با حالتی که هیچ تقویت کننده داخلی وجود ندارد یعنی فقط یک لوله تنها باشند توجه کنید. با وجود اینکه تا حدودی لنگی برش رخ می دهد، دیافراگم های قائم سعی بر توزیع یکنواخت تنش های محوری دارند. ولی انحراف از رفتار لوله ای ایده آل که با خطوط منقطع در شکل نشان داده شده به نظر نمی رسد که قابل ملاحظه باشد.
* ساختمان های مرکب یا پیوندی : 
* ساختمان های مرکب لوله ای : 
* پوشش دیواری صفحه ای: 

ساختمان های مرکب یا پیوندی 

در سازه پیوندی که از پیشرفت های اخیر به منظور ازدیاد سختی جانبی آسمان خراش های قابی می باشد بتن و فولاد مشترکاً به عنوان واحد سازه ای عمل می کنند. این ایده چندین سال است که در مورد اعضاء سازه ای مانند کف ها وستون ها به کار رفته است . اما طرح تمام ساختمان بصورت مرکب روش کاملا جدیدی به شمار می رود. در زیر دو راه حل متمایز به عنوان مثال هایی از کار برد این روش ارائه می شود.

ساختمان های مرکب لوله ای 

در سیستمی که به وسیله شرکت اسکیدمور، اوبنگز و مریل طرح و تکمیل شده است قاب فولادی خارجی در مقابل تغییر شکل جانبی به وسیله دیوار پیرامونی مشبک (سوراخ دار) بتنی ریخته شده در محل تقویت می گردد. ساختمانی که بدین ترتیب بر پا می شود شباهت به لوله صلبی دارد که از زمین طره شده باشد. در این روش اجرای سریع و مقاومت زیاد (و در نتیجه انعطاف پذیری فضای داخل) ساختمان فولادی با محفوظ از آتش بودن، عایق بندی، صلب جانبی ، و قالب پذیری دیوار خارجی بتنی ترکیب می شود. این سیستم در ساختمان 36 طبقه گیت وی- 3 در شیکاگو، ساختمان 50 طبقه برج شماره 1 میدان شل در نیواورلئان و ساختمان 24 طبقه سی-دی-سی در هستون که در آن قطعات پیش ساخته نما بعنوان قالب بندی بتن ریخته شده در محل به کار رفتند، مورد استفاده قرار گرفته است. 
روش اجرای این سیستم بدین ترتیب است که ابتدا قاب فولادی به اندازه 8 تا 10 طبقه بالا آورده می شود. ستون های خارجی باید بارهای اجرایی را تحمل کنند. برای تأمین پایداری جانبی، قاب خارجی به طور موقت بوسیه کابل مهاربندی می شود. سپس فولادهای کف در محل قرار می گیرد و بتن کف ریخته می شود تا پایداری اسکلت فولادی تأمین گردد و بتوان کار داخل ساختمان را شروع کرد. بعد از اینکه شبکه های فولادی بتن مسلح و قالب های بتن در اطراف ستون ها و برای شاه تیرها در محل قرار داده شد، بتن ریخته می شود تا یک دیوار محیطی پیوسته مشبک (سوراخ دار) تشکیل گردد. این سلسله عملیات در هر 8 تا 10 طبقه ساختمان تکرار می شود.
اما اختلاف حرکت بین ستون های خارجی بتن – فولادی و ستون های داخلی فولادی مشکلی ایجاد می کند، برای اینکه کوتاه شدن نامساوی ستون ها در اثر رفتار ارتجاعی، انقباض و خزش برطرف شود .در جا گذاری شاه تیر ها باید تعدیلی صورت گیرد. 
چون جدار لوله ای در این سیستم همه بارهای جانبی را مقاومت می کند، ستون ها شاه تیرهای تشکیل دهنده قاب های هسته تأسیسات ضروری «آسانسور، آب، برق، گاز و غیره) می توانند سبک تر باشند زیرا آنها فقط بارهای وزن را تحمل می کنند. همچنین کف قابل استفاده خالص در طبقات بالا در آنها سطح هسته را می توان کاهش داد افزایش می یابد. 
شرکت رید و تاریکس در سانفرانسیسکو سیستم ساختمانی مرکب لوله ای دیگری ابداع کرده است. آنها از شاه تیرهای فولادی و ستون های فولادی لوله ای پر شده با بتن به عنوان سازه نما استفاده می کنند. در این مورد نیز پوش ساختمان سختی کافی برای حمل تمام بارهای جانبی را تأمین می نماید. در این سیستم از قطعات پیش ساخته ای استفاده می شود که هر یک شامل یک ستون لوله ای به ارتفاع دو طبقه و دو شاه تیر فولادی طره ای می باشد. این قطعات پیش ساخته در وسط دهانه شاه تیرها و در وسط ارتفاع ستون ها به یکدیگر پیچ کرده می شود. از لحاظ بار گذاری جانبی این نقاط اتصال تحت کمترین تنش می باشد . پیوستگی طبیعی شاه تیرها در محل ستون ها که تنش ها بیشترین مقدار را دارند از بین نمی رود، شاه تیرها در ستون ها فرو می روند و فقط جان آنها به لوله متصل می شود. بدین ترتیب از تعداد اتصالات ساختمان که تحت تنش های زیاد می باشند به مقدار زیادی کاسته می شود.

پوشش دیواری صفحه ای 

روی دیوارهای خارجی سازه های قابی فولادی معمولاً قطعات پیش ساخته دیواری متصل می گردد،این قطعات نا سازه ای می باشند و منحصراً برای حفاظت در مقابل محیط خارج ساختمان به کار می روند. 
میس فان در روهه یکی از اولین آرشیتکت هایی بود که از روکش ( پوشش) فولادی در سازه نمای ساختمان های بلند استفاده کرد، در یک ساختمان آپارتمانی، او از صفحات فولادی رنگ شده به ضخامت 5 –16 اینچ برای پوشاندن بتن محافظ قاب فولادی در مقابل آتش سوزی اسفاده نمود. موقعی که پوشش فولادی به توسط بر آمدگی های میخ شکلی به بتن مسلح متصل می گردد، نه فقط در مقابل هوا ، قاب پنجره و نمایش معماری مطلوب بوجود می آورد بلکه سختی سازه ای نیز ایجاد می کند، در اغلب سازه های قاب صلب، قسمت اعظم مقاومت در مقابل تغییر مکان جانبی به وسیله شاه تیرها ایجاد می شود. اما عمل مرکب پوسته فولادی و قاب متشکل از فولاد و بتن مسلح مقاومت جانبی را به قدری زیاد می کند که شاه تیرهای داخلی سختی کمتری لازم دارند. به علاوه بدون افزایش وزن سازه، نوسان (تغییر مکان جانبی) ساختمان 20 تا 50 در صد کاهش می یابد. چون پوشش فولادی نسوز نمی باشد. آیین نامه ها استفاده از آن را برای تحمل بارهای وزن مجاز نمی دانند.

فوم بتن

 

ساختمان به طور مستقيم ( به لحاظ سبكي ويژه اين نوع بتن ) و صرفه جويي در مصرف انرژي بطور غير مستقيم( به لحاظ عايق بودن اين نوع بتن در مقابل سرما و گرما و در نتيجه كاهش ميزان مواد سوختي ) , از لحاظ اقتصادي گام هاي بلند و مهمامروزه مهندسين و معماران سازنده ساختمان در دنيا با استفاده از بتن سبك در قسمت هاي مختلف بنا با سبك كردن وزني برداشته اند.

 فوم بتن پوششي است جديد جهت مصارف مختلف در ساختمان كه به علت خواص فيزيكي منحصر به فرد خود بتني سبك و عايق با مقاومت لازم و كيفيت مطلوب نسبت به نوع استفاده از آن ارائه ميدهد . اين پوشش از تركيب سيمان , ماسه بادي (ماسه نرم ) , آب و فوم ( ماده شيميائي توليد كننده كف ) تشكيل مي شود . ماده كف زا در ضمن اختلاط با آب در دستگاه مخصوص , با سرعت زيادي , حباب هاي هوا را توليد و تثبيت نموده و كف حاصل كه كاملا پايدار مي باشد در ضمن اختلاط با ملات سيمان و ماسه بادي در دستگاه مخلوط كن ويژه , خميري روان تشگيل مي دهد كه به صورت درجا با در قالب هاي فلزي يا پلاستيكي قابل استفاده مي باشد . اين خمير پس از خشك شدن با توجه به درصد سيمان و ماسه بادي داراي وزن فضايي از 300 الي 1600 كيلو گرم در متر مربع خواهد بود .

ويژگي هاي عمده فوم بتن

 ۱- عامل اقتصادي : سبكي وزن با مقاومت مطلوب فوم بتن يا توجه به نوع كاربرد آن , بطور كلي به لحاظ اقتصادي مخارج ساختمان را ميزان قابل ملاحظه اي كاهش مي دهد چون در نتيجه استفاده از آن , وزن اسكلت فلزي و ديوار ها و سقف كاهش يافته و ضمنا باعث كاهش مخارج فونداسيون و پي در ساختمان مي گردد كه با توجه به خواص فوق , با سبك تر بودن ساختمان , نيروي زلزله خسارات كمتري را در صورت وقوع متوجه آن مي سازد .

۲ - سهولت در حمل و نقل و نصب قطعات پيش ساخته : حمل و نقل قطعات پيش ساخته : حمل و نقل قطعات پيش ساخته با فوم بتن هزينه كمتري را نسبت به قطعات بتني دربرداشته و نصب قطعات بعلت سبكي آنها . بسيار آسان مي باشد , هر گونه نازك كاري براحتي روي پوشش فوم بتن قابل اجراست و ضمنا چسبندگي قابل توجهي با سيمان و گچ دارد .

3 - خواص فوق العاده عايق بودن در مقابل گرما , سرما و صدا : فوم بتن به علت پائين بودن وزن مخصوص آن يك عايق موثر در مقابل گرما , سرما و صداست . ضريب انتقال حرارتي فوم بتن بين65 0/0 تا 435/0 k cal / m2 hc مي باشد ( ضريب هدايت حرارتي يتن معمولي بين 3/1 تا 7/1 مي باشد ) استفاده از فوم بتن بعنوان عايق باعث صرفه جويي در استفاده از وسائل گرم زا و سرما زا مي گردد . فوم بتن عايق مناسبي جهت صدا با ضريب زياد جذب آگوستيك به سمار مي رود كه در نتيجه بعنوان يك فاكتور رفاهي در جهت جلوگيري از ورود صداهاي اضافي اخيرا مورد توجه طراحان قرا كرفته است .

۴- خصوصيات عالي در مقابل يخ زدگي و فرسايش ناشي از آن و مقاومت در برابر نفوذ رطوبت و آب : نظر به اينكه فوم بتن در قشرهاي سطحي داراي تخلخل فراوان مي باشد در نتيجه شكاف هاي موئين و و درزهاي كمتري در سطح ايجاد مي شود و اگر  پوشش فوم بتن با ضخامت كافي مورد استفاده قرار گيرد در مقابل خطر نفوذ باران و رطوبت مقاومت مطلوبي خواهد داشت .

۵- مقاومت فوق العاده در مقابل آتش : مقاومت فوم بتن در مقابل آتش فوق العاده مي باشد .

به طور مثال قطعه اي از نوع فوم بتن با وزن فضايي 700 الي 800 كيلو گرم در متر مكعب كه حداقل 8 سانتي متر ضخامت داشته با شد به راحتي تا 1270 درجه سانتي گراد را تحمل مي نمايد و اصولا  در وزن هاي پائين غير قابل احتراق است .

 ۶- قابل برش بودن :6 به دليل قابل برش بودن با اره نجاري و ميخ پذير بودن آن . كارهاي سيم كشي و نصب لوازم برقي و تاسيسات خيلي سريع و به راحتي قابل عمل خواهد بود .

كاربرد فوم بتن در ساختمان

۱- شيب بندي پشت بام : فوم بتن با صرفه ترين و محكم ترين مصالح سبكي است كه مي توان از آن براي پوشش شيب بندي استفاده نمود  . نظر به اينكه با دستگاه مخصوص به صورت بتن يكپارچه در محل قابل تهيه و استفاده است مي توان مستقيما روي آن را عايق بندي يا ايزولاسيون نمود .

۲- كف بندي طبقات : به دليل سبكي وزن فوم بتن و آسان بودن تهيه آن . مي توان تمامي كف طبقات . محوطه و بالكن ساختمان را بعد از اتمام كارهاي تاسيساتي با آن پوشانده و بلافاصله عمليات بعدي را مستقيما روي آن انجام داد .

۳- بلوك هاي غير بار بر سبك : با بلوك هاي تو پر به ابعاد دلخواه مي توان تمامي كار تيغه بندي قسمت هاي جدا كننده ساختمان را با استفاده از ملات يا چسب بتن انجام داد . با اين نوع بلوك ها علاوه بر اينكه از سنگين كردن ساختمان جلوگيري مي شود عمليات حمل و نصب خيلي سريع انجام مي گيرد و دست مزد كمتري هزينه مي شود . پس از اجراي ديوار مي توان مستقيما روي آن را گچ نمود . اين بلوك ها داراي وزن فضايي بين 800 الي 1100 كيلو گرم مي باشند .

۴- پانل هاي جدا كننده يكپارچه و نرده هاي حصاري جهت محوطه و كاربري در موارد خاص : جهت ساخت ديوارهاي سردخانه ها . گرم خانه ها و سالن هاي ضد صدا مي توان در محل با قالب بندي . فوم بتن را به صورت يك پارچه عمودي ريخت . به دليل ويژگي عمده عايق بودن اين نوع بتن . جهت عيق بندي سردخانه ها . گرم خانه ها . پوشش لوله هاي حرارتي و برودتي و ...... كاربرد مهمي دارد . ضمنا به دليل اينكه عايق صدا مي باشد براي موتورخانه ها و اتاق هاي آكوستيك مورد استفاده وسيع قرار مي گيرد .

مختصری از تمهیدات بتن ریزی

1)بتن ریزی در هوای گرم

1- قبل از بتن ریزی قالبها، میلگردها و محل بتن ریزی با آب خنک آب پاشی شود.
2- محل بتن ریزی از تابش مستقیم نور خورشید محافظت گردیده و بتن ریزی در ساعات گرم روز ( اواسط روز ) متوقف گردد.
3- دمای محیط هنگام بتن ریزی نباید از 38 درجه سانتی گراد بیشتر بوده و برای رسیدن به محصول بتن مناسب دمای بین 24 تا 38 درجه برای بتن ریزی مطلوب خواهد بود .
4- دمای مناسب برای بتن در هوای گرم 16 درجه سانتی گراد بوده و حداکثر 32 درجه سانتی گراد باشد.
5- در هوای گرم مصرف بعضی از مواد افزودنی توصیه شده که براساس دستورالعمل شرکت سازنده مورد استفاده قرار گیرد.
6- در فونداسیون ها، مقاطعی که بتن ریزی میگردد تا 3 روز باید آب پاشی شده و تا 7 روز مرطوب نگه داشته شود. این عمل در بالا بردن کیفیت بتن بسیار حائز اهمیت است.
7- بتن سقف باید تا 3 روز مداوم آب پاشی شود و حداقل تا 7 روز مرطوب نگه داشته شود.
8- به کارگیری روکش مرطوب نظیر گونی، نمد، حصیر،کاه،ماسه تمیز و خاک اره.
9- استفاده از گونی مرطوب در این زمینه توصیه می­شود گونی کشیدین روی سقف باعث مصرف آب کمتر، اطمینان بیشتر و کیفیت بهتری می­شود.
10- به کارگیری روکش غیر قابل نفوذ شامل کاغذ نفوذناپذیر،نایلون.
11- به عنوان یک روش بسیار مناسب و مطمئن می توان از پوشش پلاستیکی که اطراف قالب می گذاریم استفاده کنیم، به این ترتیب که اطراف پلاستیک را مقداری بیشتر در نظر بگیریم و بعد از بتن­ریزی لبه های پلاستیک را روی بتن برگردانیم.
12- جهت حفاظت از بتن چنانچه از پلاستیک ها استفاده شود، بهتر است دارای رنگ سفید باشند.
13- حداقل زمان عمل آوری در هوای گرم 7 روز می باشد ولی برای سیمان های تیپ 5 و پوزولانی 14 روز است.
14- جاری نمودن آب مناسب روی بتن (توجه به تبادل حرارتی و از دست رفتن حرارت بتن لازم است).
15- آب پاشی به طور مدوام و با آب مناسب البته توصیه می شود به خصوص دفعات اولیه آب دارای حرارت نزدیک بتن تازه باشد تا امکان تبادل حرارتی از بین ببرد.حتی اگر قرار است آب روی سطح بتن گرفته شود باید چند ساعت اولیه با آب گرم روی سطح بتن آب پاشی نمود و سپس اقدام به این کار کرد.
16- از مصرف بتن باقیمانده ایی که بدون نظارت مهندس ناظر با افزودن آب برای استفاده مجدد آماده میشود جدا خودداری نمایید .
بتن ریزی در شرایط هوای گرم می تواند به بروز مشکلاتی در بتن تازه و سخت شده کمک نماید و معمولا به پایین آمدن کیفیت بتن سخت ده منجر می شود . معمولا در چنین شرایطی باید بتن ریزی متوقف گردد و در صورت نیاز به انجام عملیات بتن ریزی باید تدابیر خاصی اندیشیده شود تا خسارت های وارده به حداقل برسد و با ایجاد گردد .
تعریف و شناخت شرایط هوای گرم ، اثر خسارت بار این شرایط ،اثر عوامل تشدید کننده این خسارت ها ، راه حلهای فرار از حصول این شرایط ، توجه به نوع مصالح مصرفی از جمله مواردی است که در این نوشته از نظر می گذرد .
وجود شرایط هوای گرم در مناطقی از کشور ما بویژه در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و وجود شرایط خاشی مانند ایجاد خوردگی در میلگرد های بتن این شرایط را برای ما پر اهمیت می نماید و باید بدان توجه خاصی مبذول داشته . سعی می شود نکات مدنظر آئین نامه بتن ایران به همراه توضیحات ضروری قید شود تا در عمل بتوان از آنها استفاده نمود .
تعریف هوای گرم :
هوای گرم با ترکیبی از دمای زیاد هوا ، رطوبت نسبی کم ، دمای بالای بتن و سرعت وزش باد حاصل می گردد . وجود دمای زیاد بتن و عواملی که باعث تبخیر شدید آب از سطح آن می شود می تواند خسارت بار باشد . حتی میتوان گفت دمای زیاد بتن به تنهایی نیز می تواند به بروز این شرایط کمک زیادی نماید .
معمولا وقتی دمای بتن از ۳۲C در هنگام بتن ریزی و یا تا زمان گیرش تجاوز نماید شرایط هوای گرم حاصل می شود .
بروز شرایط ایجاد تبخیر با شدتی بیش از ۱۲ KG/M در هر ساعت از سطح بتن قطعا مشکل زا می باشد . حتی توصیه می گردد شدن تبخیر از سطح بتن کمتر از ۵.۰۲ KG/M در هر ساعت باشد تا خسارت هائی به بتن وارد نشود و کار بتن ریزی بهتر انجام گردد .
اثر خسارت بار شرایط هوای گرم :
این اثرات را می توان به دو بخش بتن تازه و سخت شده تقسیم نمود . مسلما برای داشتن بتن سخت شده مناسب باید از مرحله بتن تازه به سلامت عبور کنیم لذا از این نظر کیفیت بتن تازه از اهمیت زیادی برخوردار می باشد .
اثرات نامطلوب هوای گرم بر بتن تازه خمیری عبارتست از :
الف ) افزایش آب مورد نیاز در طرح مخلوط
ب ) افزایش آهنگ اسلامپ و تمایل دست اندرکاران به افزودن آب به بتن در کارگاه بدلیل افزایش تبخیر و افزایش سرعت آبگیری سیمان و از دست دادن خواص خمیری در زمان کوتاه تر
ج ) افزایش زمان آهنگ سفت شدن بتن و کاهش زمانگیرش به نحوی که بر عملیات ریختن ، تراکم ، پرداخت سطح و نگهداری عمل آوری بتن اثر منفی میگذارد و امکان ایجاد درز سرد را افزایش میدهد . این امر پیوستگی را در بتن ریزی مختل میکند که نیاز به آن جزو اصول بتن ریزی صحیح است .
د ) افزایش امکان ترک خوردگی خمیری بتن تازه بدلیل تبخیر زیاد و جمع شدگی بیش از حد در اثر تبخیر
ه ) افزایش بروز مشکل در کنترل مقدار حباب هوای بتن حبابدار در بتن تازه به نحوی که عملا حباب های هوا بزرگ شده و یا میترکند و تاثیر ثبت آنها در بتن سخت شده از بین می رود .
اثرات نامطلوب شرایط هوای گرم بر بتن سخت شده عبارتند از :
الف ) کاهش مقاومت بتن بدلیل مصرف بیشتر آب در میان مدت و دراز مدت
ب ) کاهش مقاومت بتن بدلیل دمای بالای آن در هنگام بتن ریزی و پس از آن در میان مدت و دراز مدت علیرغم افزایش مقاومت زود هنگام بتن (بویژه در روزهای اول - ۱ تا ۷ روز)
ج ) افزایش تمایل به جمع شدگی ناشی از خشک شدن و ایجاد ترکهای حرارتی
د ) کاهش دوام بتن در برابر شرایط محیطی نامناسب در حین بهره برداری مانند یخ زدن و آب شدگی مکرر ، سایش و فرسایش تری و خشکی مکرر بتن ، حمله سولفات ها و حمله یون کلر محیط به دلیل افزایش نفوذپذیری بتن در اثر ایجاد کریستالهای درشت و کاهش مقاومت الکتریکی بتن که نقش مهمی در افزایش نفوذ پذیری در برابر یون کلر و سایر عوامل مزاحم شیمیائی دارد . همچنین کاهش دوام به دلیل ترک خوردگی
ه ) ایجاد خوردگی سریعتر میلگرد ها بدلیل افزایش نفوذ پذیری بتن و یا ایجاد درزهای سرد
و ) کاهش یکنواختی سطح بتن و نا زیبائی سطح بتن نمایان بویژه در مجاورت قالب ، تغییر رنگ بتن بدلیل تفاوت در آهنگ آبگیری ، منظره بدلیل درز سرد .
عوامل تشدید کننده خسارات در هوای گرم :
برخی عوامل می توانند در هوای گرم خسارتها را تشدید نمایند ، هرچند این عوامل مستقیما در ایجاد شرایط هوای گرم بی تاثیر است اما در این شرایط می تواند باعث بحرانی تر شدن اثرات زیانبار گردد . این عوامل عبارتند از :
الف ) مصرف سیمانهائی با ریزی زیاد که موجب افزایش سرعت آبگیری سیمان و ایجاد گرمازائی بیشتر در زمان کوتاه می گردد .
ب ) مصرف سیمانهای زودگیر (مقاومت اولیه زیاد) مانند نوع ۳ و حتی استفاده از سیمانهای نوع ۱ بویژه با وجود افزودنیهای تسریع کننده (رودگیر کننده) که می توانند زمان گرایش را کوتاه نماید و سرعت آبگیری و گرمازائی را بیشتر کند .
ج ) مصرف بتن های پر سیمان در رابطه با بتنهای پر مقاومت و با نسبت آب به سیمان کم که سرعت آبگیری را بیشتر میکند و زمان گرایش را کوتاه و گرمازائی و سرعت آنرا افزایش می دهد . بدیهی است اغلب در شرایط محیطی نامناسب از نسبت آب به سیمان کم استفاده نمائیم لذا باید سعی شود بتن پر سیمان مصرف ننمائیم .
د ) استفاده از مقاطع بتنی نازک با درصد میلگرد زیاد
ه ) بکارگیری وسایل حمل با حجم زیاد که می تواند به ایجاد درز سرد و عدم پیوستگی منجر شود .
و ) حرکت دادن بتن در مسیر افقی یا قائم بصورت طولانی مدت ویژه ای برای بتن های کم اسلامپ (شوت ، شوت سقوطی یا ترمی)
ز ) استفاده از پمپاژ بتن در مسیرهای طولانی ، زیرا اصطکاک بتن با لوله باعث ایجاد گرما می شود و در شرایط هوای گرم نیز این مسیر طولانی و گرمای لوله می تواند مشکل زا باشد .
ح ) استفاده از تسمه نقاله برای حمل بتن بدلیل ایجاد سطح هواخور خیلی زیاد و تبخیر شدید و تبادل گرمائی زیاد با محیط .
ط ) ضرورت انجام و تداوم کار در شرایط هوایی خیلی گرم بدلائل اقتصادی
ی ) استفاده از سیمانهای انبساطی و یا بدون جمع شدگی که می تواند مشکل زا باشد . در این رابطه برخی مواد انبساط زا یا برخی ملات ها یا بتن ها مانند گروت می تواند عامل ایجاد خسارت بیشتر باشد .
مسلما باید گفت اگر شرایطی بر خلاف شرایط فوق ایجاد شود مسلما در کاهش خسارات نقش خواهد داشت . اما بر ایجاد شرایط هوای گرم تاثیری ندارد .
عوامل ایجاد کننده شرایط نامناسب محیطی و هوای گرم :
همانگونه که گفته شد مصرف اجزا بتن با دمای زیاد می تواند بتن با دمای بالاتر از حد مجاز را بوجود آورد .
همچنین بروز شرایط خاصی در محیط اطراف بتن ریزی می تواند به تبخیر شدید منجر گردد که خسارت زا می باشد .
در زیر به هر کدام از این موارد می پردازیم و نحوه پیش بینی چنین شرایطی را مطرح می نمائیم :
الف ) شدت تبخیر از واحد سطح :
میزان تبخیر از سطح بتن تابع عومال مختلفی است که از جمله می توان به دمای هوا ، دمای بتن ، رطوبت نسبی هوا ، سرعت وزش باد ، تابش آفتاب و حتی رنگ بتن و فشار هوا (ارتفاع از سطح دریا) اشاره نمود . در چارت شکل ۱ فقط از چهار عامل اول بدلیل اهمیت و سهولت بکارگیری آنها بصورت کمی بهره برده شده است و میتوان شدن تبخیر از واحد سطح بتن را بدست آورد .
ب ) دمای تعادل بتن ساخته شده :
قبل از خسارت بتن میتوان دمای آنرا با محاسبه حدس زد . مسلما در مراحل انتقال و ریختن به علت تبادل با محیط مجاور ، دمای بتن ممکن است تغییر نماید . بدین منظور باید برای سات بتن دمای کمتر از ۳۰ درجه را در نظر گرفت تا در یک حمل معمول و منطقی با زمان کمتر از نیم ساعت دمای بتن از ۳۳ درجه تجاوز ننماید . مسلما اگر وسیله حمل پمپ و لوله یا تسمه نقاله و یا تراک میکسر در حال پخش باشد باید دمای ساخت را بمراتب کمتر از ۲۸ درجه و تا حدود کمتر از در نظر گرفت . دمای تعادل ساخت بتن بلافاصله پس از اختلاط را می توان از رابطه زیر بدست آورد .
در رابطه TC TG TS TP TW به ترتیب دمای سیمان ، سنگدانه درشت ، سنگدانه ریز ، پوزولان ود مای آب مصرفی در اختلاط بتن می باشد . هم چنین WWT WWS WWG WW WP WS WG WC به ترتیب جرم سیمان ، شن ، ماسه ، پوزولان ، آب مصرفی در ساخت بتن ، آب موجود در شن ، آب موجود در ماسه و آب کل موجود در بتن می باشد (بر حسب کیلوگرم) بدیهی است آب کل بتن برابر با مجموع آب مصرفی در ساخت بتن و آب موجود در سنگدانه می باشد . و یخ احتمالی مصرفی را نیز شامل می شود . اگر از یخ نیز برای کاهش دما استفاده شود در صورت کسر رابطه فوق جمله ۸۰ti - ۰.۵wi اضافه خواهد شد .
لازم به ذکر است ضرائب ۰.۳۲ در رابطه فوق ظرفیت گرمایی سیمان ، سنگدانه و پوزولان بر حسب کیلوکالری بر کیلوگرم می باشد و یکسان در نظر گرفته شده است در حالیکه واقعا این ظرفیت های گرمائی در سیمانهای مختلف و سنگدانه های موجود و پوزولانهای مصرفی یکسان و مساوی ۰.۲۲ نمیباشد . بویژه در سنگدانه ها و پوزولانها ممکن است این ظرفیت گرمائی از ۰.۱۹ تا ۰.۲۴ تغییر نماید و حتی از این محدوده نیز بیرون باشد . ظرفیت گرمائی آب و رطوبت موجود در سنگدانه ۱ کیلوکالری بر کیلوگرم فرض شده است ۱w . جرم یخ مصرفی ، t دمای یخ مصرفی ۰.۵ ظرفیت گرمائی یخ و ۸۰ برابر گرمای نهان ذوب یخ بر حسب کیلوکالری بر کیلوگرم می باشد .
مثال ۱ : طرح اختلاط زیر برای بتنسازی به میزان ۱۳ m داده شده است . با توجه به اطلاعات موجود دمای تعادل ساخت بتن را محاسبه کنید .سیمان ۴۰۰ کیلو ، شن خشک ۱۰۰۰ کیلو ، آب کل ۳۲۰ کیلو ، دمای سیمان ۳۵ درجه ، دمای شن ۴۰ درجه و رطوت آن ۶ درصد ، دمای ماسه ۳۰ درجه و رطوبت آن ۵.۴ درصد ، دمای آب ۲۵ درجه می باشد .
مثال ۲ : اگر بخواهیم دمای بتن به ۲۸ برسد آب باید تا چند درجه خنک شود .
مثال ۳ : اگر بخواهیم با آب ۲۵ درجه و یخ -۳ درجه به این دما برسیم ، چند کیلو یخ لازم است ؟
مثال ۴ : اگر بدون خنک کردن آب یا مصرف یخ بخواهیم به این دما برسیم دمای شن باید به چند درجه سلسیوس برسد ؟
اثرات هوای گرم بر خواص بتن :
همانطور که قبلا اشاره شد هوای گرم بر روی بتن تازه سخت شده اثراتی را برجای میگذارد که نامطلوب است . در این قسمت بطور مشروح به برخی از این اثرات و خواص بتن در هوای گرم اشاره می شود .
الف ) افزایش آب مورد نیاز در طرح مخلوط :
بسته به شرایط هوا و میزان تبخیر ممکن است تا ۲۵ کیلو لیتر آب اختلاط مورد نیاز افزایش یابد . (نسبت به حالت بدون تبخیر) تقریبا هر افزایش ۵ درجه سانتی گراد به حدود ۳ لیتر آب نیاز دارد . وجود آب بیشتر ، جمع شدگی را افزایش می دهد و مبل به ترک خوردگی بیشتر می شود .
ب ) آهنگ افت اسلامپ :
مسلما در شرایط هوای گرم ، گرمای بدون تبخیر و یا با تبخیر می توان تاثیر مهمی بر افت اسلامپ و آهنگ آن داشته باشد . می توان گفت تقریبا به ازاء ۴۰ درجه افزایش دما افت اسلامپ حدود ۸ سانت را شاهد خواهیم بود .
مسلما آهنگ افت اسلامپ نیز در هوای گرم بسیار زیاد می شود تا حدی که مزاحم کار اجرائی خواهد شد و غالبا برای مقابله با آن به افزایش آب متوسل می شوند که کار صحیحی نیست .
ج ) افزایش آهنگ سفت شدن بتن و کاهش زمان گیرش :
در یک هوای معتدل و مناسب ممکن است زمان گیرش اولیه بتن بسته به نوع سیمان و نسبت دمای اختلاط بین ۲ تا ۳ ساعت تغییر کند . با افزایش دما این زمان کاهش می یابد و ممکن است در دمای بتن با لاتر از ۳۰ درجه و دمای محیط بیشتر از ۳۵ درجه این زمان حتی به کمتر از نصف یا ثلث کاهش یابد . مسلما این امر مشکلات اجرائی را افزایش می دهد . در حمل محدودیت زمانی بوجود آورد و در ریختن و تراکم باید سرعت قابل توجهی داشته باشیم تا قبل از گیرش لایه زیرین بتوانیم لایه رویی را ریخته و متراکم کنیم . پرداخت سطح مشکل می گردد و بتن زود سفت می شود . در اکثر موارد در چنین شرایطی درز سرد ایجاد می گردد . درز سرد در آینده می تواند محل عبور آب و سایر مواد مزاحم شیمیائی باشد .
د ) ترک خوردگی خمیر بتن تازه :
این نوع ترک خوردگی معمولا در محیط های گرم و خشک حاصل می گردد . بدیهی است اگر بتن در محیط گرم و مرطوب قرار گیرد بعلت تبخیر کم از سطح بتن ، جمع شدگی چندانی ایجاد نخواهد شد . در رطوبت های بیش از ۸۰ درصد عملا مشکل ترک خوردگی بتن تازه را نخواهیم داشت . وقتی تبخیر از ۲ کیلو در ساعت تجاوز نماید ، وضعیت حاد و بحرانیست و عملا باید بتن ریزی متوقف گردد و یا تمهیدات خاصی تدارک دیده شود .
وقتی ترک خوردگی بیشتر اتفاق می افتد که تاخیر در گیرش و سفت شدن بتن ، مصرف سیمان های دیر گیر ، مصرف بیش از حد کندگیر کننده ، خاکستر بادی بعنوان جایگزین سیمان و یا بتن خنک داشت باشیم . مصرف موادی که آب انداختن را کم می کند می تواند به خشکی سطح و ترک خوردگی منجر شود . از جمله این مواد میتوان از میکرو سیلیس نام برد .
از بین بردن ترک های خمیری مشکل است ولی میتوان با ماله کشی مجدد توام با فشار ترکها را تا حدودی از بین برد .
الف ) اثرات نا مطلوب بر مقاومت :
مسلما بتنی که گرم ریخته و نگهداری شود در سنین اولیه مقاومت قابل توجهی کسب میکند اما بطور کلی در سن ۲۸ روز به بعد مقاومت کمتری نسبت به بتن ریخته شده با دمای کم خواهد داشت . بویژه اگر بتن حاوی مواد پوزولانی و کندگیر نباشد ، آسیب بیشتری می بنند . اگر ترک بتن را نیز در نظر بگیریم از نظر سازه ای آسیب جدی خواهد بود .
گاه دیده می شود که در روزهای گرم نسبت مقاومت ۲۸ روزه به ۷ روزه به مقادیری کمتر از ۳.۱ و حتی تا ۱.۱ می رسد . در شرایط خاص برخی آزمونه های ۲۸ روزه مقاومتی کمتر از آزمونه های ۷ روزه را نشان میدهند که بسیار تعجب برانگیز است . دلیل این امر استفاده از بتن گرم در قالب های گرم می باشد که گاه در زیر تابش آفتاب نیز چند ساعتی نگهداری می شوند .
با استفاده از سیمانهای ریز و زودگیر کننده ، سیمان زیاد یا w/c کم این مشکل بیشتر می گردد.
برای اختصار و با توجه به ذکر اثرات نا مطلوب در ابتدای این نوشتار از بیان مشروح سایر اثرات خودداری می شود .
راهکارهای بتن ریزی مطلوب در شرایط نامساعد گرم :
قاعدتا این راهکارها را میتوان به چند دسته تقسیم کرد :
الف ) انتخاب مصالح مناسب برای هوای گرم خشک یا گرم مرطوب و نسبت های مطلوب
ب ) روشهای مناسب انبار کردن مصالح برای گرم و داغ شدن (پیشگیری از گرم شدن )
ج ) خنک سازی مصالح و بتن و بتن خنک ساختن (کاهش دمای بتن)
د ) تمهیدات حفظ خنکی بتن در طول عملیات حمل و ریختن و جلوگیری از افزایش دمای بتن
ه ) نکات مربوط به ریختن ، تراکم و پرداخت سطح ، نگهداری و عمل آوری بتن و کنترل تبخیر در ادامه به هر کدام از راه حلهای اجرائی به اختصار می پردازیم .
انتخاب مصالح مناسب :
الف ) سنگدانه :
هر چند تاثیر سنگدانه چندان جدی نیست اما بویژه برای ایجاد دوام در بتن در مناطق گرم بویژه مرطوب لازم است سنگدانه ها از جذب آب کمی برخوردار باشند . ظرفیت جذب آب سنگدانه درشت در آبا به ۵.۲ و برای سنگدانه ریز به ۳ درصد محدود شده است در حالیکه در بسیاری از آئین نامه ها چنین محدودیتی دیده نمی شود .
سنگدانه ها باید در برابر قلیائیها از واکنش زائی برخوردار نباشند لذا از این بابت باید مورد آزمایش قرار گیرند . همچنین در مناطق خورنده باید یون کلر آنها از حدود مجاز کمتر باشد .
ب ) سیمان :
بهتر است از سیمانهای ریز و زودگیر استفاده نشود و سیمانهای با گرمازائی کم وحاوی مواد پورولانی (به عنوان جایگزین) بکار روند . سیمانهای آمیخته از این نظر مناسب اند . بهتر است مقدار سیمان زیاد نباشد و محدود کردن عیارسیمان به حدود ۴۰۰ کیلوگرم می تواند یک توصیه تلقی گردد . عیار سیمان زیاد می تواند عامل ترک خوردگی بتن خمیری باشد .
ج ) افزودنی ها :
در شرایط هوای گرم اغلب افزودنیهای روان کننده و یا کندگیر کننده استفاده می شود . ممکن است افزودنی روان کننده کندگیر کننده نیز بکار بریم . افزودنیهائی که بتواند اسلامپ را به مدتی قابل توجه حفظ نماید ، در این شرایط طرفدار دارد .
معمولا حبابزا ها بعلت مشکل کنترل مقدار حباب در شرایط هوای گرم توصیه نمی شود . مگر اینکه شرایط مناسبی برای مصرف آنها فراهم گردد .
روشهای پیشگیرانه برای جلوگیری از گرم شدن مصالح در انبار
هر چقدر بتوانیم جلوی گرم یا داغ شدن مصالح بتن را بگیریم ، کار خنک ساختن بتن ساده تر می شود .
بهر حال بهتر است دمای سیمان از ۶۰ درجه تجاوز نکند . سنگدانه ها با توجه به وزن قابل توجهشان بهتر است دمائی کمتر از ۴۰ درجه داشته باشند . آب نیز باید در حد امکان خنک نگه داشته شود . لذا توصیه می شود آب در محلی نگهداری شود که زود گرم نشود . مخازن فلزی هوائی بدون عایق بندی ابدا توصیه نمیشود . از مصرف سیمانهای گرم که از کارخانه حمل و تخلیه می شود باید پرهیز کرد و آنرا در سیلو نگهداشت تا خنک گردد .
سیلوی سیمان دارای رنگ روشن باشد . در برخی مناطق دنیا از سیلوی دو جداره استفاده می شود که ممکن است آب خنک در آن در جریان باشد . عایق بندی سیلوی سیمان نیز یک راه حل می باشد .
سنگدانه ها را نیز بهتر است از تابش آفتاب دور نگه داشت . سر پوشیده کردن دپوی سنگدانه ها یک روش معمول است که ممکن است برای ایران راه حل گران قیمتی باشد . ایجاد پوشش مانند برزنت و غیره می تواند راه حل ساده تری تلقی گردد .
خنک سازی مصالح و ساخت بتن خنک (کاهش دمای بتن) :
استفاده از بتن ها دمای کم یکی از راه حل های اساسی برای بتن ریزی مطلوب است . رساندن دمای بتن به زیر ۳۰ درجه می تواند به تولید بتن سخت شده مقاوم و با دوام منجر گردد و ضمنا میزان تبخیر از سطح بتن را کاهش دهد . باید گفت تبخیر عوامل متعددی دارد ولی دمای بتن در این رابطه بسیار مهم است . برای ایجاد بتن خنک غالبا اجزاء بتن را خنک میکنیم و از یخ برای ایجاد خنکی مخلوط بتن استفاده می نمائیم . بکارگیری ارت مایع نیز ممکن می باشد . اما در مورد بتن ریزی در هوای گرم در کارهای عادی عملا بکار نمی رود .
اجزائ بتن شامل : آب ، سیمان ، سنگدانه می تواند خنک شود . آب را با وسایل تبرید یا یخ می توان خنک نمود . سنکدانه ها را میتوان با آب پاشی و ایجاد شرایط مساعد برای تبخیر می توان به مقدار قابل توجهی خنک نمود (بویژه در هوای خشک) در خنک سازی سنگدانه می توان از آب خنک و هوای خنک نیز استفاده نمود .
یخ عامل مهمی در کاهش دمای بتن می باشد زیرا گرمای نهان ذوب یخ می تواند دمایش را به مقدار قابل توجهی پائین آورد . بهر حال خرده یخ یا پرید یخ می تواند صرفا بعنوان جایگزین بخشی از آب یا همه آن بکر رود تا تغییری در نسبت آب به سیمان حاصل نشود و در انتهای اختلاط نباید یخ در بتن تازه مشاده گردد.
خنک کردن سیمان راه حلی است که کمتر بکار گرفته می شود . اینکار به دلایل خاص نیاز دارد تا سیمان در معرض آب خنک یا هوای مرطوب قرار نگیرد . استفاده از دیگ اختلاطی که دارای رنگ روشن می باشد و یا آبخنک شده و یا در سایه است توصیه می گردد .
تمهیدات مربوط به حفظ خنکی بتن در طول عملیات بتن ریزی :
در زمان حمل ، ریختن و تراکم بتن حفظ خنکی آن ضروری است . بدیهی است دمای بتن در اثر تبادل گرما با هوای گرم مجاور افزایش می یابد . هدف ما کاهش این افزایش دما می باشد .
استفاده از وسایل حمل مناسب و سر بسته که رنگ روشن دارد یا با آب خنک می شود یکی از راه حل های مناسب می باشد .بکارگیری وسایلی مانند پمپ و لوله می تواند باعث افزایش دما شود و برای کنترل این افزایش دما ، لازم است لوله بمب خنک گردد . می توان دور لوله ها را گونی خیس قرار داد و گهگاه روی آن آب پاشید .
تسمه نقاله برای هوای گرم وسیله مناسبی نیست و در صورت لزوم می توان روی آن را پوشاند .
تراکم میکسر در طول حمل نباید بی جهت بچرخد زیرا این امر موجب افزایش دما خواهد شد و بویژه اگر حجم بتن در مقایسه با حجم دیگ کم باشد . استفاده از سایبانروی دیگ تراک و داشتن رنگ روشن توصیه می گردد .
نکات مربوط به ریختن ، تراکم ، پرداخت سطح ، نگهداری و عمل آوری بتن و کنترل تبخیر برای جلوگیری از تبخیر زیاد سطح از سطح بتن می توان توسط باد شکن ، سرعت باد را کم نمود . بویژه اگر بتوان از باد شکن های جاذب آب استفاده نمود و آن ها را خیس کرد ، رطوبت محیط افزایش می یابد و تبخیر کم می شود و همچنین محیط خنک می گردد . استفاده از سایبان در بالای محل بتن ریز (در صورت امکان) باعث کنترل تابش آفتاب و کاهش تبخیر می گردد و ضمنا از افزایش دامی بتن جلوگیری می شود .
میتوان از دستگاه های مه فشان و ایجاد مننده غبار آب در محل بتن ریزی استفاده کرد تا ضمن خنک شدن محیط رطوبت نسبی بالا رود و تابش آفتاب کم گردد . این کار در مواردی که باد می وزد موثر نیست .
قالب و میلگرد ها باید قبلا خنک شود و آبا با حداکثر دمای ۵۰ درجه را برای آنها پیش بینی کرده است . با آب پاشی بر روی قالب (بویژه فلزی) و میلگرد ها می توان آنها را خنک نمود ولی آب اضافی باید از سطح قالب و میلگرد زدوده شود (با هوای تحت فشار با اجازه دادن برای تبخیر)
برنامه ریزی کار بتن ریزی به نحوی که در زمان خنکی هوا انجام شود . مسلما در این حالت اصولا ممکن است شرایط هوای گرم موجود مباشد و بحث های مطروحه بی مورد تلقی گردد .
تامین حجم لازم بتن و استفاده از وسایلی که بتواند این حجم بتن را ساخته یا حمل کند و بریزد و متراکم نماید امری ضروری است و گرنه بتن در اثر معطلی گرم شده و زمان گیرش آن فرا می رسد و یا لایه های زیرین خود را می گیرد و درز سرد ایجاد می شود .
برای حفظ خنکی بتن در لایه های بتن ریزی ، بهتر است از لایه های ضخیم تر استفاده شود که این امر حجم بتن سازی و بتن رسانی و بتن ریزی بیشتری را در واحد زمان طلب می کند . استفاده از وسایل مناسب به نحوی که معطلی های بی جهت بوجود نیاید . مثلا باکت خیلی کوچک بکار نرود تا تراک میکسر مدت زیادی معطل بماند و یا تراک میکسر کمتر بارگیری شود تا بتن بمدت قابل توجهی در آن بچرخد و نماند .
تراکم مجدد بتن در هوای گرم توصیه می شود (قبل از گیرش) . این امر ترکها را کم میکند و استفاده از ماله برای بهم آوردن ترکها توصیه می گردد . (ماله کش یا تاخیر و مجدد) در هوای گرم و خشک اغلب سرعت تبخیر بیش از سرعت رو زدن آب است و سطح بتن خشک می شود . لذا ضمن رعایت نکاتی که قبلا مطرح شد لازمست در اسرع وقت سطح بتن محافظت شده و مرطوب گردد . استفاده ازگونی خیس در این موارد توصیه می شود . در غیر این صورت استفاده از پوشش های خاص مانند نایلون یا ترکیبات عمل آوری بتن می تواند مصرف شود . بدیهی است در شرایط هوای گرم و خشک توجه ویژه ای باید به عمل آوری رطوبتی معطوف گردد .
پرداخت سطح بتن در هوای گرم با مشکل همراه است و معمولا باید زودتر از سایر شرایط پرداخت را انجام داد اما نباید باعث جمع شدن آب در زیر لایه فوقانی گردد .
2)مراقبت از بتن در 4 هفته اول
تقریباً کلیه آیین نامه ها برای مراقبت از بتن از زمانیکه در محل مورد نظر تخلیه میگردد تا 4 هفته اول اهمیت زیادی قائل هستند . این مراقبتها از ساعات اول یا بهتر بگوئیم از دقایق اول شروع می شود به شرح زیر :
1 - ویبره کردن
به محض آنکه بتن در قالب خود جا گرفت باید نسبت به ویبره کردن آن اقدام شود .
2 - شمشه کشی
پس ازآنکه بتن ویبره شد و قبل از آنکه شروع به سخت شدن بنماید می باید روی آنرا بوسیله شمشه تسطیح نماید.عمل شمشه کشی بدینگونه است که شمشه بلندفلزی مستقیمی راکه طول آن درحدود2تا3 متر است انتخاب نموده و آن را روی سطح بتن می خوابانند آنگاه آنرا بوسیله دو نفر با حرکتهای نوسانی اره مانند به جلو و عقب برده و روی سطح بتن حرکت می دهند . این حرکت بتن های اضافی را جمع کرده وناهمواریهای سطح بتن را صاف مینماید. در موقع صاف نمودن بوسیله شمشه باید دقت نمود همیشه مقدار کمی بتن در جلو شمشه و بالاتر از سطح تراز قطعه وجود داشته باشد تا گودیها بوسیله آن پرشود . اگر میزان برجستگی زیاد بوده و بتن جلو شمشه زیاد باشد حرکت شمشه در سطح مشکل خواهد شد و موجب خسته شدن کارگران می گردد لذا باید بتن های اضافی با بیل یا شن کش از جلو شمشه برداشته شود . شمشه کشی روی سطوح وسیع مانند دالها می باید انجام شود و در سطوح کوچک مانند بالای ستونها و یا لبه دیوارها چندان ضروری نیست .
3 - ماله کشی
پس از شمشه کشی و تسطیح نسبی سطح بتن ، روی آنرا بوسیله ماله صاف مینماییم و در این عمل جای پای کارگرانی که بتن را ویبره نموده و یا روی آنرا شمشه کشی کرده اند و یا اگر احیاناً هنوز روی بتن پستی و بلندیهای موضعی وجود داشته باشد پر می شود .
· در اثر ماله کشی قدری دوغاب سیمان بالا زده و سطح محافظی برای سطوح پائین تر ایجاد می نماید . باید توجه داشت که مقدار رو زدن دوغاب سیمان خیلی کم باشد و بمحض نمایان شدن دوغاب سیمان باید از ماله کشی خودداری شود زیرا آب انداختن بتن مشکلاتی را به دنبال دارد که قبلاً در این مورد توضیح داده شده است .
·در اثر ماله کشی درشت دانه ها که استخوان بندی اصلی بتن را تشکیل می دهند به سطوح پایین تر فرو می روند و در نتیجه تراکم بهتری در سطوح فوقانی بتن ایجاد می شود .
· در اثر ماله کشی سطح صاف و یک تراز ایجاد میگردد که برای انجام عملیات بعدی مانند عبور دادن لوله های آب و یا برق و یا برای پوشش های بعدی مانند فرش کف و غیره آماده می باشد .
·با ماله کشی از ایجاد ترکهای پلاستیکی و ترک های حرارتی به مقدار زیاد جلوگیری می شود .لازم به یادآوری است که برای جلوگیری از ترک ها می باید ماله کشی در چند نوبت انجام شود . نوبتهای بعدی زمانی است که بتن قدری شروع به سخت شدن کرده و ترکهای پلاستیکی شروع به نمودار شدن مینمایند.
در این حالت ماله کشی باید با قدری آب همراه بوده و در اطراف ترک ها انجام شود و بوسیله ماله و فشار دست ترکها باید پوشانیده شود . این کار از ایجاد ترک جلوگیری نمی کند ولی به مقدار زیادی از پیش رفت آن مخصوصاً در عمق جلوگیری می نماید . ماله کشی پیش از اندازه مفید نیست اصولاً نباید با بتن بیش از اندازه کارکرد زیرا این عمل باعث آب انداختن بتن و جابجایی دانه ها و دوغاب سیمان می شود ، ماله کشی باید بمحض آنکه سطح درخشنده ( آب انداختگی) ظاهر شده، متوقف گردد .
4 - آب دادن
یکی از مهم ترین عوامل نگهداری بتن مرطوب نگهداشتن سطح خارجی آن است بطوریکه خشک شدن (از دست دادن آب)وسخت شدن سطح ومغزبتن بطورهم زمان وبتدریج انجام شودمعمولاًاین عمل بوسیله آب پاشی انجام می گردد.آب پاشی یا آب دادن باید از زمانی شروع شود که سختی بتن بتواند تحمل وزن یک نفر کارگر را نماید و یا به عبارت دیگر به محض آنکه پای کارگر در بتن فرونرود و یا سنگدانه های بتن در اثر آب پاشی جابجا نشود و یا به اصطلاح کارگاهی دانه های بتن شسته نشود باید آب پاشی شروع گردد . ساده ترین و متداولترین و غیر فنی ترین وسیله مرطوب نگهداشتن سطح بتن آب پاشی روی بتن بوسیله شیلنگ آب می باشد آب پاشی با شیلنگ باید به دفعات مکرر انجام شود بطوریکه هیچ وقت و هیچ نقطه از سطح بتن خشک نشود . این کار باید حداقل 24 ساعت بهمین ترتیب ادامه یابد و پس از آن تا دو روز هر ساعت یک بار و بعد از دو روز هر دو تا سه ساعت یکبار باید روی بتن آب پاشی شود در مدت شب که تابش آفتاب وجود ندارد و آب با آهستگی بیشتری تبخیر می شود می توان هر 4 تا 5 ساعت یکبار آب پاشی نمود ، در مواقعی که باد با سرعت بیشتری می وزد واضح است که شدت تبخیر سطحی افزایش پیدا می کند در این مواقع مرطوب نگهداشتن سطح بتن و آب پاشی روی آن باید با زمانهای کوتاهتری انجام گردد .
برای آب دادن روی بتن ستونها باید شیلنگ آب در سطح فوقانی ستون قرار گیرد تا آب از سطح بالایی به روی بدنه های اطراف جاری شده و تمام سطوح جانبی مرطوب گردد . همچنین می توان با پیچیدن گونی به دور ستون و مرطوب نمودن آن عمل آب دادن به بتن ستونها را انجام داد . هیچ وقت نباید برای آب دادن به ستون از نردبانی که به ستون تکیه می شود استفاده نمود زیر این نردبان و وزن کارگری که از روی آن بالا می رود به ستون آسیب رسانیده و حتی ممکن است بتن آنرا که کاملاً سخت نشده است متلاشی نماید . در این گونه موارد بهتر است از سکوهای مخصوص که قبلاً برای این کار تهیه شده است استفاده گردد .
برای آب دادن به بتن باید حتی المقدور از آبی استفاده گردد که دمای آن تقریباً مساوی بتن باشد زیرا استفاده از آب سردتر و یا گرمتر موجب تغییر دمای ناگهانی بتن گشته و در اثر انقباض یا انبساط سریع در آن تنش های داخلی ایجاد شده و موجب ترکهای بیشتر پیش بینی نشده در قطعه می گردد .
برای مرطوب نگهداشتن سطح بتن می توان از وسائل دیگر نیز استفاده نمود مثلاً می توان سطح بتن را با کاغذ سیمانی که ممکن است در همه کارگاهها موجود باشد مفروش نموده و آنگاه کاغذ سیمانی را مرطوب کنیم . بدین وسیله رطوبت سطح بمدت زیادتری باقی مانده و وزش باد اثر کمتری روی تبخیر سطحی بتن دارد و یا میتوان برای پوشش روی بتن از گونی مرطوب استفاده کرد بدین طریق که سطح بتن را با گونیهایی که کمتر مورد استفاده قرار می گیرند و اجناس دورریز کارگاه می باشد مفروش نموده و آنگاه گونی را مرطوب نمائیم .
برای مرطوب نگهداشتن سطح بتن وسیله آیین نامه های مختلف متدهای دیگری نیز پیشنهاد شده است از جمله غوطه ور نگهداشتن سطح بتن می باشد در این طریقه می باید دیواره کوچکی از خاک رس و یا سایر مواد نفوذ ناپذیر در اطراف سطح بتن ریزی شده بوجود آورد تا سطح بتن ریزی شده به حوضچه وسیعی به عمق چند سانتیمتر تبدیل گردد آنگاه درون این حوضچه را برای مدت حداقل 48 ساعت با آب پر نمائیم . از آنجا که از سطح بتن ممکن است آب به پایین نفوذ نماید باید توجه کنیم که از این روش زمانی استفاده شود که اولاً مصرف آب از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد در ثانی آب نفوذ کرده از سقف به قسمتهای پایین خسارت ببار نیاورد بعضی از آیین نامه ها برای پوشش روی بتن خاک اره یا خاک یا ماسه مرطوب را پیشنهاد نموده اند .
بعد از بتن ریزی و سخت شدن بتن تا حدی که بتواند وزن یک نفر کارگر را تحمل کند روی بتن را آب پاشی نموده و این کاغذ را روی آن پهن می کنند با وجود آنکه رطوبت بتن در اثر نفوذ ناپذیر بودن این کاغذ نمی تواند تبخیر شود لذا آب پاشی های مکرر روی بتن لازم نیست و حرارت زیر آن نیز که در اثر هیدراسیون سیمان بوجود می آید برای سخت شدن بتن مناسب است .
در روند تهیه مواد شیمیایی و افزودنی برای بتن موادی به بازار عرضه شده است که آنرا روی بتن می پاشند و به گفته تهیه کنندگان این مواد مانند قشر نازک شیشه ای روی بتن را پوشانیده و مانع تماس سطح بتن با هوای خارج شده در نتیجه مانع تبخیر سطحی می گردد . استفاده از این ماده ممکن است روی خواص بتن اثرات نامطلوب بجا گذاشته بدین لحاظ مصرف آن فقط با اجازه مهندس محاسب و آزمایشگاه مجاز است .
مراقب ترک خوردن بتن تازه ریخته شده باشید !
تبخیر سریع آب بتن تازه ، قبل از رسیدن بتن به تاب کششی اولیه در هوای گرم و تشدید آن با وزش باد و افزایش عیار سیمان پدیده ای است که باید مراقب آن بود .
در حد فاصل نیم تا شش ساعت بعد از بتن ریزی این ترکها در سطوح به صورت گسترده ظاهر می شود که عمق و تعداد آنها بستگی به عوامل محیطی و مشخصات طرح اختلاط بتن دارد .
درمحل تولید عوامل مرتبط با مشخصات طرح اختلاط کنترل می شود ، لیکن با عوامل محیطی و اجرا باید با دقت و جدیت در محل بتن ریزی برخورد نمود .
در این خصوص به چند نکته مهم اشاره می شود :
· از ویبره با حداقل قطر لازمه استفاده نمایید .
· ویبره به صورت قائم و با فواصل متناسب با قطر ویبره داخل بتن فرو برده شده و تراکم انجام پذیرد .
· تراکم و ویبره زنی هرنقطه فقط تا خروج حباب شیری رنگ ادامه یابد و بلافاصله با قطع جریان این حباب ها در پیرامون ویبراتور و با پدیدار شدن دوغاب سبز رنگ سیمان ، ویبره خارج گردد .
· سپس پرداخت سطحی انجام شده و ظرف کمتر از نیم ساعت با کشیدن پوشش مناسب مانند گونی مرطوب از اتلاف آب داخل بتن جلوگیری شود .
· سطح این پوشش باید تا 12 ساعت با آب پاشی ملایم ، مرطوب نگه داشته شود .
· با توجه به شرایط جوی توصیه می شود حداقل تا 7 روز عمل مراقبت به خوبی ادامه یابد .
با رعایت این نکات ضمن دستیابی به تراکم کافی و سطح تمام شده دلخواه بتن از جداشدگی و آب انداختن و همچنین بروز ترکهای سطحی و عمقی جلوگیری خواهد شد و بتن با روند بسیار مناسبی رشد خواهد کرد و دوام بتن و کیفیت آن نیز بسیار بهبود می یابد .

3) بتن ریزی در هوای سرد
در هوای سرد و یخبندان آب موجود در بتن یخ می زند و می دانیم آب در اثر یخبندان ازدیاد حجم پیدا می کند و هم زمان در بتنی که در اثر سرما مایل به جمع شدن است انبساط ایجاد می نماید که خود موجب بوجود آمدن ترکهای سطحی و عمقی در بتن می گردد ، پس از ذوب شدن یخ ، بتن از لحاظ حجم به حالت اولیه برنمی گردد و در همان حالت انبساطی که در اثر انجماد آب در آن بوجود آمده است شروع به سخت شدن می نماید و با توجه به اینکه در حرارتها ی پائین روند سخت شدن بتن بسیار کند است و از طرفی ممکن است در روزهای زمستان حرارت محیط در شب به زیر صفر برود و در روز چند درجه سانتیگراد بالای صفر باشد لذا قطعه بتنی ریخته شده تا سخت شدن کامل ممکن است چندین بار در مقابل هجوم یخبندان و ذوب قرار بگیرد . از طرفی در طول مدت یخبندان فعل و انفعالات شیمیایی سیمان برای سخت شدن متوقف می شود و پس از ذوب شدن یخ چنانچه سیمان فاسد نشده باشد با قدرت کمتری شروع به سخت شدن می نماید و اگر این سیکل تکرار شود چنین قطعه ای در مقابل بارهای وارده بسیار ضعیف می باشد . ولی اگر یخبندان هنگامی آغاز شود که بتن سخت شده باشد لذا آب موجود در آن به مصرف هیدراسیون سیمان رسیده و یخبندان اثرات مخرب کمتری در آن دارد .
اثرات تخریبی یخبندان روی قطعات کم ضخامت بمراتب بیشتر از قطعات ضخیم است زیرا قطعات حجیم تر می تواند گرمای هیدراسیون سیمان را بمدت بیشتری در خود نگاه دارند در نتیجه سرمای بیرون آسیب کمتری به آن وارد می نماید .
اگر مقاومت فشاری بتن به حدود 50 تا 60 کیلوگرم بر سانتیمتر مربع برسد ( 5 تا 6 نیوتن برمیلیمتر مربع ) می توانیم مطمئن باشیم که دیگر یخبندان اثرات تخریبی چندانی روی بتن ندارد .
برای آنکه در صبح روز بعد از بتن ریزی تفاوت میان بتن یخ زده و بتن سخت شده را تشخیص دهیم کافی است که شعله کوچکی را به سطح بتن نزدیک کنیم اگر روی بتن درخشندگی حاصل از ذوب یخ و وجود آب نمایان نشد معلوم می شود که بتن یخ نزده است .
با توجه به توضیحات فوق بهتر است در ایام یخبندان اقدام به بتن ریزی ننمائیم مخصوصاً اگر بتن ریزی در ضخامت کم و سطوح زیاد انجام می شود ولی اگر ناگزیر به بتن ریزی باشیم باید حتماً مطالب زیر را رعایت نمائیم .
1 – از بتنهای پرسیمان استفاده شود.
2 – از روان کننده وزودگیراستفاده گرددزیرا این هردو افزودنی میزان مصرف آب رادر بتن کاهش میدهد .
3 – حتی المقدور از بتن خشک تر استفاده شود ( نسبت آب به سیمان هرقدر ممکن است کمتر باشد ) .
4– از مواد افزودنی حباب زا استفاده گردد .
5 – ساعات بتن ریزی با توجه به آب و هوای منطقه تعیین شوداین زمان به قدری باشد که بتن تا شروع سرما قدری سخت شده و مشغول آزاد کردن گرمای هیدراسیون شود .
6 – یخ و برف موجوداز روی مصالح وابزار بتن ریزی زدوده شود. اگر امکان زدودن برف و یخ از روی مصالح وجود ندارد باید رویه شن و ماسه را پس زده و برای بتن سازی از شن و ماسه مرکز توده که احتمالاً فاقد یخ و برف می باشد استفاده گردد .
7 – در صورتیکه دمای هوا در حدود صفر درجه باشد بعد از بتن ریزی باید روی آن پوشانیده شود به این پوشش اصطلاحاً لحاف می گویند اگر از لحاف پشم شیشه دار استفاده گردد تبادل حرارت بین خارج و داخل بتن تقریباً قطع می شود و با توجه به اینکه اصولاً سیمان در روند سخت شدن گرمازا می باشد لذا سرمای خارج لحاف هیچگونه آسیبی به بتن نمیتواند برساند.حتی المقدر نباید بتن در سرمای زیر 5- درجه قرار بگیرد زیرا در این حرارتها روند سخت شدن بتن بسیار کند می شود و در حرارتهای حدود 10- درجه بکلی روند سخت شدن بتن متوقف می گردد . برای این مرحله بهتر است بگوئیم حیات بتن پایان می پذیرد و اگر دوباره هوا گرم شود ممکن است سخت شدن بتن دوباره از سرگرفته شود ولی هیچ وقت به مقاومت قبل از یخبندان نخواهد رسید.
8 – درحین بتن ریزی اگر حرارت هوا یکباره سرد شد و خطر یخ زدن بتن مشاهده گردید می توان با روشن نمودن بخاریهای باغی محیط را گرم نمود این بخاریها احتیاج به دودکش نداشته و با هرنوع سوختی از قبیل نفت – گازوئیل – مازوت و حتی روغن سوخته کار می کند برای هر 20 تا 30 متر مربع یک عدد از این بخاریها کافی است . استفاده از این بخاری در محیط های سربسته مجاز نیست زیرا سوخت این بخاریها گاز co2 تولید می کندکه این گاز علاوه بر آنکه محیط عبور و مرور کارگران را مسموم می نماید در فعل و انفعالات سخت شدن سیمان اثر منفی می گذارد و ممکن است بتن را کربناته نماید .
9–حداقل وحداکثردمای روزانه محیط بایددرهفته اول بتن ریزی ثبت شده و به مهندس کارگاه و مخصوصاً مهندس محاسب گزارش شود دماسنج ها باید درمکانهایی گذاشته شوندکه دارای کمترین حرارت هستند.
10 – بتن ساخته شده به مسافت های طولانی حمل نشود و به فوریت در محل نهایی جا داده شود زیرا خطر از دست دادن حرارت هیدراسیون در ساعات اولیه گیرش بوجود می آید .
11 – استفاده از کاه حداقل به ضخامت 25 سانتیمتر بتن را در حرارتهای نه چندان پایین از خطر یخبندان حفظ می کند .
12– بتن ریزی فونداسیون روی زمین یخ زده انجام نشود و همچنین از قالبهای آجری یخ زده استفاده نگردد.
بسیاری از آیین نامه ها به مطلب نگهداری از بتن توجه مخصوص نموده و به آن فوق العاده اهمیت می دهند و حتی نگارنده معتقد است که تمام دقت های لازم در تهیه مصالح خوب ، دانه بندی خوب و بالاخره مصرف سیمان خوب و به اندازه در حدود 60 تا 70 درصد مقاومت های بتن را تامین می نماید و 30 تا 40 درصد بقیه مربوط به نگهداری از آن پس از بتن ریزی و مراقبت از آن در سنین مختلف می باشد . این مراقبتها بلافاصله بعد از بتن ریزی شروع شده و تا پایان عمر قطعه ادامه دارد .
مراقبت از بتن تازه مخصوصاً در ساعات اولیه باید با دقت بیشتر انجام شود و تا 4 هفته اول بتن ریخته شده باید همیشه تحت مراقبت قرار گیرد .

---

میراگر

انواع ميراگرها به عنوان عامل اتلاف انرژي غير فعال  1.    ميراگر فلزي تسليم ( یا جاري شونده ) میراگرهاي تسلیمی وسایل فلزي هستندکه می توانند انرزي را در یک زلزله در اثرات تغییرات غیر الاستیک فلزات تلف کنند . این میراگرها در حقیقت درحالات خمشی ، پیچشی، محوري و یا برشی تسلیم می شوند . اولین ایده ی استفاده از میراگرهاي تسلیمی به منظور مقاومت    سازه ها در هنگام زلزله اولین بار توسط کار نظري  در سال 1972 شروع شد . این میراگرها در هنگام بار گذاري  جاري شده و در نتیجه موجب مستهلک نمودن مقدار زیادي از انرژي مرودي به سازه می گردد . این سیستم ها با توجه به شکل هندسی و نحوه عملکرد به گروه هاي زیر تقسیم می شوند : ·       اشکال خاص مثلثی یا X  شکل این دو نوع علاوه بر شکل در جهت قرارگیري صفحات نیز باهم متفاوت هستند . تسلیم به صورت یکنواخت در مقطع عرضی فلز پخش می شود ، شکل 3 دو نوع میراگر تسلیمی رایج مثلثی و  شکل را نشان می دهد . مدل شکل رفتار بسیار منظمی در طی بارهاي تناوبی دارد . این میراگرها در فرم برون محور بر روي پاشنه بادبند قرار می گیرند و به تیر بالا اتصال می یابند . ·  
    المان حلقوي از جمله موارد دیگر می توان به المان تسلیمی جدید ساخته شده 2006 در دانشگاه علم و صنعت ایران زیر نظر دکتر عباسنیا  ،  اشاره نمود که شامل یک حلقه فولادي اضافه شده به بایندهاي هم محور می باشد . مصالح از تنش و کرنش دوخطی پیروي می کند و اتلاف انرژي از طریق تسلیم شدن نقاط حلقه و تشکیل حلقه پسماند جذب می شود . در شکل 4 نحوه ی قرار گرفتن این میراگرها را می توان دید .   ·   
   قابهاي تسلیمی مرکزي : نوع دیگر میراگرهاي تسلیمی ، قابی فلزي است که در وسط بادبندهاي ضربدري قرار می گیرد شکل 5  این مستطیل از کمانش بادبند جلوگیري کرده که موجب شکل پذیري سازه می شود و با تسلیم یکنواخت قاب فلزي انرزي راجذب می کند . همان طور که در تعريف ميراگر گفته شد بايستي جنس و شکل و محل استفاده اين دسته از ميراگرها را طوري انتخاب کنيم که در طول عمر سازه ، خواص ميرايي آنها تحت عوامل مختلف تأثير گذارنده دچار اختلال نگردد . فلزي که براي ساخت اينگونه ميراگرها به کار مي رود ، عموماً بايستي داراي رفتار مناسب تغيير هيسترزيس ، دامنه خستگي بالا ، استحکام نسبي بالا و عدم حساسسيت زياد نسبت به تغييرات درجه حرارت باشد . اصولا ميراگرهاي فلزي ، با تکيه بر تغيير شکلهاي الاستيک فلز و ميرايي ناشي از اتلاف انرژي به صورت اصطکاک داخلي کريستالها  ، عمل می کنند .  در پایان این طور به نظر می رسد که استفاده از اینگونه میراگرها در سازه به عنوان تنها سیستم مهاربندی ، دارای ریسک زیاد باشد اما به عنوان سیستم تکمیلی در تعامل با سیستم های مهاربندی معمول می تواند مفید باشد . ·     
 مزایا و معایب میراگرهاي تسلیمی ازمزایاي این میراگرها میتوان افزایش کارایی سازه در مقابل زلزله به سبب تمرکز خرابی به نقطه مشخصی ازسازه اشاره کردو اینکه بعداز زلزله به راحتی تعویض می شود . از معایب این وسیله می توان به تغییر شکل دائمی بعد زلزله اشاره کرد .   · 
     کاربرد میراگرهاي تسلیمی استفاده ازصفحات  شکل در بانک  در سانفرانسیسکو است که براي بهسازي وافزایش توانایی آن در هنگام زلزله بود وهمچنین درسال 1998 درساختمان  شهر  ژاپن نیز از سیستمهاي تسلیمی استفاده شد .  
2.    ميراگرهاي ويسکوالاستيک   میراگرهاي ویسکو الاستیک به طور موفقیت آمیزي در ساختمان هاي بلند براي مقابله باد ، در چند دهه ی اخیر به کار گرفته شده اند . بررسیهاي تحلیلی استفاده میراگرهاي ویسکو الاستیک براي کاربرد لرزه اي ، توسط در سال 1987 در رساله دکتراي ایشان انجام شد و نتایج نشان می دهد که پاسخ ساختمانها در طول زمین لرزه هاي قوي کاهش قابل توجه اي پیدا کرده است . میراگرهاي ویسکو الاستیک عموما از صفحه لاستیک مانند بین دوصفحه فولادي تشکیل شده اند و یا دو لایه لاستیک مانند که بین سه صفحه قرار گرفته شده است که در شکل 6 دیده می شود .  
    زمانیکه یک سازه تحریک می شود صفحات در جهات مختلف حرکت کرده و لایه هاي لاستیکی متحمل تغییر شکل برشی می شوند .  اينگونه ميراگرها را عموماً طوري در سيستم نصب مي کنند که تنشهاي وارد به آنها از نوع برشي باشند تا خاصيت ميرايي خود را نشان بدهند .
  مزایا و معایب میراگرهاي ویسکوالاستیک مزیت اصلی استفاده از میراگرهاي ویسکو الاستیک این است که اگر این میراگرها به صورت صحیح درسازه قرار داده شود نیاز به جایگزینی نخواهند داشت .  بدلیل اینکه تغییر شکل صفحات لاستیکی  ماندگار نیست دو عیب بزرگ براي میراگرهاي ویسکو الاستیک وجود دارد ، اول اینکه مدل کردن آنها پیچیده است زیرا میراگرهاي            ویسکو الاستیک از موادي به نام همسپار  تشکیل شده اند . مواد همسپار خواص سختی و میرایی خاصی دارندکه با دما محیط ، فرکانس تحریک ، تغییرات حرارت موضعی و سطوح کرنش برش تغییر می کند. دومین عیب این میراگر ناپایداري آن است که بخاطر خاصیت ذاتی پلیمر مخصوص میراگرهاي ویسکو الاستیک است . اولین گام در آزمایش میراگرهاي ویسکو الاستیک معمولاً پیدا کردن این خواص است . اکثر ميراگرهاي ديگر به دليل تاثير گذاري عوامل مختلف روي ميزان ميرايي از تاريخ مصرف برخوردارند و در پايان تاريخ مصرفشان بايستي تعويض شوند و ممکن است در طول عمر يک سازه ، چندين بار تعويض ميراگرها صورت گيرد که بزرگترين نقطه ضعف اينگونه ميراگرها مي باشد . ·   
   کاربرد میراگرهاي ویسکوالاستیک میراگرهاي ویسکو الاستیک اولین بار دردهه 1970 به طور گسترده اي( 10000 عدد) در برجهاي دو قلوي مرکز تجارت جهانی استفاده شد . این میراگرها در ساختمانها براي کم کردن حرکات نوسانات باد استفاده شد . میراگرهاي به کار رفته در برج امپایردر آمریکا نیز براي خنثی کردن اثرحرکت طبقات ساختمانی بود نیز از همین نوع می باشد . همچنین در سال 1999 به تعداد 224 عدد از این میراگرها در برج  ژاپن استفاده شد . کاربرد عمومي اين گونه ميراگرها در سازه پلهاي بلند مي باشد . اين ميراگرها باعث جلوگيري از ايجاد پديده مخرب تشديد در ساختمان پل به کار برده شده و مانع از تخريب پل در اثر بارهاي باد مي شود . 
 3.     ميراگرهاي اصطکاکي     این میراگرها بر اساس مکانیزم اصطکاك بین اجسام سلب نسبت به یکدیگرعمل می کنند . در حقیقت اصطکاك یک مکانیزم عالی اتلاف انرژي و به صورت گسترده و موفقیت آمیزي در ترمزهاي خودرو برای اتلاف انرژي جنبشی به کار می روند . از مصالحی که براي سطوح لغزنده استفاده شده اند ، می توان به لایه هاي لنت ترمز روي فولاد ، فولاد روي برنج را نام برد . انتخاب فلز پایه براي میراگر اصطکاکی بسیار مهم است . مقاومت بالا در برابر خوردگی ، اغلب می تواند ضریب اصطکاك فرض شده را براي عمر وسیله مورد نظر کاهش دهد . آلیاژ فولاد کم کربن زنگ زده و می پوسد و خواص سطح مشترك آنها در طی زمان تغییر می کند . آزمایشات براي فولاد ضد زنگ در تماس با برنج ، خوردگی اضافی را نشان نداده و از این جهت این مواد بري استفاده از میراگرهاي اصطکاکی مناسب هستند . وسایل اصطکاکی کارایی بسیار خوبی دارند و پاسخ آنها از دامنه فرکانس و تعداد سیکلهاي بارگذاري مستقل است . منحنی  نیرو– جابه جایی میراگر اصطکاکی کلمب در شکل 7 دیده می شود . با فرض تحریکات تناوبی کار هر سیکل کامل به وسیله مساحت مستطیل به دست می آید.   تمام میراگرهاي اصطکاکی در واقع به یک صورت عمل می کنند . به این صورت که یک قسمت به صورت ثابت قرار گرفته و قسمت دیگر به صورت دینامیکی روي آن می لغزد . لغزش روي داده روي سطح مشخصی از نیرو اتفاق افتاده و بر اساس قانون اصطکاك کلمب حرکت می کند . به این صورت تا سطح مشخصی از نیرو هیچ حرکتی روي نمی دهد اما بعد از این ، سطح حرکت و لغزش شروع می شود . ترکیب بندي و نحوه ي قرار گرفتن این سطوح لغزش موجب ایجاد میراگردهاي اصطکاکی مختلف می شود که از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود: الف - سیستم میراگر اتصالات اصطکاکی : این نوع میراگر از سیستمهاي رایج استهلاك در سازه می باشند که براي اتلاف انرزي از طریق اصطکاك از اتصالات پیچهاي لغزشی استفاده می کند . از انواع اتصالات می توان به اتصالات پیچی لغزنده نام برد ، که خود به انواع اتصال لغزنده خطی و اتصال لغزنده دورانی تقسیم می شوند. ب- میرا گر اصطکاکی   این سیستم اولین بار توسط دو کانادایی در سال 1982 معرفی شد که از یک مکانیزم با سطوح اصطکاکی لغزشی درمحل تقاطع بادبندها است . در شکل9 می توان نحوه ي قرارگیري آن را در ساختمان دید . این میراگرها طوري طراحی می شوند که در برابر بارهاي سرویس معمولی و زلزله هاي متوسط نلغزند . یعنی اینکه از پیش وسیله را براي نیروي خاصی طراحی می کنند که تا آن مقدار نیرو  ، وسیله وارد عمل نشود و سازه به صورت ارتجاعی باقی بماند اما بعد از این نیروي خاص لغزش اتفاق می افتد و میراگر اصطکاکی انرژي زیادي را جذب می کند و پریود طبیعی سازه را تغییر می دهد . ج- سیستم میراگر  اصطکاکی سومیتومو : این میراگر توسط صنایع فلزي سومیتومو به بازار عرضه شدکه به بادبندها متصل می شوند . این وسیله داراي یک جدار استوانهاي می باشد و در داخل این استوانها با لشتک هایی تعبیه شده است که بر روي جدار داخلی وسیله می لغزد و انرژي زیادي را ازطریق اصطکاك مستهلک می کند . د - میراگر اصطکاکی دورانی : این میراگر که در شکل 10 دیده می شود ، توسط   در سال 2000 در رساله ي دکتراي ایشان معرفی شد . ازاین میراگر درمراجع با عنوان میراگر اصطحاکی جدید نیز نامبرده می شود و می تواند به صورت یک و چند واحده براي نیروي اصطکاکی مورد نظر استفاده شود . مهاربندهاي مورد استفاده به همراه این میراگر داراي نیروي پیش کشیدگی اویلر هستند ، تا از کمانش مهارها جلوگیري کند . میرایی در کلیه این میراگرها از طریق ایجاد اصطکاک مابین ورقه های متصل به پین بوجود می آیند . ·   
   مزایا و معایب میراگرهاي اصطکاکی میراگرهاي اصطکاکی نسبتاً ساده براي مدل سازي هستند . آنها می توانند مانند تاندوم یا فنر با سختی داخلی و نیروي تسلیمی براي دادن بار لغزش مدل شوند . مدلها معمولاً منحنی هاي کاملا الاستوپلاستیک هستند . اصطکاك منبع اتلاف انرزي ارزانتري نسبت به سایر منابع است و این ساخت میراگرهاي اصطکاکی را ارزانتر می سازد . اما ازطرف دیگر میراگرهاي اصطکاکی اغلب درمعرض هوا هستند و ممکن است زنگ بزنند یا خیس شوند و خواص لغزشی آنها تغییر کند . همچنین  به حرارت محیط نیز باید توجه شود . مهمترين ويژگي ميراگرهاي اصطکاکي اين است که مي توانيم توسط انها انواع ديگر ميراگر را شبيه سازي و مدل کنيم .     ·   
   کاربرد میراگرهاي اصطکاکي الف. میراگر نصب شده به پایه پل راه آهن شهری در نیوزلند . ب. میراگر طراحی شده برای استفاده در محل اتصال بادبندی . ج. نوعی میراگر مناسب جهت استفاده در محل اتصال تیر به ستون . د. میراگر اصطکاکی مخصوص نیروهای برشی . ه. نوع جالبی از میراگر اصطکاکی . و. میراگر مناسب برای استفاده در سازه های حساس
. 4.     ميراگرهاي مايع لزج ( ویسکوز ) دو نوع میرایی در هنگام لرزش براي وسایل جاذب انرزي وجود دارد . وسایل کنترل تسلیمی و اصطکاکی جزء انواع هسترزیس هستند ، آنها داراي محدودیت نیرو و وابسته به جابه جایی هستند و بر پایه سرعت تحریک ، نیروي داخلی شان افزایش نمی یابد . ولی میراگرهاي ویسکوز ، محدود به جابه جایی نیستند . و نیروي داخلی آنها وابسته به سرعت تحریک است . میراگرهاي ویسکوز اولین بار در قرن 19 برای خنثی سازي اثرات ضربه توپها در کشتی استفاده شد . در نیمه اول قرن 20 وارد کمپانی اتومبیل سازي شد و در اواخر دهه 1980 جهت استفاده این نوع میراگرها در صنعت ساختمان ، آزمایشاتی در مرکز ملی مهندسی زلزله در دانشگاه  در نیویورك انجام شد . میراگرهاي ویسکوز استفاده شده در سازهها ، از  40 تا  1.4 طول دارند و محدوده نیروهاي خارجی آنها از  44.5 تا  9 است . یک میراگر ویسکوز تشکیل شده از یک پیستون که روزنه هایی در قسمت انتهایی دارد و با حرکت رفت و برگشت در داخل سیلندر ، سیال لزج وارد روزنه ها شده و تولید نیرو می کند . نیروي تولید شده به اندازه و شکل روزنه ها و همچنین سرعت حرکت وابسته می باشد . یک سیال لزج میرا ضمن تعدیل انرژی ، از طریق هل دادن سیال به درون منافذ ، یک فشار مستهلک کننده ایجاد می کند که باعث تولید نیرو می شود . این نیروهای میرا تا 90 درصد خارج از مرحله تولید تغییر مکان به وسیله نیروهای محرک ایجاد می شوند و این بدان معناست که نیروهای میراکننده تأثیری در افزایش نیروهای لرزه ای منجر به افزایش تغییر شکل سازه ندارند . افزایش سیال میرا به سازه می تواند خاصیت استهلاک سازه را به چیزی بیش از 30% حد نهایی و بحرانی خود برساند که این مقدار در بعضی از موارد بیشتر هم هست. افزودن سیال میراکننده به یک سازه موجب کاهش شتاب افقی طبقه و تغییر شکلهای جانبی تا 50% و گاهی بیشتر می شود . سیال ضربه گیر نوعی روغن سیلسکین ( روغن حاوی اکسیژن و کوارتز ) که ضمن ساکن و پایدار ماندن برای مدت طولانی ، غیر قابل اشتعال و غیر سمی است . ايده اين دسته از ميراگرها نيز همان طور که ايده ميراگرهاي اصطکاکي از ترمز اتومبيل گرفته شده است از اتومبيل سرچشمه مي گيرد . سيستم تعليق اتومبيل از يک فنر و يک کمک فنر   ( ميراگر ) استفاده مي کند که در تعامل با يکديگر ، ضربات وارده به اتومبيل از سوي زمين را جذب و انرژي آنها را اتلاف مي کنند .  اگر ستونهاي يک سازه را به عنوان فنر در نظر بگيريم ، در واقع با ايجاد کمک فنر ( ميراگر ) در کنار آنها مي توانيم انرژي وارده به سازه در اثر زلزله را اتلاف کنيم .
  ساختمان ميراگرهاي مايع لزج عموماً از يک پيستون و يک سيلندر تشکيل شده است . مايع لزج داخل سيلندر توسط پيستون فشرده مي شود ، با توجه به اينکه درون پيستون ، سيلندر ديگري وجود دارد که به وسيله سوراخهاي ريزي مي تواند مايع را به درون پمپ کند ، با اعمال فشار به سيستم مايع لزج با سرعت کمي بين دو سيلندر مبادله مي شود و مقدار زيادي انرژي را اتلاف مي کند . ساختمان کلي اين ميراگرها در شکل 14 نشان داده شده است .   لازم به ذکر است که اين ميراگر حساسيتي نسبت به تغييرات حرارتي نداشته و ساختمان جامد مورد اثر پديده هاي خستگي و اثر باوشينگر قرار نخواهد گرفت اما طول عمر آن نسبت به طول عمر سازه کم است . این میراگرها جایگزین مناسبی برای روش جداسازی از پایه به شمار می روند ، زیرا هم هزینه کمتری دارند و هم نصب و اجرای راحت تری دارند . میراگر مایع لزج قابلیت طراحی برای سازه های جدید و سازه های ساخته شده را دارد و با توجه به کوچکی اندازه این قطعات وقتی به سازه اضافه می شوند ، تغییری در شکل سازه به وجود نمی آورند ؛ این مسئله در بازسازی ابنیه تاریخی بسیار حائز اهمیت است . افزودن این میراگرها به سازه اغلب به تغییر شکل سازه منجر نخواهد شد و در خود سازه نیز تغییری به وجود نخواهد آورد . میراگرهای مایع لزج به طرق متعددی به عنوان اعضای قطری قابل نصب هستند . ·    
  مزایا و معایب چند مزیت مهم براي استفاده از میرا گرهاي ویسکوز وجود دارد . میرا گرهاي ویسکوز نیروي میرایی در یک سازه تولید می کنند و این نیرو به طور ذاتی غیر هم فاز با ما کزیمم پاسخ سازه در طی رویداد لرزه اي است . به این دلیل میراگرهاي ویسکوز می توانند برش طبقه ، شتاب و برش پایه را کاهش دهند . میراگر ویسکوز یک وسیله مهر و موم شده است و این موجب تمایل کمتر آن به خطرات جوي می شود . در نهایت عملکرد میراگر ویسکوز تقریباً مستقل از حرارت است و معادله میراي ویسکوز مشابه براي همه سطوح فرکانس معتبر است . متأسفانه میراگرهاي ویسکوز هنوز براي مدل سازي پیچیده هستند به علت اینکه نیروي خارجی آنها بر اساس سرعت آنها است . میراگرهاي ویسکوز باید در یک ماتریس جدا مطرح شوند و ماتریس ضرایب میرایی جزء لاینفک روند حل است و اگر میراگرها به صورت ناهمسانی در سازه قرار بگیرند ، تجزیه سیستم براي تحلیل سخت می شود . همچنین معایب دیگر براي میراگرهاي ویسکوز وجود دارد . به علت فشردگی کم سیال ویسکوز ، شروع به کار کردن با ضربه اي در میراگر ویسکوز همراه است .   ·       کاربرد میراگرهاي ویسکوز اولین استفاده از میراگرهاي ویسکوز براي هدف لرزهاي در سال 1993 در طراحی مقاوم سازی لرزه اي مرکز پخش دارویی  در کالیفرنیا بود . میراگرهاي ویسکوز اضاقه شده به سیستم کمک کرد تا تغییر مکانها زیر 22 اینچ باقی مانده و پریود موثر سازه را تا 3 ثانیه بالا برد . کاربردهاي لرزهاي دیگر شامل ساختمان هتل  و اخیراً براي بهسازي پلها را می توان نام برد .  
    5.     ميراگرهای جرمی تنظیم شده  ( Tuned Mass Damper . TMD ) ( 3 ) •      ميراگر جرمي تنظيم شده ، ابزاري است که به سازه متصل مي شود و تحت اثر حرکات جانبي سازه شروع به ارتعاش مي نمايد . •      فرکانس ميراگر بگونه اي تنظيم مي شود که در فاز مخالف با فرکانس ارتعاشي سازه باشد. •      نيروي اينرسي ميراگر باعث ازبين رفتن انرژي ارتعاشي سازه مي شود . سازه و ميراگر نقش يک سيستم دو قسمتي را بازی مي کنند . جرم ميراگر ، روي سازه قرار مي گيرد ولي ميراگر توسط غلتک هايي مي تواند در جهت افقي حرکت آزادانه داشته باشد.   انواع ميراگرهاي TMD در سازه ها ١-  ميراگر جرمي تنظيم شده انتقالی  ( Translation TMD  ) جرم بر روي تکيه گاههاي غلتکي قرار مي گيرد تا اجازه جابجائي جانبي نسبت به طبقه را داشته باشد. فنرها و ميراگرها بين جرم و تکيه گاههاي ثابت عمودي قرار مي گيرند که نيروي “فاز مخالف” ميراگر را به تراز طبقه و در نتيجه به قاب سازه اي منتقل مي کنند .   هچنین میراگرهای جابجائی دو جهته از فنر ها و میراگرهایی که بصورت عمود بر در دو جهت قرار می گیرند تشکیل می شود و امکان کنترل حرکت سازه در دو جهت را تأمین می کند . این ساختمان با ارتفاع 279 متر دارای پریود غالب 6,5 ثانیه و نسبت میرائی 1 درصد در طول هر محور می باشد . میراگر جرمی تنظیم شده این ساختمان در طبقه شصت و سوم در تاج سازه قرار گرفته و جرمی برابر  336 ، در حدود 2 درصد جرم مودی موثر در مود اول می باشد که به هنگام نصب 250 برابر بزرگتر از همه میراگرهای جرمی موجود بود .   برج بندر چیبا اولین برج در ژاپن می باشد که به   مجهز گردید. این برج یک سازه فلزی با ارتفاع 125 متر و وزن 1950 تن و طول وجه 15 متر میباشد . پریود مود اول و دوم 2,25 و 0,51 ثانیه در جهت  و 2,7 و 0,57 ثانیه در جهت  میباشد . میرائی برابر 0,5 درصد تحمین زده می شود . هدف از نصب   افزایش میرائی مود اول در جهت  بود . این ميراگر هاي جرمي اوليه داراي معايبي هستند : •      مکانيسم هاي پيچيده اي براي غلتک و اجزاي ميراگر دارند. •      داراي جرم زيادي می باشند. •      فضاي زيادي اشغال می نمایند. •      گران هستند. تغييرات در ميراگرهاي جديد : •        بجاي غلتک مکانيکي از غلتکهاي لاستيکي استفاده مي شود که امکان عملکرد در           جهت هاي مختلف را دارا مي باشند و همانند فنر هاي برشي عمل مي کنند. •       از لاستيکهاي قيري ( ) که توانائي ميراگرهاي ويسکو الاستيک را دارا هستند ، بجاي ميراگر استفاده مي شود.   ٢-  ميراگر جرمي تنظيم شده پاندولي (    )  مسائل و مشکلات غلتکها با کمک تقويتهاي کابلي جرم که به سيستم اجازه رفتار مانند يک پاندول را مي دهند قابل حل است. مسائل و مشکلات ایجاد شده در رابطه با غلتک ها با کمک تقویت های کابلی جرم که به سیستم اجازه افتار مانند یک پاندول را می دهند قابل حل است . شکل زیر یک پاندول ساده را که به سقف آویزان شده است را نشان می دهد . حرکت طبقه ، پاندول را تحریک می کند و جابجائی نسبی پاندول یک نیروی افقی در جهت خلاف حرکت طبقه ایجاد می نماید . این عمل را می توان با استفاده از یک سیستم یک درجه آزادی معادل نشان داد . در عمل اين نوع ميراگر ها داراي محدوديتهايي جدي هستند . چون پريود بستگي به L دارد ، طول مورد نياز براي بزرگ و ممکن است از ارتفاع طبقه بيشتر باشد . برای نمونه ، طول برای پریود 5 ثانيه 6.2 متر است درحالی که ارتفاع طبقه معمولا بین 4 الی 5 متر خواهدشد . براي حل اين مشکل از اتصال صلب داخلي استفاده مي نمايند . اتصال صلب داخلی ، حرکت تکیه گاه را برای پاندول بزرگ می کند و در فاز میراگر حرکت می کند ، و دارای همان دامنه جابجائی است . برج در اوزاکای ژاپن واقع شده ، دارای ارتفاع 157 متر و پلان 28 در 67 متر و وزنی معادل 44000 من متریک می باشد . پریود اصلی آن تقریبا 4 ثانیه در جهت شمال – جنوب و 3 ثانیه در جهت شرق - غرب می باشد . یک میراگر پاندولی در هنگام طراحی اولیه سازه برای کاهش حرکات حاصل از باد تا 50 درصد در نظر گرفته شده است .  شش عدد از نه تهویه هوا و تانکهای ذخیره یخ ( هرکدام به وزن 90 تن ) از تیرهای اصلی سقف آویزان شده است و مانند یک پاندول عمل می کندو پنج عدد از تانکها دارای طول پاندولی 4 متر و جهت شمال- جنوب لغزش می کنند . دو تانک دیگر دارای طول پاندولی 3 متر بوده و در جهت شرقی - غربی لغزش می نمایند . میراگرهای روغنی که به پاندولها متصل هستند ، انرژی پاندولها را جذب می کنند . قیمت این میراگر حدود 350 هزار دلار بود که کمتر از 0,2 درصد هزینه ساخت سازه بود
 .   6.     ميراگر مایع تنظیم شده   در این روش برای کنترل ارتعاشات از نوسانات و تلاطم آب در یک تانک استفاده می شود . با توجه با حالت سختي و رفتار مايع سيالات ، اگر يک ظرف بزرگ محتوي يک سيال سخت را روي سازه قرار دهيم با ارتعاش سازه ، مقدار زيادي انرژي توسط رفتار لخت سيال و نيروهاي هيدرو ديناميکي ناشي از آن اتلاف مي شود . میراگرهای مایع تنظیم شده برای اولین بار در اوایل قرن بیستم برای کنترل ارتعاشات ناشی از امواج دریا در کشتی های اقیانوس پیما استفاده شد وسپس ، در نیمه دوم قرن بیستم برای کنترل نوسانات و جنبشهای آزاد با دوره تناوب بالا در ماهواره ها به کار رفت . از اواسط    دهه ی 1980 میراگر مایع تنظیم شده برای کنترل ارتعاشات سازه های عمرانی به کار گرفته شد . میراگر مایع تنظیم شده یک سیستم کنترل غیر فعال است که از نیروی هیدرودینامیکی استفاده می کند . نحوه ی کار میراگر بدین ترتیب است که تعدادی مخزن در قسمت بالای سازه نصب می شود و تلاطم مایع درون این مخازن انرژی ارتعاشی وارد به سازه را در هنگام زلزله یا تند باد مستهلک می کند. تلاطم مایع موجب ایجاد تفاوت در رقوم سطح آزاد مایع در جداره های انتهایی مخزن می شود و اختلاف فشار ناشی از تفاوت رقوم سطح آزاد مایع در جداره های انتهایی به صورت یک نیروی برشی در کف مخزن ظاهر می شود . نیروی کنترلی که در این روش برای کاهش ارتعاشات سازه مورد استفاده قرار می گیرد ، از فشار دینامیکی که بر روی سطح جداره های انتهایی ظرف اثر می کند تولید می شود .     سیستم های   برای طراحی بهینه باید براساس فرکانس مد اول سازه تنظیم شود . بنابراین مشخصات میراگر نظیر ابعاد ظرف و عمق آب داخل آن باید به گونه ای تنظیم شوند که فرکانس تلاطم مایع درون میراگر با فرکانس ارتعاش سازه هماهنگ شود . نتایج نشان می دهد تغییر قابل توجهی در کاهش ارتعاشات سازه در حالت تحریک زلزله ایجاد  می شود . تأثیر میراگر زمانی اهمیت می یابد که این مقدار کاهش دامنه ارتعاشات باعث     می شود تا سازه از گرفتار شدن در چرخه ی تغییر شکلهای خمیری مصون بماند . بدین معنا که از تحمیل تغییرشکلهای زیاد سازه جلوگیری می شود . 1.                       نکات : 1- در ساختمانهای بلند که در معرض تحریکات تصادفی مانند باد و زلزله قرار دارند ، تأثیرات میرایی بیشتر در مدلی با نسبت وزنی بزرگ تر، دارای صفحات ضربه گیر بیشتر و ضریب شکل بزرگتر ثبت شده است .     2- با افزایش دامنه تحریکات ، اثر میرایی سیستم    روی سازه به طور چشمگیری افزایش می یابد. 3- اثر افزودن صفحات ضربه گیر به سیستم    به تنهایی بیشتر از تعداد آنها روی نسبت میرایی معادل سیستم مذکور است . 7.    جداسازی پایه ( 6 ) در این روش پريود طبيعي ارتعاش سازه با نصب جد اكنندهها افزايش يافته و انرژي كمتري به سازه فوقاني وارد شده و در نتيجه ، شتاب طيفي وارده به سازه كاهش مي يابد و خرابي متحمل در كل سازه به جذب و تمركز خرابي موضعي در جداکننده ها تبديل مي شود . در اين روش چون سهم ان کي از نيروي زلزله به سازه منتقل مي شود نتايج زير را مي توان انتظار داشت : -   تغيير مکان  طبقات و تغيير مکانهاي نسبي طبقات ( ) کاهش يابد . -   کاهش قابل ملاحظه اي در شتاب طبقات بوجود آيد . -    خسارات سازه اي و نيز خسارات غير سازه اي به مقدار محسوس کاهش يابد . -    از مشکلات معماري در طراحي ساختمانها کاسته شود . -  
  هزينه اجراي سازه ها بدليل استفاده از مقاطع با ظرفيت کمتر کاهش يابد . روش جداسازی لرزه ای در زمینه مقاوم سازی و بهسازی سازه های موجود کاملاً موفق و دارای قابلیت های فراوان بوده است . با توجه به آزادی عملی که این روش در اختیار طراح و پیمانکار قرار می دهد این روش در بسیاری از پروژه های بهسازی لرزه ای نیز مورد توجه قرار گرفته است . در این حال نحوه اجرای عملیات بهسازی لرزه ای و نصب جداسازها نیاز به برنامه ریزی و دقت کافی دارد. از نظر مطالعه بر روی گزینه کاربرد جداسازی لرزه ای به طور خاص برای ساختمانهای زیر بر اساس عملکرد و اهمیت آنها توصیه می گردد:  -1 ساختمان های ضروری : ساختمان هایی که عملکرد آنها در وضعیت بحرانی پس از زلزله مهم است. ساختمان های دارای ضریب اهمیت بالا ( ضریب اهمیت  مندرج در آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله  (  -2 ساختمان های امدادرسانی و بیمارستانی  -3 ساختمان های قدیمی ( به عنوان یک گزینه در بهسازی لرزه ای(  -4 موزه ها  -5 واحدهای تولیدی دارای تجهیزات یا محصولات گران قیمت یا راهبردی   در مقابل ایده طراحی و اجرای ساختمانهای مقاوم به روش سنتی در برابر زلزله ، با توجه به آسیب های سازه ای و مشکلات بروز کرده برای ساکنان درطی زلزله ها ، ایده طراحی سازه جدا شده از پایه بر اساس کنترل نیروی زمین لرزه از طریق ممانعت از ورود آن به سازه بنا شده است . این ایده در سا لهای اخیر در موارد بسیاری در طراحی و اجرای ساز ه های مهم مورد استفاده قرار گرفته است . مطابق نتایج تحلیلی وآزمایشگاهی ، پاسخ سامانه های سازه ای مجهز به این فناوری پاسخ لرزه ای کمتری نسبت به سازه های معمول خواهند داشت.  در جداسازی لرزه ای دوره تناوب اصلی سازه به کمک سامانه ای ویژه که بین رو سازه و بخش پایین دست آن قرار می گیرد افزایش می یابد . افزایش دوره تناوب طبیعی سازه موجب کاهش پاسخ لرز های سازه ها در زمان وقوع ارتعاشات با دوره تناوب حاکم کوتاه تر می گردد. در سازه های مرسوم سنتی ، احتمال وقوع تشابه یا نزدیکی دوره تناوب طبیعی سازه با دوره تناوب حاکم در ارتعاش ناشی از زلزله زیاد است. جداسازی لرزه ای در واقع دوره تناوب طبیعی سازه را به مقادیر طولانی تری منتقل می کند. این امر مطابق طیف پاسخ شتاب زلزله، منجر به کاهش احتمال وقوع نیروها و شتاب های زیاد در سازه می شود.  طراح باید توجه داشته باشد که ، کاهش شتاب تاثیر به سزایی بر روی رفتار نیرو- تغییر مکان جداسازها می گذارد . در مقابل این امر نیاز به کاهش شتاب ممکن است منتهی به سامانه جداسازی با سختی کمی گردد که این خود احتمال به وجود آمدن تغییر مکان های قابل توجه در طی زلزله را افزایش می دهد. از این رو مکانیزم هایی به منظور استهلاک انرژی در سامانه جداسازی تعبیه        می گردد تا ضمن محدود نمودن تغییر مکان ، شتاب سازه و طبقات نیز کاهش یابد. این میرایی همچنین پدیده تشدید پاسخ ناشی از وجود مولفه های با دوره تناوب بالا در حرکت زمین را کاهش می دهد . اما در عین حال باید توجه نمود که در برداشتن میرایی زیاد در سازه خود موجب افزایش نیروی منتقل شده به سازه می گردد و باید از سوی طراح مورد توجه قرار گیرد . بنابراین لازم است یک سامانه جداسازی دارای قابلیتهای زیر باشد :  : 1بتواند نیروهای قائم ناشی از وزن و پاسخ زلزله در زمان زلزله را تحمل کند  : 2 در جهت افقی انعطاف پذیری لازم را تامین نماید  3: جذب انرژی نماید   این قابلیت ها را می توان به طور همزمان در یک تکیه گاه سربی لاستکی ( LRB ) تامین نمود . علاوه بر این طراح ممکن است برای محدود نمودن تغییر مکان جداسازها در سامانه جداسازی لرزه ای ، ضربه گیرهایی نیز پیش بینی نماید.   جداگرهای لرزه ای شامل كل ابعاد ساختمان می شود و نمی توان در بخشی از سازه آن ها را استفاده نمود زیرا این عمل باعث ایجاد تفاوت در جابجایی دو بخش ساختمان می گردد و در كاهش پریوده های لرزه ای و خسارات لرزه ای منتقل شده از زمین به ساختمان تاثیر گذارند . استفاده از آن ها در طراحی های ساختمان جدید بسیار معمول شده است به طوری که در آمریكا از آن ها برای تعداد زیادی از ساختمانها موجود جهت افزایش شكل پذیری به عنوان راهبرد كلیدی در طراحی پروژه های مقاوم سازی به كار می روند. كاهنده های نوسانی غالباً جزئی از سیستم جداگرها هستند كه جابجایی را محدود می كنند . باز دوره نوسانی در سازه هایی كه از جداگر استفاده شده است به دلیل كاربرد این جداگرها 2 تا         4 ثانیه تخمین زده می شود . همین طور در ساختمان هایی كه بر روی خاك های خیلی ضعیف یا ساختمان خیلی بلند مرتبه می باشد و انعطاف پذیری ممكن است مقدور نباشد استفاده از جداگر می تواند بسیار سودمند باشد . استفاده از جداگر لرزه ای معمولا راهكار مقاوم سازی بسیار گران قیمتی است . جابجایی جداگرها بیشتر در طبقات بالا  مشخص می شود ، اما در ناحیه خطر پذیری زیاد توانایی زلزله برای جابجایی گاهی اوقات  تا 75 میلی متر و یا بیشتر  می رسد به همین دلیل حذف هر مانعی در نزدیكی سازه كه در زمان پاسخ لرزه ای سازه مانع حركت رفت و برگشتی ( حركت پاندولی ) شود ضروری است . با توجه به نوع مفصل جداگرها و افزایش جابجایی ساختمان در هنگام وقوع زمین لرزه ایجاد درز انقطاع در اطراف سازه برای همسازی با جابجایی سازه است ضروری است . درز انقطاع باید پایین تر از صفحه جداگر ایجاد گردد .
 قسمت های بالای دررز انقطاع می توان به منظور زیبایی و یا مسائل امنیتی با مصالح انعطاف پذیر پوشاند. در آسمان خراش ها كه در آنها از آسانسورهای بسیار بزرگ استفاده می گردد ، نمی توان بدون در نظر گرفتن جزییات خاص آن ها را از صفحه تراز جداگر عبور داد . تاسیسات مكانیكی و برقی این ساختمان ها نیاز به توانایی تطبیق با جابجایی جداگر دارد و باید از اتصالات انعطاف پذیر در آن ها استفاده كرد ؛ پی هایی كه كه در زیر جداگر وجود دارد باید توانایی گرفتن نیرو و رساندن آن به جداگر را داشته باشند ،‌ صفحه و اتصالاتی كه در بالای جداگر وجود دارد باید توانایی این كه نیرو را به خوبی به جداگر برگرداند و در مقابل ممان ایجاد شده مقاومت كنند داشته باشد. تمامی این اجزا هزینه ساختمان های دارای جداگر را افزایش می دهد. در طراحی و محاسبه باید دقت كرد كه ساختمان های دارای جداگر جابجایی بسیار گسترده تری نسبت به سازه های با پایه های ثابت دارند . در تحلیل تاریخچه زمانی این سازه ها باید حتماً ‌تمام جداگرها غیر خطی مدل شود . در این روش مشخصات مصالح باید مطابق با جزییات كارخانه سازنده و گزارش آزمایشگاهی شامل موارد مختلف: آزمایش بارگذاری ،‌ حرارت ، ‌سرعت ، ‌خوردگی ،‌كهنگی و سایر تاثیرات باید در نظر گرفته شود . آزمایش برای اینكه مشخصاتی كه شركت سازنده بیان می كند و حصول اطمینان پیدا كردن از این كه مشخصات عضو كاملاً صحیح است ضروری است . محل نصب جداگرها در طراحی بسیار تعیین كننده است آن ها معمولاً نزدیك به پی ساختمان هستند ولی نمونه های از جداگر وجود دارد كه در بالای ستون و زیر سقف های سنگین نصب می شود تا نیرو وارده به ستون را كاهش دهد . بیشترین كاربرد آن ها در پی ساختمان و یا زیر پی ساختمان استفاده  می باشد .     نمونه های جداگر لرزه ای   ·       تکیه گاه لاستیک لامینت شده     فشرده شده از لایه های لاستیکی برای فراهم کردن انعطاف و صفحات فولادی که ظرفیت تحمل بار قایم را ایجاد می کند . در بالا و پایین صفحات لامنیت شده فولادی قرار دارند که بارهای قائم توزیع و منتقل می کنند و نیرو برشی را به لایه های داخلی لاستیک منتقل می کنند .در بالا و پایین صفحات فولادی لامینت شده وجود دارد یک پوشش لاستیکی که محافظ وجود دارد .   ·       تکیه گاه لاستیکی با میرایی بالا  (  )   شبیه تگیه گاه بالا است که جنس لاستیک آن طبیعی و یا مصنوعی است که یک میرایی قابل ملاحظه ای اعمال می کند .   ·       تکیه گاه سربی لاستیکی (  ) :    از یک میله سربی تشکیل شده است که با فشار در داخل سوراخی در یک تکیه گاه لاستیکی با میرایی پایین قرار می گیرد. میله سربی سختی اولیه را برای بارهای سرویس بوجود می آورد و انرژی را در زیر بارهای جانبی مستهلک می کند .   ·       تکیه گاه اصطکاکی (  )   نتيجه گيري   يکي از چالش هاي هميشگي در مهندسي يافتن ابزاري جديد و مثمر ثمر براي حفاظت     سازه ها و تجهيزات در برابر اثرات مخرب نيروهاي طبيعي مي باشد. در اين بين زلزله يکي از رخدادهايي است که با وجود تحقيقات زيادي که در مورد آن صورت گرفته است هنوز امکان پيش بيني زمان و مکان دقيق آن وجود ندارد. بنابراين به نظر مي رسد روش مقابله با زلزله ايمن سازي سازه ها در برابر آن است. يکي از روش هايي که در چند دهه اخير موضوع مطالعات بسياري بوده است ، ايده کنترل سازه هاست که براي افزايش کارآيي و ايمني آنها در برابر خطرات طبيعي به کار مي رود .در اين پژوهش انواع روش هاي کنترل سازه ها که در کشور هاي پيشرفته مورد استفاده قرار گرفته است، بررسي گرديد .از بين اين روش ها ، سيستم هاي جذب انرژي غيرفعال سازه ها در سالهاي اخير به طور وسيعي در صنعت ساختمان مورد توجه قرار گرفته اند. به طور کلي اين سيستم ها شامل وسايل و مصالحي    مي شوند که ميرايي، سختي و مقاومت سازه را افزايش داده و مي توانند به منظور کاهش خطرات طبيعي محتمل و نيز مقاوم سازي سازه هاي جديد يا ساخته شده ، به کار روند . در سال هاي اخير تلاش هاي بسياري از سوي پژوهشگران و مهندسان سراسر دنيا صورت گرفته است که مفهوم جذب انرژي سازه يا ايجاد ميرايي اضافي را به يک تکنولوژي قابل اجرا در صنعت ساختمان تبديل نمايد . در سايه اين کوشش ها ابزار آلات و وسايل مختلفي ساخته شده اند که ويژگي مشترک همه آنها ، افزايش ميزان جذب انرژي سازه است. اين امر توسط تبديل انرژي جنبشي به گرما يا توزيع انرژي بين مودهاي ( شکلهای ) ارتعاشي سازه انجام   مي شود که براي هريک از دو روش فوق، دستگاه هاي متفاوتي ساخته شده است که نسبتاً ارزان، کارآمد و قابل اعتماد هستند. شکل مود : تغییر شکلهای ناشی از ارتعاش آزاد یک قاب یا یک سیستم چند درجه آزادی است و به تعداد درجات آزادی شکل مود خواهیم داشت. هر شکل مود فرکانس طبیعی ارتعاش و پریود طبیعی ارتعاش، مخصوص به خود را دارد. همچنین شکل مود اول دارای بیشترین مقدار پریود است.

مبانی نظری ساختمانهای مرتفع

تعریف برج

سازه‌هایی که همیشه ارتفاع آن‌ها از پهنای آن‌ها بسیار بیشتر است و مساحت کمتری از زمین را به نسبت فضای درونی و ارتفاع خود اشغال می‌کنند و معمولاً برای کاربردهای مختلف و ویژه ای احداث می شوند . 

معماری برجها

معمولا در برجها سعی می شود که معماری آن به شکل متقارن وکلیه خطوط ارتباطی در هسته مرکزی قرار گیرند . این عملکرد از لحاظ انتقال نیروهای افقی وبه منظور مقابله با زلزله وحفظ پایداری برج ارجح است . 

همچنین دیافراگمهای افقی در اطراف هسته مرکزی به شکل متقارن قرار می گیرند و به لحاظ ارتفاع برج حفظ تقارن معماری و در نتیجه سازه آن وتقارن در طراحی و بارگذاری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

به منظور صرفه جویی در استفاده از اراضی وحفظ فضای سبز وباز ، استفاده از ارتفاع برای ساختمانها در شهرهای بزرگ توصیه می گردد ، زیرا هزینه های تاسیسات زیر بنایی در شهرهای بزرگ وتحمیل آن به ارگانهای مملکتی و در نتیجه به عموم مردم ، باعث می شود که بیشتر از ارتفاع استفاده شود وضمنأ با در نظر گرفتن عواملی مانند زلزله ، مقاومت زمین و شرایط ایمنی ارتفاع مناسب ساختمانها را تعیین می نماید.

علاوه بر برجهای مسکونی ، برجها برای کاربریهای دیگری مانند اداری – تجاری و غیره استفاده شده است . لیکن به طور کلی جهت سکونت برجهای بسیار بلند مناسب نبوده و برجهای متوسط مناسبت تر می باشد . برجهای بلند دارای مسائل و مشکلات شناخته شده   می باشند . ساخت و کاربری برجها در کشورهای مختلف نیز در رابطه با محدودیت زمین و تراکم و استفاده حداکثر از زمین بوده و به طور کلی از نظر اقتصادی چنانچه هزینه ساخت یک متر مربع بنا از قیمت زمین کمتر باشد ، طبیعتا ساختمانهای بلند با صرفه تر بوده و مورد استفاده قرار می گیرند.

اشکال ساختمانی

شکل پلان – یک پلان باید سادگی ، فشردگی و سختی پیچشی بالا داشته باشد.

سادگی – از نقطه نظر مقاومت در برابر زلزله یک پلان ساده نظیر شکل مربع یا دایره مطلوب است . در ساختمانهای دارای بال و انواع دیگر در قسمت بال غالبا تحت اثر  زلزله ، فرو        می ریزد . در این حالات ، درزهای زلزله که از نظر سازه ای بالها را مجزا می سازند بکار روند . همچنین باید در درزهای زلزله فاصله کافی وجود داشته باشد به طوری که قسمتهای منتهی به آن به یکدیگر برخورد نکنند.

فشردگی – در یک ساختمان با شکل طولانی و گسترده به علت وجود اختلاف در فاز حرکت لرزه ای نیروهای پیچیده ای عمل خواهند کرد . در چنین ساختمانهایی درز زلزله لازم است.

تقارن وسختی پیچشی بالا – برای احتراز  از تغییر شکل پیچشی لازم است مرکز سختی ساختمان بر روی مرکز جرم آن منطبق باشد . برای ارضای این شرط لازم است هم شکل ظاهری ساختمان و هم سازه آن دارای تقارن باشد . اگرچه می توان مرکز سختی یک ساختمان غیر متقارن را بر مرکز جرم آن منطبق نمود ، اما غالباً حفظ این انطباق در وضعیت تنش غیر الاستیک مشکل است.

اگر بین مرکز سختی و مرکز جرم برون محوری وجود داشته باشد ، در ساختمانی که سختی پیچشی آن کمتر است تغییر شکل پیچشی و تقویت حرکت زلزله بیشتر خواهد بود.

شکل قائم – شکل قائم بایستی یکنواختی وپیوستگی و نیز تناسب داشته باشد.

یکنواختی وپیوستگی – لازم است از تغییرات ناگهانی در شکل بندی قائم یک ساختمان دوری جست . هرگاه شکل بندی قائم ناپیوسته باشد ، در بعضی از قسمتها یک حرکت عمده ارتعاشی بوقوع می پیوندد و برای انتقال نیروها از برج به پایه نیاز به یک کنش دیافراگمی بزرگ در مرز قسمتها است . در چنین حالتهایی ، تحلیل پاسخ دینامیکی برای اطمینان در برابر زلزله الزامی است.

تناسب – یک ساختمان با تناسب بزرگ ارتفاع به پهنا تحت بارهای جانبی از خود جابجایی جانبی زیادی نشان می دهد . در چنین ساختمانی نیروی محوری ستونها که حاصل از لنگر واژگونی است ، بطور غیر قابل کنترلی زیاد می شود . نظیر همین وضعیت در مورد نیروهای فشاری و بالا کشیدگی عمل کننده بر روی پی صادق است . در ژاپن ، برای طراحی ساختمانی که نسبت ارتفاع به پهنای آن بیش از 4 است ، به نیروی استاتیکی زلزله افزوده می شود.

 

سختی و مقاومت 

راستای قائم – توصیه می شود که از هر گونه تغییر ناگهانی در توزیع قائم سختی و مقاومت احتراز شود . شاخص مناسب بیان این مورد سختی طبقه به وزن طبقه بین طبقات مجاور     می باشد. 

راستای افقی – اگر در یک طبقه هم ستونهای کوتاه و هم ستونهای بلند وجود داشته باشند ، نیروی برشی در ستونهای نسبتا کوتاه متمرکز شده و لذا منجر به شکست این ستونها قبل از ستونهای بلند می شود . در یک قاب ساختمانی کاربرد تیرهای محیطی می تواند ستونهای بلند را تبدیل به ستونهای کوتاه نماید . برای احتراز از این وضعیت باید دیوارهای غیر سازه ای از اعضای سازه ای جدا شود . در تیرهای کوتاه نیز نیروی زیادی متمرکز می شوند . می توان با تنظیم عمق تیر از چنین وضعیتی اجتناب نموده و از تمرکز تنش رهایی جست . اعضاء بتن مسلحی را ممکن است در معرض تمرکز تنش باشند ، می توان با کاربرد میلگردهای تسلیح قطری که منجر به شکل پذیری می شود ، اصلاح نمود. 

موارد قابل توجه دیگر

قیود – از نقطه نظر تنشهای حرارتی و نشست غیر یکسان بهتر است قیود یک سیستم سازه ای پائین نگه داشته شود . از طرف دیگر ، تحت عملکرد نیروهای زلزله قیود بیشتر مطلوب است ، زیرا چنانچه ظرفیت تغییر شکل پلاستیک زیاد باشد ، گسیختگی موضعی باعث سقوط کامل ساختمان نمی شود.

مود گسیختگی – اگر چه یک طراح سازه می تواند در مورد اینکه ابتدا ستونها و یا تیرهای سازه به حالت تسلیم برسند تصمیم گیری کند ، اما عموماً داشتن ستونهای قوی مطلوب تر است زیرا در این حالت  تسلیم خمشی تیرها ، مقدم بر ستونها خواهد بود . دلایل این انتخاب چنین هستند: 

شکست ستون به مفهوم سقوط کامل ساختمان است. 

در یک سازه با ستونهای ضعیف ، تغییر شکل پلاستیک در یک طبقه خاص متمرکز شده و در نتیجه نیاز به یک ضریب شکل پذیری نسبتا بزرگ است.

در هر دوی شکست برشی و گسیختگی خمشی ستونها تنزل سختی در مقایسه با تنزل سختی به هنگام تسلیم تیرها بیشتر است . چنین چیزی به علت وجود نیروهای محوری در ستونها اتفاق می افتد.

 

حتی در حالتی که یک قاب با ستونهای قوی و تیرهای ضعیف طراحی شود ، در یک مود گسیختگی استاتیکی در پایه ستونهای پائین ترین طبقه لولا های پلاستیک تشکیل می شود . بنابراین لازم است همواره برای ستونها شکل پذیری کافی تامین شود.

سازه های سخت یا نرم – یک سازه نرم نظیر یک قاب فولادی با اتصلات صلب برای محلی که انتظار می رود واکنش حرکت ارتعاشی آن کوتاه باشد ، مناسب خواهد بود زیرا در این صورت حرکت نسبتا کوچکی را تجربه می کند . در هر حال ، یک سازه انعطاف پذیر ، تغییر مکان جانبی زیادی از خود نشان می دهد که باعث بوجود آمدن خسارت در اعضای ناسازه ای می شود . در ساختمانهای بلند ، نوسانات حاصل از باد می تواند باعث ناراحتی ساکنین شود و لذا در این حالت یک سازه سخت مطلوبتر است . بنابراین بطور قاطع نمی توان ادعا نمود که نوعی بر نوع دیگر رجحان دارد.

تأثیر زلزله بر ساختمان ها

زمين لرزه وقتي شروع مي شود كه دو تكه بزرگ  پوسته زمين  بر  روي هم  مي لغزند . با وجود اين كه اين پوسته هاي عظيم الجثه ممكن است فقط چند اينچ جابجا شوند اما مقدار انرژي خارق العاده ي را آزاد مي كند . بعد ازآزاد شدن ، انرژي همچون موجهايي از ميان لايه هايي از خاك ، تركيباتي از شن ، سنگ ، صخره و آب به طرف سطح  زمين به حركت در   مي آيد . فونداسيون ساختمانها و سازه هاي ديگر در ميان اين لايه ها يا رويشان قرار          مي گيرند . زلزله با جابجایی زمین و ارتعاش فونداسیون ، سازه را به ارتعاش وا می دارد . 

اين كه يك فونداسيون ، ساختمان را در طول زمين لرزه  سرپا نگه خواهد داشت يا نه ، بطور خيلي زيادي به نوع خاكي كه در آن بستر مي گيرد بستگي دارد . و ساختمان سازان  واقفند كه همه خاكها مثل هم نيستند . حتي ساختمان هاي ساخته شده بر  روي زمين استوار هم هنگام زمين لرزه  با مشكلاتي مواجه هستند . با  وجود احتمال اينكه  فونداسيون در داخل زمين نرود ،  هيچ ضمانتی براي اينكه ساختمان پا برجا خواهد ماند وجود ندارد .

هر  سازه اي  يك  فركانس  ارتعاشي طبيعي دارد که بستگي به ارتفاع سازه دارد . براي درك اين موضوع پاندولي كه آويزان بوده و در حال تاب خوردن است را تصور كنيد . 

اگر طنابي كه  پاندول از آن آويزان است كوتاه باشد ، فاصله ي را كه پاندول در آن حركت لنگري خواهد داشت كوتاه تر از زماني كه طناب بلند است خواهد بود پاندول كوتاه نیز سريعتر حركت خواهد كرد . همچنين ساختمانهاي كوتاه سريعتر مرتعش مي شوند و ساختمانهاي بلند در عوض به آرامي مرتعش مي شوند .

بزرگترين خطر براي  هر ساختماني  چه بلند و چه كوتاه زماني  اتفاق مي افتد  كه  فركانس يا  زمان  ارتعاشات طبيعي ساختمان با فركانس ارتعاشات زمين لرزه هماهنگ شود . اين شرايط كه به  آن  رزونانس گفته مي شود شبيه  به زماني است كه شما كسي را در روي تاب هل   مي دهيد . اگر اين كار را با ريتمي  كه تاب  به طرف جلو  و  عقب در حركت  است همزمان كنيد ،  انرژي زيادي براي فرستادن شخص تاب خورنده به اوج تاب مورد نياز نخواهد بود .

 به همين ترتيب وقتي ساختماني كه شروع  به ارتعاش  كرده  توسط زمين لرزه همزمان و ريتميك هل داده شود ، ساختمان همچون فرد تاب  خورنده  به  اوج تاب مي رسد . اين ارتعاشات ساختمان را شكاف مي دهند .  ساختمانهاي  بلند معمولاً کمتر با اين مشكل مواجه اند . يك به اين علت كه  آنها از مواد قوي و انعطاف پذيري ساخته مي شوند كه تحمل لرزه را دارند . علت ديگر  اين كه آنها  معمولاً بر روي زمين با ثبات ساخته مي شوند در نتیجه موج هاي زمين لرزه با سرعت از این زمين عبور مي كنند .

 اما در نظر داشته باشیم که هرچه ساختمان بلندتر باشد نرم تر است در نتیجه دارای دوره تناوب طولانی تری نسبت به ساختمان های کوتاهتر می باشند در نتیجه ماکزیمم جابجایی ها را به خود می گیرد .

ساختمانهاي بلند به  آرامي مرتعش شده تا  آنجا ئيكه شانس كمتري  براي  وقوع رزونانس در آنها بوجود مي آيد . برآوردها مي گويند که در اثناي زمين لرزه در يك آسمان خراش بلند باید احساس امنيت كنيم .

ساختمانهای بلند اکثراً در معرض بارهای دینامیکی بزرگی ناشی از عوامل محیطی مختلفی    می باشند که شامل بارهای ناشی از زلزله و بادهای شدید و ... می باشند ، لذا امروزه یکی از مهمترین مشکلات پیش روی مهندسین سازه ، یافتن راه هایی برای کاهش حرکت جانبی سازه و ارتعاشات ایجاد شده در ساختمان های بلند در جهت افزایش ضریب ایمنی سازه و راحتی وآسایش ساکنین می باشد . امروزه تعداد زیادی از ساختمان های بلند با گونه های مختلفی از ابزارهای کنترل جابجائی ساخته شده اند.

بارهای وارده بر سازه در بعضی موارد ممکن است از نظر مقدار ، جهت و موقعیت تغییراتی نسبت به زمان داشته باشند . این بارها را اصطلاحاً بارهای دینامیکی گویند . در چنین حالتی رفتار سازه « مقادیر تغییر شکلها ، نیروهای داخلی و تنشها » وابسته به زمان خواهد بود . 

بنابراین رفتار سازه در این حالت بر عکس رفتار استاتیکی آن جواب منحصر به فردی نخواهد داشت ، بلکه در هر لحظه از زمان ، رفتار خاصی برای آن موجود خواهد بود که به آن رفتار دینامیکی می گویند .

در اثر اعمال بارهای دینامیکی ، تغییر مکان حاصله همراه با سرعت و شتاب خواهد بود . جهت مقابله با شتاب وارده ، نیرویی به نام نیروی لختی در اثر جرم و جهت مقابله با سرعت ، نیروی میرایی در اثر اصطکاک بین ذرات ، لقی اتصالات و غیره بوجود می آید.

 بنابراین نیروهای داخلی سازه نه تنها می باید با بارگذاری اعمال شده بر آن در تعادل باشند ، بلکه نیروهای لختی ناشی از شتاب و میرایی ناشی از سرعت نیز در تعادل مؤثر می باشند . از جمله اثرات دینامیکی وارد بر سازه ها و ساختمان ها می توان به موارد زیر اشاره کرد :

اثر انفجارها

بارهای متحرک ترافیکی

و . . . 

اثر زلزله

نیروی باد

نیروی ناشی از امواج بر سازه های دریایی

بتن پلیمری چیست؟

قرن بیستم را به حق باید قرن پلیمر ها نیز دانست ، محصولات پلیمری از لحاظ حجمی در سال 1990 بر حجم محصولات آهنی فایق آمد و پیش بینی می شود که در قرن حاضر ، از لحاظ وزن نیز بالاتر رود . صنایع ساختمان بزرگترین مصرف کننده موادّ پلیمری ، 25 تا 30 درصد از کلّ پلیمر ها را مصرف می کند .

یکی از مواردی که در ساختمان به وفور استفاده می شود بتن است . این مادّه به دلیل هزینه پایین تولید ، راحتی استفاده و استحکام فشاری ، یکی از موادّ پرمصرف در سازه هاست ولی به دلیل نقایصی که دارد ( نقایصی چون : 1 – تخریب یخ زدگی و ذوب  2 – تخریب پذیری توسّط موادّ شیمیایی خورنده  3 – استحکام کششی کم   4- دیرپخت بودن و …. ) همزمان با تولید این مادّه ، ترکیب آن با فولاد ( مسلّح کردن بتن )‌ و ایجاد خاصیّت تاب خمشی مطرح شد و از همان موقع ، استفاده از موادّ و ترکیبات شیمیایی ، برای بهبود خواصّ آن مورد توجّه قرار گرفت . حاصل تحقیقیاتی که در این زمینه صورت گرفت این نتیجه را در بر داشت که جایگزینی مناسبی ، با موادّ پلیمری انجام شده است و با به کارگیری آنها به روش های مختلف ، خواصّ بتن ارتقا می یابد . ( این تحقیقات بیشتر در ژاپن ، آمریکا و روسیه انجام شده است ) .  در این رابطه خانواده بتن های پلیمری ، بهترین خاصیّت  ها را از خود نشان دادند . خواصّ این نوع بتن ، برتر از بتن های سیمانی بود و گاهی خواصّ
منحصر به فردی از خود نشان می دهد . با توجّه به ‌نیاز بیشتر به استحکام در سازه ها و برتری های این نوع بتن ، بتن پلیمری مورد علاقه دانشمندان واقع شد و با وجود آنکه مدّت زیادی از اختراع آن نمی گذرد و علیرغم قیمت بالایی نیز که داراست مورد استقبال روزافزون قرار گرفته است . بتن های پلیمری از حدود سال 1950 وارد بازار شده اند و پیش بینی می شود در طیّ دهه پیش رو ، مصرفشان 10 برابر شود . کاربرد این نوع پلیمرها به دو شاخه استفاده جامد و استفاده غیر جامد تقسیم می شود .
در حالت جامد محصولات پلیمری به جای  فولاد جایگزین می شوند و بتن را مسلّح می کنند که در این حالت ، پلیمر به صورت رشته ، شبکه و یا میلگرد در بتن استفاده می شود . در حالت غیر جامد با تزریق پلیمر های پودری و مایع ، در دوام بتن بهبود حاصل می شود .

در کشور ما کار خاصّی روی بتن پلیمری صورت نگرفته است و هنوز در سطح یک موضوع تحقیقاتی برای دانشجویان
باقی مانده است ، موضوعی که منابع تحقیق آن نیز غالباً خارجی هستند .

بتن های پلیمری ( Polymer Concrete )  حالت جامد :

اکثر موادّ و مصالح طبیعی به دلیل ناپیوستگی های سطحی و ترکیباتی که در خود دارند ، دارای مقاومت لازم برای تحمّل
تنش های زیاد نیستند و لازم است تا با موادّ دیگری مسلّح شوند . دانشمندان به دنبال موادّی هستند که در ضمن مسلّح کردن بتن ، دارای وزن کمتر ،  مقاومت بیشتر در برابر عوامل جوّی ، رفتار بهتر در بارگذاری های متناوب باشد  و بتواند مقاومت خود را  در دماهای بالا مثل دمای کوره حفظ کند و …..از این قبیل.

 یکی از مشهورترین این مصالح ، کامپوزیت های پلیمری می باشند . اوّلین باری که کامپوزیت ها در بنا استفاده شد در زمان جنگ جهانی دوّم بود . در آن زمان بر روی ساختمان هایی که باید رادار نصب می کردند ، استفاده  از سازه های فلزّی و یا حتّی بتن آرمه ، مشکل ایجاد می کرد ، با مسلّح کردن بتن توسّط کامپوزیت های بتنی  ، این مشکل برطرف شد . همچنین در همان بحبوحه جنگ بعضی از قسمت های هواپیماهای جنگی را از پلی استرهایی که با رشته های شیشه تقویت شده بودند
می ساختند .

در ساختمان های مسکونی از کامپوزیت هایی با فیبر شیشه ای یا پلی استر استفاده  می شد . (‌ سازه کامپوزیتی GPR ) ، دو ساختمان  استثنایی با سازه کامپوزیتی ساخته شده است که یکی سازه گنبدی شکل در بن غازی (‌ 1968 )‌ و دیگری سقف فرودگاه دبی ( 1972 )‌ است که تأثیر محسوسی بر استفاده  از این نوع سازه ها داشته است .

اکثر این سازه ها دارای سازه اصلی بتن مسلّح بود و برای ساخت پانل ها از GPR (Glass Polymer Reinforced )  بهره می برد ، همانند سازه قوسی فضاکار زمین فوتبال شهر منچستر (‌1980 ) ، مهمّترین کاربردهای GPR به قرار زیر است :

1-    ساختمان  هایی که تحت اثر خوردگی شدید هستند .

2-     سازه های پیشرفته رادارها .

3-    ساختمان  هایی که کنترل کیفیّت آنها مهم است .

4-    ماهواره ها .

5-    آنتن های بزرگ .

مهمّ ترین دلایل افزایش استفاده  از کامپوزیت ( Composite )  :

1 – وزن کم   2- قابلیّت ایجاد معماری های زیبا      3- مقاومت در برابر شرایط جوّی    4- خواصّ ضدّ خوردگی

5 – وجود سازه هایی که در آنها نباید از فلز استفاده  کرد .

امروزه بسیاری از پل های بتن آرمه به دلیل وجود کلر در آب دریا ، تخریب شده اند که بتن پلیمری این نقیصه را ندارد و خورده نمی شود ، محصولات پلیمری در حالت جامد بیشتر به صورت میلگرد و شبکه مورد استفاده قرار می گیرند .

انواع بتن های پلیمری ( حالت غیر جامد ) :

پیش از بیان انواع بتن های پلیمری لازم است با فرآیند پلیمریزاسیون بیشتر آشنا شویم :  

پلیمریزه شدن : از اتّصال  واحد های مونومر به یکدیگر ، رشته یا شبکه های مولکولی سطحی یا فضایی
 تشکیل می شود که دارای وزن مولکولی بالایی هستند و به آنها پلی مر می گویند ، این فرآیند را پلیمریزه شدن می گویند .

انواع بتن های پلیمری بدین قرارند :

1-  بتن های باردار شده توسّط پلیمر ( PIC ) : شامل بتن پورتلند پیش ریخته شده است که توسّط یک سیستم مونومری باردار گردیده است (‌ آماده واکنش است )‌ و متعاقباً در محلّ ،  پلیمریزه می شود .

2-    بتن های پلیمر – سیمان (PCC)  : شامل یک مونومر است که به مخلوط آبی بتن تازه افزوده می شود و متعاقباً در محلّ، پلیمریزه می شود .

3-  بتن های پلیمری (PC) : شامل یک سیستم مخلوط از سنگریزه  ( Aggregate ) و پرکننده  ( Filler )   در مونومر می باشد که متعاقباً در محلّ ، پلیمریزه می شود .

4-    بتن های پلیمر – گوگرد  (PSC ) : شامل یک سیستم مخلوط از بتن های گوگردی است  که توسّط پلیمر ها اصلاح خواصّ پیدا کرده باشد .

نحوه تولید بتن پلیمری (‌حالت غیر جامد ) :

بتن های پلیمری از 80 تا 95 درصد پرکننده های معدنی و گاهی آلی تشکیل شده اند و حدود 5 تا 20 درصد بایندر پلیمری نیز

بتن را نگاه می دارد ( بایندر  ( Binder )  به معنای پیوند دهنده یا متّصل کننده است و منظور همان محلول مونومر است که پس از فرآیند پلیمریزاسیون بتن را نگاه می دارد ) ، خواصّ بتن های پلیمری برتر از بتن های سیمانی است .

با انتخاب : الف ) بایندر مناسب    ب) نوع و میزان مناسب پرکننده   ج ) به کار بردن افزودنی های مناسب

می توان طیف وسیعی از بتن های پلیمری را با خواصّ فیزیکی ، مکانیکی ، دینامیکی ، الکتریکی ، حرارتی ، شیمیایی ، تزئینی و … تهیّه کرد . در صورتیکه این طیف وسیع برای بتن های سیمانی وجود ندارد . از مجموعه موادّ رایج به عنوان بایندر پلیمری سه نوع رایج ترند که عبارتند از : 1 – اپوکسی ( Epoxy )    2- پلی استر    3 – پلی یورتان

از پرکننده های رایج نیز دو نوع رایج ترند که عبارتند از : 1 – سیلیس (Silica)    2- کربنات کلسیم

بر اساس آزمایش هایی از نوع برزیلی ، نتایج زیر حاصل شد :

1 – نمونه های بتن پلیمری با بایندر اپوکسی و پلی استر ، استحکاک بالاتری دارند .

2- نمونه های  بتن پلیمری با بایندر پلی یورتان ، ازدیاد طول بسیار زیادی دارند . (  تعریف اپوکسی و …. در همین مقاله گفته خواهد شد . )

بایندر های پلیمری 90% کلّ قیمت بتن را شامل می شوند . با وجود این ، قیمت بتن های پلیمری ، بسیار کمتر از
پلاستیک هاست . انتخاب مناسب بایندر و پر کننده مناسب ، می تواند سبب هر یک از حالات زیر شود :

1 – بتن هایی با دی الکتریک بالا   2 – برعکس بتن هایی با هدایت الکتریکی بالا   3 – قطعاتی مناسب برای ایجاد خلاء و ..

 تغییر خواصّ بتن پلیمری بر حسب تغییر پرکننده ها :

پرکننده ها از دو دسته تشکیل می شوند : 1- جزء زبر ( دانه بندی درشت )   2- جزء نرم ( دانه بندی ریز )

پرکننده های سبک وزن شامل  سه دسته سنگ های رسی سبک ، پرلیت و سنگ پا  ( Pumice )  می شوند و پر کننده های سنگین شامل 4 دسته قطیر ، هماتیت ، ایلمنیت ، باریت می شوند .

از این موادّ برای تولید بتن های پلیمری با وزن مخصوص بین 640 تا 5200 کیلوگرم بر متر مکعّب می توان استفاده کرد . پرکننده های بسیار نرم برای کاهش حجم خالی بتن به کار برده می شود . مانند پودر سیلیس ، کربنات کلسیم ، خاکستر ، کائولین . میکا تالک ،‌تری هیدرات آلومینا ‌، سولفات کلسیم و سیمان پورتلند . پر کننده ها می توانند سبک باشند مانند
دانه های شیشه ای سوراخ دار ، سرامیک یا گلوله های پلاستیک .

با استفاده از پرکننده های هادی مثل کربن یا پودرهای فلزّی ، می توان بتن را از نظر الکتریکی رساناتر کرد ، افزودنی هایی مثل فیبرهای شیشه ای ،‌آلی و فلزّی برای اصلاح استحکام ضربه ای ، خمشی و همچنین برای کاهش پدیده انقباض ناشی از پخت به کار می رود . عوامل تر کننده باعث کاهش سطحی زیرین مایع و سهولت ترشدگی سطوح پرکننده می شود . جهت تأمین رنگ و همچنین گاهی اوقات به منظور پایداری در مقابل نور از رنگدانه ها استفاده می شود .

با افزودن لاتکس های  SBR  و اپوکسی به بتن معمولی به عنوان بتن سیمان پرتلند ، پلی مری استفاده شده است که باعث بهبود خواصّ‌مهندسی و پایایی بتن می شود و همچنین با افزودن رزین های پلی اسراسیترن و اپکسی به مصالح سنگی
به عنوان بتن پلیمری که در مورد رزین پلی اسراسیترن، خواصّ‌ مهندسی و پایایی بتن به طور چشمگیری بهبود می یابد .

 

آشنایی با انواع بایندرها :‌

رزین  ( Resin )  : به مادّه آلی جامد یا نیمه جامد یا شبه جامدی گفته می شود که اغلب دارای وزن مولکولی نامشخّص امّا بالایی بوده و وقتی در معرض تنش قرار می گیرد تمایل به جریان دارد .

اپوکسی : اپوکسی نوعی رزین است ، این نوع رزین دارای قطعاتی گرم و نرم است که با گرما آب می شوند .

رزین های اپوکسی : نوع مایع آن از چسبندگی خوبی به الیاف شیشه برخوردارند .

لاتکس : شیر آب محتوی مونومر که برای تولید پلی مر استفاده می شود .  ( SBR )

خواصّ رزین های اپوکسی :

1- مقاومت در برابر خوردگی (Corrosion ) بسیار زیاد .    2- زمان پخت کم .     3- زمان کم برای رسیدن به استحکام ساختمانی .        4 –چسبندگی خیلی خوب به سطوح فلزّی .              5- مقاومت سایشی  ( Abrasion Resistance )   بالا.      6 – استحکام مکانیکی بالا .                                                              7 – مقاومت در برابر موادّ شیمیایی مخرّب .

 8 – چروکیدگی ( Shrinkage )  کم در حین پخت .        9- عدم تولید محصولات فرّار جانبی در واکنش پخته شدن .

10 – حفظ خواصّ و سازگاری حرارتی با فولاد در محدوده دمایی 30 تا 70 درجه سانتیگراد .

رزین اپوکسی مایعی است  بی رنگ ، ‌متمایل به زرد ، فرّار و سمّی که در دمای اتاق بخار می شود .

روشی برای تقویّت بتن های معمولی :‌

در بتن های پلیمری از تکنیک آغشته سازی بتن با پلیمر استفاده  می شود . در این روش ، یک سیستم مونومری به داخل بتن سخت شده نفوذ می کند و پس از پلیمریزاسیون موجب انسداد مجاری و حفره های درون بدنه و اتّصال بیشتر اجزاء متشکّله و ارتقای بسیاری از خواصّ بتن خواهد شد . در این روش از مونومر های متیل متا کریلات و استایرن استفاده می شود . روش کار بدین ترتیب است که نمونه های بتن را خشک و تمیز نموده و سپس خنک می کنیم . بعد بتن را با سیستم مونومری
آغشته می کنیم و پس از انجام پلیمریزاسیون کاتالیتی حرارتی ، بتن پلیمری آماده است . این بتن ، مقاومت فشاری و نفوذناپذیری اش افزایش پیدا کرده است .

مزایای بتن های پلیمری :

1 – استحکام    2- کرنش های فشاری ، خمشی ، کششی (‌چندین برابر )    3 – میرایی    4 – عمر سرویس

5 – مقاومت سایش و ضربه ای            6 – مقاومت در برابر تغییرات جوّی    7- مقاومت در برابر عوامل شیمیایی

8 – مقاومت در برابر عوامل مخرّب محیطی      9- مقاومت در برابر عوامل مخرّب صنعتی    10- جذب آب کمتر 

11 – افت کمتر خواص    12 – خواصّ فیزیکی و مکانیکی بهتر        13 -  دارای خواصّ تزئینی

 

خاصّیت بتن پلیمری با بایندر اپوکسی و پلی استر	افزایش یا کاهش خاصّیّت نسبت به بتن سیمانی
استحکام فشاری	پنج و سه دهم برابر افزایش می یابد
استحکام کششی	پنج و هشت دهم برابر افزایش می یابد
استحکام خمشی	چهار برابر افزایش می یابد
کرنش فشاری	پنج و دو دهم برابر افزایش می یابد
کرنش خمشی	ده ها برابر افزایش می یابد
جذب آب	10 تا 60 برابر کاهش می یابد

 

جدول بالا به خوبی می تواند مزایای بتن پلیمری با بایندر اپوکسی و پلیستر را نسبت به بتن سیمانی نشان دهد ، علاوه بر این بتن پلیمری پلی یورتان دارای ازدیاد طول منحصر بفردی است . بتن های پلیمری در برابر شستشوی دائم مقاومند و فراورش و اجرای آسانی دارند .

موارد مصرف بتن های پلیمری :‌

1 – روکش پل ها و جادّه ها           2 – تعمیرکاریها          3- سازه ساختمان  هایی که در معرض خوردگی هستند .

 4 – پوشش دهی کف ساختمان های صنعتی ، ورزشی و … (‌ مثلاً پلی یورتان با ازدیاد طول منحصر به فرد ، برای پوشش کف های مقاوم در برابر سر خوردن مناسب است . )‌         5- تولید پانل های مصنوعی و تزئینی در فضاهای مسکونی و اداری (‌ مثل سنگ مرمر مصنوعی ، انیکس پلیمری ، گرانیت مصنوعی )‌         6- درزگیر بتن ها   7- ساخت سازه های زیرزمینی مثل فاضلاب های صنعتی (‌ مقاوم در برابر خوردگی )        8 – ساخت آبشخورهای مورد نیاز در دامداری ها (‌ در مقابل موادّ  آمونیاکی  مقاوم و نسبت به محصولات سرامیکی ارزان ترند .)      9 – ساخت مجسّمه ها ، گلدان های تزئینی و سایر اشکال آرشیتکتی مشابه سنگ       10 – ساخت مخازن نگهداری موادّ شیمیایی           11 – سازه محیط های دریایی   

 12 – ساخت سازه های زیر آب        13- ساخت سر ریز های سد       14 – دیواره آب بند سدها       15 – دیواره تونل ها        

16 – بازسازی و سرعت در تعمیر (‌ برای سازه های بتنی و مخصوصاً سازه هایی که در شرایط خاص، مثلاً‌زیر آب قرار دارند . ) بتن معمولی همواره با مشکل خوردگی توسّط عوامل اکسیدکننده گازی و مایع روبرو است  و دلیل آن مقاومت کم در برابر عوامل خورنده شیمیایی است . با جایگزینی کامل حامل آبی در بتن توسّط حامل پلیمری ، ترکیبی به دست می آید که دارای مقاومتی بالا در برابر عوامل خورنده شیمیایی ، بدون نیاز به حفاظت های شیمیایی است .

بتن پلیمری زمان کمی برای پخت و جذب آب نیاز داشته و نفوذپذیری کمی دارد . نحوه اختلاط این نوع بتن و لوازم مورد نیاز آن مانند بتن معمولی است و به سهولت قالب ریزی می شود . مجموعه این مزایا و آنچه قبلاً گفته شد سبب کاربردهای گوناگون و روزافزون این بتن ، علیرغم قیمت بالای آن شده است . باید در اینجا به استفاده خاصّ و اجباری از  بتن پلیمری در شرایط غیر متعارف اشاره کنیم ، مثلاً در جاهایی که بتن در معرض موادً شیمیایی قرار دارد و ممکن است پدیده کاوتیاسون 
رخ دهد یا در مکان هایی که ممکن است بتن دائماً در معرض کلر باشد و …..

انواع پلیمرهایی که برای مصارف بالا استفاده می شوند عبارتند از :

1- اپوکتیک ها     2- فورانها  ( Furan )     3 – اکرلیک ها      4 – پلیسترهای غیر اشباع     5- وینیل استرها

انتخاب پلیمر مصرفی بر حسب مورد مصرف ( کارایی )‌ و قیمت آن انتخاب می شود.

 

استفاده از بتن های پلیمری در قطعات پیش ساخته و نماهای ساختمانی:‌

یکی از موارد استفاده  از بتن های پلیمری ، تولید قطعات پیش ساخته و نماهای ساختمانی است که البتّه این قطعات ، معایب سنگ های طبیعی را  ندارند ، سنگ های طبیعی که در صنعت ساختمان  مورد استفاده قرار می گیرند اغلب دارای معایبی هستند که بعضی از آنها این چنین اند :‌

1 – سنگ های طبیعی چگالی بالایی دارند .        2-  در اثر عوامل جوّی و موادّ شیمیایی تخریب پذیرند .

3 – نفوذ پذیری و جذب آب بالایی دارند .           4  –تهیّه آنها در ضخامت کم به دلیل شکنندگی بالایی که دارند
ممکن نیست   .          5 – حمل و نقل آنها سخت است .        6 – عایق صوت و حرارت نیستند .

بتن های پلیمری چگالی پایین ، خواصّ فیزیکی و مکانیکی سطح بالا را دارا هستند  و امکان اعمال طرح های تزئینی متنوّع در آنها وجود دارد و جایگزینی مناسب برای سنگ های تزئینی و نماهای خارجی رایج خواهند بود. (‌مرمر ، گرانیت انیکس و .. )

با انتخاب موادّ اوّلیّه خاصّ برای تولید این نوع بتن تزئینی و فراورش مناسب ، سنگ نمای مصنوعی سبکی تولید خواهد شد که معایب سنگ های تزئینی طبیعی را نداشته و دارای خواصّ و برتری های ذیل می باشد :

1 – چگالی 3/1 گرم بر سانتی متر مکعّب .       2 – درصد جذب آب 19% (‌یک شصتم بتن سبک و یک سی ام بتن معمولی )

3 – قدرت چسبندگی بیشتر بر روی بتن سیمانی      4 – مقاومت در برابر ضربه  .       5 – سازگاری حرارتی بسیار خوب در محدوده دمایی  30 تا 70 درجه سانتیگراد     6 -  مقاومت بسیار عالی در برابر شرایط محیطی شیمیایی  7 – استحکام فشاری ، خمشی و کششی بالاتر .   8 – تنوّع رنگ بسیار زیاد .

نکته جالب این است که با وجود تمام محاسنی که ذکر شد  ، این نوع تولیدات ، قیمت کمتری نسبت به سنگ های طبیعی دارند .

کاربرد بتن های پلیمری به عنوان صفحات ضدّ گلوله :

برای تولید صفحات ضدّ گلوله در صورتی که وزن و حجم ، عوامل محدود کننده ای نباشند ، بتن سیمانی در تهیّه و ساخت موانع ضدّ‌گلوله به کار می رود . در صورتی که به جای سیمان از رزین پلیمری ، به عنوان حامل در ترکیب بتن استفاده شود ، مقاومت مکانیکی بتن افزایش چشمگیری می یابد و‌ سرعت گیرش و پخت سازه مورد نظر به صورت محسوسی بالا می رود .

در این ترکیب پلیمری که شامل 12 درصد رزین است ، 3 درصد تقویت کننده شامل پودر و لاستیک الیاف کوتاه شیشه ،
ایجاد خواهد شد ، این صفحه ضدّ گلوله ،‌ برای ساخت هدفی با حدّ اقل ضخامت 5 تا 6 سانتی متر به کار می رود  و می تواند گلوله ای با انرژی معادل 2400 ژول را مهار کند و کمترین خسارات را متحمّل شود .

کاربرد بتن های پلیمری سبک در ساخت تابلوهای ایمنی راه  :

با توجّه به گسترش جادّه ها و ازدیاد مسافرت ها ، نیاز به علایم رانندگی هر روز بیش از پیش احساس می شود . این علایم عمودی و افقی هستند و نوع قائم آن از پایه و سر تابلو تشکیل شده است و عموماً از جنس فلز ساخته می شود ؛
 با توجّه به اینکه مصرف این تابلوها در کشور بسیار زیاد است و فلزّ به کار رفته در آن ورقی و وارداتی و ارزبر است و از طرف دیگر منابع فراوان تولید بتن و سیمان در کشور وجود دارد ، مسئولین بر آن شدند تا از بتن سبک در تولید علائم ایمنی شهری بهره برداری کنند . این تابلو ها باید به گونه ای باشند که اوّلاً در برابر عوامل جوّی و یخبندان مقاوم باشند ، ثانیاً‌ از
نظر اقتصادی ، مقرون به صرفه باشند و ثالثاً دارای سطحی صاف و بدون خلل و فرج باشند تا بتوان شبرنگ ها را بر روی آنها چسباند . از این رو در حال حاضر به دستور سازمان مدیریّت و برنامه ریزی ، محقّقین در حال تحقیق در زمینه استفاده از
بتن های پلیمری برای تولید پایه و سر تابلوهایی هستند که خاصیّت های مذکور را دارا باشند ، چنانچه بتوان به این مهم
دست یافت ، حدود 30 الی 50 درصد کاهش هزینه نسبت به علایم فلزی خواهیم داشت و به عبارتی سالیانه حدود چندصد میلیون تومان کاهش هزینه خواهیم داشت .

نتیجه گیری :

با توجّه به آشنایی مختصری که در این مقاله نسبت به بتن پلیمری به دست آمد ، می توان پیش بینی کرد که در آینده از بتن پلیمری به صورت عمده ، هم در داخل ساختمان به عنوان تحمّل کننده بار و هم در خارج از ساختمان به عنوان نما استفاده خواهد شد ، بدون شک آنچه که باعث افزایش استفاده از بتن پلیمری شده است ، قابلیّت تغییر در خواصّ آن با تغییر دادن نوع و درصد پرکننده ها و بایندر های پلیمری است .

امید است دانشمندان و دانش پژوهان ایرانی از عرصه تحقیقاتی وارد عرصه ازمایشگاهی شوند تا بدین ترتیب صنعت ساختمان کشور بهبود فن آوری یابد

خوردگی در بتن

مقدمه : از آن جا که خوردگی یک پدیدة مخرب در ساختمان می باشد  در جوامع امروز بیش از پیش مورد توجه مهندسین ومعماران طراح می باشد ودرس خوردگی  ساختمان که درسی اختصاصی  برای دانشجویان رشته عمران _مرمت است کاملا دانشجویان را با مسائل مخربی ومرمتی  ساختمان  آگاه ساخته وبسیار  مفید است  لذا از تلاش های  آن استاد گرامی  در مراکز آموزش عالی کشور  که خود  گویای  بار علمی غنی در  زمینه  علم  مهندسی  عمران  می باشد کمال  تشکر  وقدردانی  را می شود  وامید  که با  بهره گیری  هر چه بهتر  از حضور آن استاد بزرگواردرآینده ای  نه چندان  دور  با داشتنی ایرانی  آباد  وسربلند در زیر  پرچم سه رنگ جمهوری  اسلامی  گوشه ای  هر چند کوچک از زحمات شما استاد عزیز را جبران  نمائیم . 

 بخش اول

خوردگی بتن

1.           علل فرسودگی وتخریب سازه های بتنی

(CAUSES  OF  DETERIORATIONS )

علل مختلفی که باعث فرسودگی  وتخریب  ساز های بتنی  می شود  همراه با علائم  هشدار دهنده  دیگری  که کار  تعمیرات  را الزامی  می دارند  در نخستین  بخش از  تحقیق مورد  بررسی  وتحلیل  قرار می گیرند :

1-1    نفوذ نمکها

(INGRESS  OF  SALTS)

نمکهای ته نشین  شده  که حاصل  تبخیر  ویا جریان  آبهای  دارای  املاح می باشند وهمچنین  نمکهایی که توسط باد در خلل وفرج  وترکها جمع می شوند . هنگام  کریستالیزه شدن  می توانند فشار  مخربی به سازه ها وارد کنند که این عمل  علاوه  بر تسری  وشدید  زنگ زدگی  وخوردگی  آرماتورها به واسطه  وجود مکهات . تر وخشک شدن  متناوب  نیز می تواند  تمرکز  نمکها  را شدت بخشد  زیرا آب دارای  املاح پس از  تبخیر املاح  خود را به جا می گذارد .

1-2-   اشتباهات طراحی

(SPECIFICATIONERRORORS)

به کارگیری استانداردهای  امناسب  ومشخصات  فنی غلط در  رابه  با انتخاب  مواد روشهای  اجرایی وعملکرد  خود سازه  می تواند  ب خرابی  بتن  منجر شود . به عنوان  مثال  استفاده از استانداردهای  اروپایی وآمریکایی  جهت  اجرای  پروژه هایی  در مناطق  خلیج فارس  ، جایی که  آب وهوا  ومواد  ومصالح ساختمانی  ومهارت  افراد متفاوت  با همه  این عوامل در شمال اروپا  وآمریکاست، باعث می شود  تا دوام  وپایایی  سازه های بتنی  در مناطق یاد  شده کاهش یافته  ودر بهره برداری از سازه  نیز  با مسائل  بسیار  جدی مواجه  گردیم .

1-3- اشتباهات  اجرایی

(CON STUCTION ERRORS )

کم کاریها آ اشباهات  ونقصهایی که به هنگام  اجرای پروژه ها  رخ می دهد  ممکن است  باعث گرد تا آسیبهایی  چون پدیده ی لانه  زنبوری ، حفره های آب انداختگی  جداشدگی ، ترکهای جمع شدگی ، فضاهای  خالی  اضافی یا بتن  آلوده شده ، به وجود آید  که همگی آنها به مشکلات جدی می انجامند .

این گونه نقصها  واشکالات  را می توان  زاییده ی  کارائی  در جه ی فشردگی  سیستم عمل آوری ،آب مخلوط آلوده  ، سنگدانه های آلوده و استفاده  غلط از افزودنیها به صورت فردی  ویا گروهی  دانست .

وجود کلرید آزاد  در بتن  می تواند  به لایه ی  حافاظتی  غیر فعالی  که در اطراف  آرماتورها قرار دارد  آسیب  وارد نموده  وآن را از بین  ببرد .

خوردگی  کلریدی  آرماتورهایی  که درون  بتن  قرار دارند ،  یک عمل  الکتروشیمیایی  است  که بنا به خاصیتش  ، جهت  انجام  این فرایند ، غلظت مورد  نیاز یون  کلرید ،  نواحی  آندی  وکاتدی  ،  وجود الکترولیت  ورسیدن اکسیژن  به مناطق  کاتد  در سل (CELL) خوردگی  را فراهم می کند .

گفته می شود که  خوردگی  کلریدی  وقتی حاصل می شود که مقدار  کلرید  موجو  در بتن  بیش از 6/0 کلیوگرم  درهرمتر مکعب  بتن باشد .  ولی این  مقدار  به کیفیت  بتن نیز بستگی دارد .

خوردگی  آبله  رویی  حاصل از کلرید  می تواند  موضعی  وعمیق باشد  که این عمل  در صورت  وجود یک  سطح  بسیار  کوچک  آندی  ویک  سطح  بسیار  وسیع  کاتدی  به وقوع  می پیوندد  که خوردگی  آن نیز  با شدت  بسیار   صورت  می گیرد  از جمله  مشخصات (FEATURES) خوردگی  کلریدی  ، می توان  موارد زیر  را نام برد :

(الف) هنگامی  که کلرید در مراحل  میانی  ترکیبات  (عمل  وعکس العمل ) شیمیایی  مورد استفاده  قرار گرفته  ولی در  انتها  کلرید  مصرف نشده باشد .

(ب) هنگامی که تشکیل  همزمان  اسید  هیدروکلریک ، درجه  PH مناطق  خورده شده را پایین  بیاورد . وجود  کلریدها  هم می تواند  به علت  استفاده از  افزودنیهای  کلرید  باشد  وهم می تواند  ناشی از  نفوذ یابی کلرید از هوای  اطراف باشد . 

فرض بر این است  که مقدار  نفوذ  یونهای  کلریی  تابعیت از قانون  نفوذ  FICK دارد . ولی  علاوه  بر انتشار (DIFFUSION)به نفوذ  (PENETRATION)کلرید  احتمال دارد به خاطر  مکش موئینه  (CAPILARY  SUCTION) نیز  انجام پذیرد .

1-5-حملات سولفاتی

(SULPHATE ATTACK)

محلول  نمکهای  سولفاتی  از قبیل  سولفاتهای  سدیم  ومنیزیم  به دو طریق  می توانند  بتن را مورد  حمله  وتخریب  قرار دهند. در  طریق اول  یون سولفات  ممکن است  آلومینات سیمان  را مورد  حمله  قرار داده  وضمن  ترکیب  ، نمکهای  دوتایی  از قبیل : ETTRINGITE  ,  THAUMASITE تولید  نماید  که در  أب محلول  می باشند  . وجود  این گونه  نمکها  در حضور  هیدروکسید کلسیم ، طبیعت کلوئیدی (COLLOIDL) داشته  که می تواند منبسط شده  وبا از دیاد  حجم ،  تخریب  بتن را باعث  گردد . طریق  دومی  که محلولهای  سولفاتی قادر به أسیب  رسانی  به بتن  هستند  عبارتست از :  تبدیل  هیدروکسید  کلسیم  به نمکهای  محلول در آب  مانند گچ (GYPSUM) ومیر ابلیت MIRABILITE  که باعث تجزیه و نرم  شدن  سطوح  بتن  می شود  وعمل  LEACHINGیا خل وفرج دار شدن بتن  به واسطه  یک  مایع  حلال ،  به وقوع  می پیوند.

1-6- علل دیگر

(OTHER  CAUSES)

علل بسیار دیگری  نیز باعث آسیب  دیدگی  وخرابی  بتن می شوند  که در سالهای  اخیر  شناسایی شده اند . بعضی  از این عوامل  دارای  مشخصات  خاصی بوده  وکاربرد  بسیار  موضعی  دارند . مانند  تاثیر  مخرب  چربیها  بر حاصله از  عوارض  مخرب فاضلابها  ومورد استفاده  قرار دادن  سازه هایی  که برای  منظورها  ومقاصد  دیگری ساخته شده  باشند  ، نه آنچه  که مورد  بهره  برداری  است . مانند تبدیل  ساختمان معمولی به سردخانه ،  محل شستشو ، انباری ، آشپزخانه  ، کتابخانه وغیره . با این  همه  اکثر آنها  را می توان  در گروههای  ذیل  طبقه بندی  نمود :

(الف) ضربات  وبارههای  وارده  (ناگهانی  وغیره ) در صورتی  که موقع  طراحی  سازه برای این گونه  بار گذاریها  پیش  بینیهای  لازم  صورت نگرفته باشد .

(ب) اثرات  جوی ومحیطی

(پ) اثرات نامطلوب  مواد شیمیایی مخرب

مقدمه

بتن حجیم : هر حجمی  از بتن  با ابعادی  به اندازه  کافی بزرگ  که نیاز  به تمهیداتی  جهت جلوگیری  از ایجاد ترکهای  حرارتی دارد .

درک بتن  حجیم کلید  کنترل  دما  و در نهایت  حفظ  زمن  وهزینه های  مصرفی می باشد .

مشخصات  فنی  عموماً  محدود کننده  دمای  بتن  حجیم  جهت جلوگیری  از ترک حوردگ  ومشکلات  عدیده  دوام آن  می باشد . این طور  که به نظر می رسد  دمای  بتن حجیم  بر اساس  تجربه  وبه طور  دلخواه به صورت  C57 به عنوان داکثر  دمای  مجاز بتن  و C19 (F35)   به عنوان  حداکثر  پیمانکار  باید  تمام مشخصات  فنی  ونیازمندیهای  آنرا  بدون  چون وچرا  رعایت  نماید . ولی  بدون  درک  صحیح  وکامل  از بتن  حجیم  نگهداری  دمای  بتن  در ان محدوده تعیین شده کاری  بسیار دشوار می باشد .

اغلب اوقات  در هر پروژه ای  مشخصات  فنی آن ، به خوبی  تمهیدات وسیعی  را در جهت کنترل  دما وپاسخگویی  به نیازهای  آن مطرح کرده است . به هر  حال  ،  چنانچه  به این  موضوع  توجه  کافی نشود  یا به خوبی  درک نگردد . معین  به مقدار  قابل  ملاحظه  بیشتر است ،  شده ومنجر  به صدمه  دیدن  بتن  وبه تاخیر  افتادن  برنامه  ساختمانی خواهد شد .  به علاوه  در روند  امروزی  ،  افزایش  اندازه  سطح  مقطع  بتن  در نتیجه  نیاز به حداقل  مقدار سیمان  مصرفی  زیاد با نسبت  آب  به مواد  سیمانی  پایین  می باشد  وان نیز کنترل  دمای  بتن  را چندین  برابر  دشوارتر  می نماید  . درک  بتن  حجیم  کلید  کنترل  دما ودر  نهایت  حفظ زمان  وهزینه های  مصرفی می باشد .

بتن حجیم  چیست ؟

سوالی  که اغلب  اوقات  مطرح  می شود  این است  که به طور  مشخص  بتن  حجیم  به چه نوع  بتنی  اطلاق می شو . طبق آئین نامه  موسسه  بین المللی  بتن  Acl کمیته  R116 Acl تعریف بتن  حجیم  بدین گونه است هر حجمی  از بتن  با ابعادی  به اندازه  کافی بزرگ  باشد  که نیاز  به تمهیداتی  جهت  جلوگیری  از ایجاد  ترکهای  حرارتی  که در بتن  حجیم  بر اثر  حرارت  زایی  حاصل  از واکنش  شیمیایی  هیدراسیون  آب با سیمان  وپیامد  تغییرات  حم  شکل  میگیرد  دارد  از آنجایکه که این تعریف  ازنظر  تعدادی سازمانها کافی اطلاق نشده بنابراین  تعریف های خود  را از بتن  حجیم  مطرح نموده اند . به طور مثال  بعضی ها آنرا  بدین گونه  تعریف نموده اند هر قطعه  بتنی  که بعاد آن حداقل  بزرگتر  از 90 سانتی متر  باشد  بتن حجیم  نامیده می شود .طبق این  تعریف  یک پی بتنی  با بزرگی  ضخامت  90 سانتی متر  بتن  حجیم  خوانده نمی شود  ، ولی یک پی بتنی  با بزرگی  ضخامت  1 متر بتن  حجیم در نظر گرفته می شود .

در سزمانها ، حداقل  ابعاد  بکار گرفته در محدوده های  46/0 متر تا  2متررا در نظر می گیرند که بستگی  به تجارب  کار گاهی  گذشته  آنان  را در نظر  می گیرند  ک بستگی  به تجارب  کارگاهی  گذشته  آنان  دارد  توجه اینکه  هیچ کدام  از این  تعاریف  مقدار  مواد  سیمانی  مصرفی  در بتن  مورد ملاحظه  قرار نداده است .

آن چه با عملکرد  بالا  یا پایین  وزود  مقاومت  رس در یک آلمان  بتنی  استفاده دمای  این المان  بسیار  متفاوت  تر از بتن  مرسوم  یک سازه بتنی  باشد

کنترل دمای بتن الزامی است ؟

حرارت  زایی  بتن  به علت  واکنش  شیمیایی هیدراسیون مواد سیمانی  می شد  بیشترین  مقدار حرارت  حاصل  در روزهای  اولیه  استقرار بتن  می باشد  مقاطع  بتنی  نازک  همچون سس روکش  کف ها تقریباً  به مجرد  ایجاد حرارت  بتن  به همان  سرعت  نیز درمحیط اطراف پراکنده می شود  در  مقاطع  بتنی  ضخیم تر  (بتن حجیم  ) حرارت  بسیار آهسته  تر از تولید  آن در  اطراف  پراکنده می شود  در مقاطع  بتنی ضخیم تر  (بتن حجیم  ) حرارت  بسیار  آهسته تر از  تولید آن در  محیط اطراف پراکنده  می شود ودر نتیجه  گرم شدن  بتن  حجیم را باعث می گردد.

مدیریت  کنترل دما جهت جلوگیری  از صدمات  حاصل  از ترک خوردگی  ، به حداقل رساندن  تاخیر  برنامه کاری  ورعایت مشخصات فنی پروژه الزامی می باشد . به خاطر  کمبود تعریف استاندارد  متحد هر المانی  بتنی را که ابعاد آن برابر 90 سانتی متر یا بزرگتر  باشد به عنوان  بتن حجیم  مورد ملاحظه  قرار می دهیم  ملاحظات مشابه  باید  درباره المانهای بتنی  که تحت  چنین  تعریفی  قرار نگرفته ولی دارای  سیمان تیپ ااا با مواد سیمانی بیش از 355 کیلوگرم  در هر متر  مکتن می باشد  ، اعمال گردد .

در بسیاری  مواقع ، در المانهای بتنی  غیر حجیم  نیز مقدار  قابل  ملاحظه ای حرارت  تولید می شود .

2-1-                حداکثر دمای بتن واختلاف دمای آن

اغلب اوقات  جهت اطمینان  بهتر  وبرنامه ریزی مناسب  قبل از استقرار  بتن  حداکثر دمای  مجاز بتن  واختلاف  دمای آن مشخص می شود . در بسیاری  مواقع  گستره های  مشخص شده به طور  اتفاقی وخود به خود انتخاب  شده ومشخصات فنی  پروژه  را شامل نمی گردد . برای مثال ، مشخصات  فنی خاص  از پروژه  حداکثر  دمای بتن را به C75 (135₄(ودمای بتن را به (35₄) C19 محدود  می نماید . محدودیت های دیگر  اغلب  شامل  مواردی  مثل  محدودیت های  حداکثر  وحداقل  دمای بتن  در زمان  تحویل باشد .

حداکثر دمای بتن

دمای  بتن  به دلایل  بسیاری محدود شده  است . دلیل اصلی آن برای جلوگیری  از صدمه دیدن  بتن می باشد . مطالعات  نشان داده است  که چنان چه حداکثر  دمای بتن از  استقرار آن صورت گیرد  وبیش از اندازه محدوده 7تا 68 درجه  سانتیگراد 165به 155 باشد  دوام  طولانی  مدت بتن های  خاصی  مورد  سازش قرار می گیرد . مکانیزم صدمه اولیه ، شکل گیری اترینگایت تاخیر  افتاده DFF  می باشد ، که باعث  انبساط  داخلی وترک خوردگی  بتن می شود  که امکان مشاهده آن در سالهای متمادی  پس از استقرار بتن موجود می باشد .

از دلایل  دیگر  محدود کننده  حداکثر  دمای بتن  شامل کاهش زمان خنک کردن ، تاخیرهای مرتبط وبه حداقل  رساندن  پتانسیل ترک خوردگی  مربوط  به انقباض  وانبساط  حرارتی  است . درجه حرارت  بالای تراز c88 سانتی گراد  (F1950 ) می تواند  سبب کاهش  مقاوم  فشاری  مورد نظرشود .

حداکثر اختلاف دما

حداکثر اختلاف دمای مجاز  بتن  اغلب مشخص کننده حداقل پتانسیل  ترک خوردگی  حرارتی  می باشد . این  اختلاف دما ، تفاوت  بین  دمای گرم ترین  بخش  بتن  وسطح آن می باشد . ترک خوردگی  حرارتی  وفنی  که انقباض  مربوط به خنک شدن  در سطح بتن  باعث تنشهای  کششی بیش از  مقاومت  کششی بتن باشد ، ایجاد شود .

حداکثر  اختلاف  دمای  مجاز  c 19 سانتی گراد  (f35)  اغلب  اوقات در اسناد  پیمانکار  مشخص شده  است  . این اختلاف  دما یک  راهنمای  تجربی  بر اساس  بتن  حجیم  غیر  مسلحی که در حدود 50 سال پیش  در اروپا  اجرا شده ، تعیین  گردیده است . در  بسیاری موارد ، محدودیت  اختلاف دمای  C19 سانتی گراد( f35) بیش از  اندازه  محدود شده است وترک خوردگی  حرارتی ممکن است  حتی در اختلاف  دمای  بالا تر بوجود نیابد .

حداکثر  اختلاف دمای  مجاز  تابعی  از خواص  مکانیکی  بتن  همچون انبساط حرارتی  ، مقاومت کششی  ، مادول الاستیسیته  ونیز اندازه  تنش های  المانهای  بتنی می باشد .  کمیته  R/2/207/AC مهیا  کننده  دستور العمل  جهت  محاسبه حداکثر  اختلاف  دمای مجاز برای  جلوگیری  ترک خوردگی  حرارتی  مبتنی  بر خواص  بتن  برای سازه های  مشخص می باشد .

در زمانیکه  بتن  به مقاومت  طراحی  شده خود  می رسد ، حداکثر  اختلاف  دمای  مجاز  محاسبه  شده بسیار  بیشتر  از C19 سانتی گراد  (F35) می باشد . کاربرد  حداکثر  اختلاف  دمای مجاز  محاسبه شده می تواند  سبب کاهش  قابل ملاحظه  مدت  زمان  تمهیدا  محافظتی  ، همچون ایزوله  کردن  سطوح  ونگهداری  آن باشد .

2-5- پیش بینی  دمای بتن

اغلب  اوقات مشخصات فنی مربوط به بتن  حجیم  به نوع  سیمان  خاص ، حداقل  مقدار سیمان مصرفی  وحداکثر  مواد سیمانی  جایگزین  سیمان  نیاز  دارد به مجرد  اینکه  این اطلاعات جمع آوری  شدند . فرآیند  پیش بینی  لازم  جهت حداکثر  دمای بتن  وحداکثر  اختلاف دمای آن شروع  می شود . چندین  روش پیش بینی  حداکثر دماهای  بتن  موجود می باشد .

یک روش ساده آن که به طورخلاصه  در اسناد  موسسه  سیمان  آمریکا (PCA) یافت می شود  از این قرار است

طراحی شهری

 طراحي شهري چيست؟

طراحي شهري فرآيندي است كه به شكل‌دهي فيزيكي بافت‌هاي مختلف شهري و روستايي منجر مي‌شود. طراحي شهري با رويكرد ساختارگرايي به ايجاد اماكن متعدد مي‌پردازد. اين فرآيند طراحي ساختمان‌ها، فضاها و چشم‌اندازها را در برمي‌گيرد و نهايتا جرياني را به راه مي‌اندازد كه به عمران و آبادي شهري كمك مي‌كند.

 

تعریف طراحی شهری :

طراحی بخشی از هنر سازمان دادن فضای کالبدی است که با رشته های مختلف علمی و هنری مانند برنامه ریزی شهری ,معماری و منظر سازی ,مهندسی فنی ,مهندسی ترافیک و حمل و نقل روانشناسی ,جامعه شناسی واقتصاد سر و کار دارد و در عین حال با سیاست و فرهنگ نیز ارتباط پیدا می کند.پس می بینیم که دامنه ی فعالیتش بسیار گسترده است.

اگر گفته ی مانوئل کستل را بپذیریم که برنامه ریزی عین سیاست است شاید بهتر بتوان حوزه ی فعالیت شهری را مشخص کرد .به نظر جف لوید طراحی طراحی شهری حلقه ی پیوند دهنده ی معماری , معماری منظر, مهندسی به صورت گسترده و برنامه ریزی وبلاخص برنامه ریزی شهری است.این نظریه ای که امروز هم از اعتبار خود برخوردار است.

در تعاریف بالا ما به دنبال جوهر و مفهوم طراحی شهری هستیم چیزی که در شرایط جامعه ی ما نیز مفید واقع می شود . طراحی شهری فعالیت جدیدی نیست . بحثهای فراوانی از قدیم وجود داشته مبنی بر اینکه با شکل گرفتن فضای خصوصی زندگی بشر فضای عمومی نیز شکل گرفته , زیرا انسانها می خواسته اند با هم رابطه داشته باشند و به محض آنکه انسان پا ازفضای خصوصی بیرون می گذارد و در فضای عمومی قرار می گیرد حضور طراحی شهری در تاریخ کالبدی او آغاز می شود.

گستردگی فعالیت طراحی شهری نشان می دهد که این فعالیت مانند یک طرح معماری یا طراحی یک پارک نیست که با طرح مشخصی شروع شود یا پایان پذیرد. یک کار معماری معمولا در جایی شروع می شود و خاتمه می یابد , ملی یک میدان به عنوان عنصری از سازمان فضایی شهر در طول تاریخ تکون می یابد , دگرگون میشود ,تغییر می کند و یا مدام عوض می شود . چنین فضایی می توانداز عهد باستان شروع شود , وسطی را پشت سر گذارد , رنسانس را ببیند و امروز هم بتواند در آن فعالیت و زندگی کند.

دشواری پیش بینی آینده ایجاب می کند که طراحی شهری انعطاف پذیر باشد , بتواند خود را با حرکات ونوسانات و تصمیم گیری ها تطبیق دهد ,اصلاح شود و به قولی مدارا کند.

 

حرفه‌اي نو

طراحي شهري يكي از جديد‌ترين حرفه‌هاست كه بيش از 25 سال از عمر آن نمي‌گذرد. بيشتر آن چه كه طراحان شهري ارايه مي‌كنند، (طراحي بافت‌هاي مسكوني) دستاورد حوزه‌هاي شغلي ديگر است. در واقع طراحي شهري يك رويكرد چندگانه نسبت به ساير مشاغل دارد.

 

رسالت عمومي

همزمان با شكل‌گيري صنف طراحان شهري، معماران، شهرسازان، طراحان فضاي سبز، مهندسان راه، هنرمندان و طيف وسيعي از مشاغل وفاداري خود را به اين حوزه «طراحي شهري» اعلام كردند.در واقع رسالت اين حوزه‌ها تغيير روند شكل‌دهي فضاهاي پيراموني بود. از جمله مباحث چالش برانگيز ميان اين حوزه‌ها عبارت‌ بودند از:

الف) معماران بايد سواي از طراحي ساختمان‌ها، با موقعيت مكاني بناها هم در ارتباط باشند.

ب) شهرسازان هم بايد با شكل فيزيكي توسعه و گسترش شهرها ارتباط داشته باشند.

ج) طراحان فضاي سبز هم بايد در ابتداي فرآيند طراحي شهري به بررسي و فهم درست از مناطق مورد نظر دست يابند.

د) مهندسان راه هم بايد به جاي تمركز روي مباحث ترافيكي، از مهارت‌هاي خود در ايجاد فضاهاي دلپذير (چه براي سكونت و چه براي مشاهده صرف) استفاده كنند.

 

چه اقداماتي در دستور كار طراحان شهري قرار دارد؟

1 _ وسعت ديد دادن به فضاي شهري _ استفاده از ابتكارهايي چند در توليد و بازتوليد محيط‌هاي پيراموني

2 _ طراحي فضاهاي ساخته شده _ از كل شهرها و حومه‌هاي آنها گرفته تا خيابان‌ها و ميدان‌ها ارايه نظرات خود بر چگونگي عمران و احياي شهرها

3 _ تحقيق و تفحص پيرامون مناطق مورد نظر و ساكنان آنها در نظر گرفتن بافت فيزيكي، سياسي، اقتصادي و روان‌شناسي حاكم بر آن مناطق

4 _ تحت تاثير قرار دادن مردم با ابتكارات خود، كمك به آنها در اتخاذ تصميم‌هايي مناسب و ‌آموزش آنها جهت ايجاد مكان‌هاي مطلوب

5 _ توسعه سياستگذاري‌هاي نوين پيرامون ساخت و سازهاي شهري

6 _ مشاور گروهي _ كمك به مردم براي برعهده گرفتن نقش‌هايي پيرامون سازندگي و طراحي حومه‌ها

7 _ ارايه تصاوير گرافيكي _ از طراحي‌هاي كلي و تكنيكي گرفته تا استفاده از آخرين دستاوردها در طراحي‌هاي كامپيوتري

 

هدف از طراحی شهری چیست؟][i][

طراحی شهری بخش بسیار مهم و حساسی از هویت شهروندان یک شهر به شمار می رود.بدین معنا که چگونه می اندیشند ،چه امکاناتی در دسترس داشتند و چه متخصصانی نبوغ خود را ارائه دادند تا شهری که در آن زندگی می کنیم ساخته شده است. زمانی که این عوامل را کنار یکدیگر قرار می دهیم تا ترکیبی از یک شهر را ارائه نماییم ،سیمای شهر گویای فرهنگ و نگرش آن جامعه می باشد.معیار فرهنگی ،سلیقه ی شخصی ،تفکر و امکانات نهادهای اجتماعی در یک کشور تعیین کننده ی نمای ظاهری شهری و بالطبع طراحی شهری است.

طراحی شهری از یک سو باید حداقل خدمات و امکانات شهری را به طور یکسان در اختیار کلیه شهروندان قرار دهد و از سوی دیگر تنوع و امکان انتخاب جایگرین متفاوت را برای گروه های مختاپلف جامعه فذهم سازد.

هدف اول مستلزم یکنواختی استانداردها و جامعیت آن می باشد،ولی هدف دوم تنوع استانداردها و به کار گیری تدابیر و راهبردهای متخصصان و افراد ذی صلاح در شهرسازی را ایجاب می نماید.

طراحی شهری در چارچوب کلی فرایند برنامه ریزی و تصمیم گیری جامعه ،نیاز به تشکلات رسمی دارد تا از این طریق ،قشر ها و گروه های فرهنگی جامعه ،نتواند به ارزشها و آرمانهای خود جامه ی عمل بپوشانند و پیشنهاد های طراحی را که نهایتا به صورت سرمایه گذاری شهری ،مرمت ،نوسازی ،بازسازی و ساخت و حفظ بناها در می آید ،بهتر ارائه دهند.

اگر از هر قشر خواسته شود تا نظر خود را در مورد شکل شهر و نقش هشر بیان کند در طراحی شهری ،تنوع ، هماهنگی و زیبایی سیمای شهر و الگوی فعالیت ها به بهترین نحو فراهم می آید وزیرا در این حالت طراحی شهری رفتارهای جمعی خواسته های فرهنگی و هویت گروهی را منعکس می سازد.فرضیه اصلی در این جا این است که طراحی خیال پردازانه با استفاده مشترک از فضا و سهیم شدن در امکانات و دسترسی متعدد به عملکردهای شهری و تنوع در شیوه های زندگی می تواند برخی از تضاد های بارز بین گروه ها را از بین ببرد.

طراحی شهری فعالیتی پر هزینه تر از برنامه ریزی شهری می باشد و مستلزم به کار گیری منابع کمیاب و متخصصان حرفه ای ماهر است .این نکته حائز اهمیت است که فعالیت های طراحی شهری در جهاتی سوق داده شود که عملکردها و عوامل شکل دهنده ی شهری بیشترین تاثیر را روی رفتار کلی افراد و بافت و فرم شهر داشته باشد.

شناخت انواع قوسها و طاقها

- پوشش سغ(منحنی)

سغ یا ازغ یا ازگ  در عربی ازج خوانده میشود.ازغ را بیشتر به شاخه های تاک و نخل و نسترن و یاس که شکل کمانی و منحنی دارد اطلاق میکنند.در مورد تاق بیشتر ازگ تلفظ میشود.غیاث الدین جمشید کاشانی این لفظ را برای تاق به کار برده است.پوشش سغ در واقع پوششی است که از لحاظ شکلی از یک قوس(چفد)، پیروی دارد.انتخاب چفد مناسب برای تحمل بارهای وارد بر تاقها و گنبدها در معماری ایرانی بر اساس منطق ساختمانی و ایستایی بنا صورت گرفته است که حاصل سالهای دراز تجربه و تبحر عملی است ، حال آنکه در اروپا مثلاً امتخاب قوس((اژیو)) بیشتر بر مبنای ایجاد و القاء عظمت و زیبایی است و بسیاری را عقیده بر آن استکه این هم تقلیدی از طرح پارچه های اروپایی است که از مشرق زمین به اروپا رفته است.

رازیگران به قوسهای تخم مرغی(بیضی) به دلیل تحمل پذیری بسیار آن د رمقابل بارهای وارده تمایل فراوان داشتند.

اهمیت چفد تخم مرغی در ایران به حدی بوده که در بعضی از مناطق لغت تخم مرغ مترادف و مرتبط با تاق می شده است.مثلاً در شمال ایران، به تاق مرغانه میگویند و پل تاقی،" مرغانه پرت" نامیده شده است.از آنجایی که در بسیاری از نقاط ایران برای واژه تخم مرغ، لفظ "خاگ" بکار میرود،بعضی از پوششهای ایرانی با توجه به شکل بیضویشان، به نام خاگی مشهورند.مثل گنبد خاگی مسجد جامع اصفهان.

به علت آشنایی مردم نواحی کویر با مقاومت بسیار چفد بیضی، درآن مناطق و دیگر مناطقی که از قنات برای آبیاری استقاده میکردند،برای جلوگیری از ریزش قنات، درآن تنبوشه های بزرگی را کار میگذاشتند(که در اصطلاح محلی به آن گول یا گم میگویند) که مقطع ان به شکل قوس تخم مرغی ساخته شده بود.گاهی به علت وسعت زیاد دهانه قنات این گولها را سه تکه میساختند که هر کدام بخشی از قوس تخم مرغی بود.

فراموش نکنیم که چون در ایران برای زدن تاق از قالب باربر استفاده نمیشود، لذا شکل  نیم دایره، از لحاظ ایستایی برای چفد و تاق مناسب نیست و در صورت بکاررفتن، در نقاط مختلف میشکند.

به این ترتیب که در ناحیه شکرگاه(ناحیه ای که نسبت به سطح افق زاویه 22.5 درجه دارد)،رو به بیرون میشکند و در ناحیه ایوارگاه(قسمتی که نسبت به سطح افق زاویه 67.5 درجه دارد)، رو به تو می چاکد و در ناحیه تیزه سر بر میکند و کلکن میشود.در چاره اندیشی به منظور جلوگیری از شکست های فوق معماران ایرانی، قوس را از پاکار تا شکرگاه به جانب داخل میکشند(یعنی شعاع قوس را کوچکتر کرده،مرکز را نزدیکتر می آورند) و در ناحیه ایوارگاه که شکست متوجه داخل است، شعاع را بزرگتر میگیرند تا قوس بسوی خارج متمایل شود و د رناحیه کلکن که قوس سربر میکند،خفتش می اندازند.یعنی تیزه را کمی پایینتر میگیرند.به گونه ای که خیز از یک دوم دهانه کمتر میشود.به این ترتیب چفدی بوجود می آید که یکی از چفدهای مرسوم ایرانی به نام پنج او هفت است.این چفد باربر و متحمل فشارهای وارد بر خود است.

پوشش منحنی به دو بخش عمده تقسیم میشود.مازه دار(بیضی) و تیزه دار.

چفد تیزه دار به گونه ای که از نامش پیداست،راس ان تیز است و ا زتقاطع دو قوس منحنی ایجاد میشود و به آن قوس جناغی هم میگویند. راس چفد مازه دار، هلالی شکل است و بخشی از بیضی است. هر دو نوع چفد در ایران،پیشینه ای دیرینه دارند که بهترین نمونه آنها را در معبد چغازنبیل(1350 پیش از میلاد)،میتوان مشاهده نمود.

 

 

 

گرچه چفد جناغی را نه تنها در چغازنبیل، بلکه در تپه نوشیجان(دوران ماد)،سد درودزن(دوران هخامنشی) و تاق کسرا(دوران ساسانی) و بناهای گوناگون پیش از اسلام میتوان دید، معذلک بیشتر چفدهای آن دوران را مازه ای تشکیل می دهد و حتی تا سده های اولیه پس از اسلام نیز،بیشتر پوششها مازه دار است، اما به تدریج چفدها و پوششهای تیزه دار،جای آن را میگیرد.

 

 

علت جایگزینی چفدهای تیزه دار(جناغی) به جای چفدهای مازه دار،پس از ورود اسلام

علت عمده جایگزینی چفد جناغی را میتوان چنین دانست که پوششهای مازه ای ، بنا را بسیار مرتفع میکرد و چون در هنر اسلامی کوشش در جهت کاستن شکوه بنا، به ویژه کاهش ارتفاع بود، از چفد جناغی استفاده کردند که به میزان قابل توجهی به ساختمان مقیاس انسانی و مردم وار می داد.بهترین مثال برای این تحول تدریجی مقایسه دو بنای تاری خانه دامغان(سده 2 هجری) و مسجد فهرج(سده 1 هجری) است که کمتر از یک سده با هم فاصله دارند. در مسجد فهرج،  همه چفدها و پوششها مازه ای است، ولی در تاری خانه برخی از چفدها شکل تیزه ای به خود گرفته است.

 

پیش از اینکه به معرفی تعدادی از معروفترین چفدهای تیزه دار و مازه دار بپردازم، لازم است توضیحی کوتاه در مورد 2 اصطلاح معماری ایران به نام تن گداز و جان گداز داده شود:

معماران ایرانی، انواع نیروهایی را که به بنا وارد می آید و بنا برای ایستایی خود در تقابل با آنهاست،مثل نیروهای فشاری،رانشی و خمشی،…جان گداز گویند،چون قابل رویت نیست. اما به بخشهایی از بنا که در جهت مقابله و هدایت این نیروها به زمین، ساخته میشود،مثل کلافها،تویزه ها ، تیرهاو… که قابل رویت است ،تن گداز میگویند. در فرهنگ و ادبیات فارسی،جان و تن نیز همین معنی را دارند. جان به معنی روح و قسمت نادیده هستی انسانی میباشد.

معرفی انواع چفدهای ایرانی

در اینجا به معرفی معروفترین و پرکاربردترین چفدهای ایرانی میپردازیم.بدیهی است که این فقط قسمتی از چفدهای موجود در معماری ایران میباشند و علاقه مندان برای مطالعه بیشتر و نیز آشنایی با نحوه ترسیم آنها به کتابهایی که در بالا معرفی کرده ام ،مراجعه نمایند:

انواع چفدهای مازه دار

چفد مازه ای تیز یا بستو/ چفد مازه ای تند =بیز=هلوچین تند/چفد مازه ای کند=بیز یا هلوچین کند/چفد مازه ای کفته

انواع چفدهای تیزه دار

چفد چمانه/سروک / پنج او هفت تند/ پنج او هفت کند/ پنج او هفت کفته/چفد کلیل(پارتی و آذری)/چفد کلیل کمشی/ چفد سه بخشی تند/ چفد سه بخشی کند/ چفد شاخ بزی تند/ چفد شاخ بزی کند/چفد شبدری تند/ چفد شبدری کند/ چفد پا تو پا و …..   

          

برداشت از بناهای تاریخی- شناخت انواع قوسها و تاقها(1)

قوس که در زبان فارسی کهن چَفد خوانده میشود، در تعریف هندسی٬خط یا شکل منحنی است و در اصطلاح معماری٬به باریکه تاقی که روی سر در یک درگاه قرار میگیرد٬اطلاق میشود.

تاق به طور کلی٬به مفهوم پوشش بین دو دیوار است و شکلی که تاق از نظر ترکیب تابع آن میشود٬همان چفد است.لذا با تعریفی دیگر٬ میتوان تاق را ادامه چفد دانست.به طور کلی پوشش بر دو نوع است:۱-تخت.۲-منحنی(سَغ).

۱-پوشش تخت

پوشش تخت از لحاظ شکل٬یک سطح صاف است و ازآنجایی که در این گونه پوشش برآیند نیروهای واردبر تاق کاملاْ عمودی است٬استایی تاق در مقابل آن مستلزم استفاده  استفاده از تیرهای حمال مقاوم است.قبل از به کارگرفتن آهن در معماری٬معمولاْ از تیر حمال چوبی استفاده میشد.

از آنجایی که در ایران چوب قابل استفاده برای بنا کمیاب است٬شکل پوشش تخت همواره با مشکلات توام بوده است.در دوران هخامنشی٬امپراطوری ثروتمند ایرانی نیز برای پوشش کاخهای خود٬ چوب مقاوم از جمله چوب درخت سدر را از لبنان و دیگر نقاط دوردست با تحمل هزینه های هنگفت به دست آورده می آورد.آنچه پوشش با استفاده از چوب را در بعضی نقاط غیرممکن می کرد وجود موریانه بود.اغلب زمینهای ایران٬موریانه خیز است و یک نوع موریانه بسیار خطرناک درمرکز ایران و حاشیه کویر بنام "ترده"(ترده=گِل ساز) وجود دارد که به عنوان مثال یک در چوبی را ظرف ۱۵ روز طوری میخورد که فقط از آن پوسته رنگ باقی میماند.فقط یکی دو نوع چوب در داخل ایران به عمل می آید که موریانه آن را دوست ندارد.این چوبها یا صمغ دارند یا کندر.مثل سرو٬کاج٬ناژو و صنوبر و در چوبهای کندردار هم تا وقتی بوی کندر وجود دارد٬مصون از موریانه است٬ولی به محض ا زبین رفتن بوی کندر٬چوب خوش خوراکی برای موریانه میشود.تنها چوب شورانه از گزند موریانه در امان است.موریانه شوره نی را هم نمی خورد.بنا برآنچه گفته شد کاربرد چوب حتی اگر از لحاظ کیفیت٬قدرت کافی برای پوشش دهانه های بزرگ را هم داشت٬امری خطرناک بود.مع الوصف د رتمام دوران معماری ما٬در کنار پوشش منحنی(سغ)٬ در دهانه های کوچک پوشش تخت هم مشاهده میشود.اما این نوع پوشش معمولاْ تا دهانه ۲.۵ الی ۳ گز* اجرا شده است.گاهی پوشش تخت در چند دوره تاریخی بعد از ساختمان یک بنا به آن اضافه شده است.مثل چهل ستون اصفهان که درآغاز٬بدون ستاوندهای جلو بوده است.بعد در زمان شاه صفی و شاه عباس دوم این بخش به آن اضافه شده است.در ایوان کرخه پوشش ایوان جلو با توجه به وضعیت پایه های پادیاو٬به نظر میرسد که تخت بوده است و دهانه آن هم نسبتاْ زیاد است.مع الوصف موارد استفاده از چوب در دهانه های بزرگ نادر است.

--------------------------------------------------------------------

پا نوشت:

گز=۹۴ سانتیمتر٬گزسلطانی=۱۰۶.۶۶ سانتیمتر

پادیاو=گودال باغچه(پادیاو به معنی پاکیزه کردن و پلیدی زدایی نیز میباشد)=حوضخانه و وضوخانه=پاسیو در زبان فرانسه

معماری قبل از اسلام

معـماری ایرانی را باید بطور صحـیح از اعـماق تاریخ ایـن سرزمـیـن کهـن مـورد بررسی قـرار داد.

معـماری ایرانی به شـش قـرن قـبل از میلاد مسیح باز می گـردد، که مـشـخـصات هـر دورهً معـماری را در دوره  های مـخـتـلف تاریـخـی شـرح می دهـیـم :

1- معـماری دوران ماقـبـل تـاریخ تـا زمان حـکـومت ماد ها.

2- معـماری از زمان حکـومت مـادهـا تـا پـایان دوره حـکـومت ساسانیان .

در رابـطه با معـماری ایران، بایـد به خـوانـنـدگـان یـادآوری شـود، تـغـیـیـراتی کـه در رابـطه بـا هـنـر پـیـشـیـنـیان ایـران در معـماری داده شـده و نـحـوهً ساخـتمان سازی آن دوران. در سخـنی کـوتاه مـی تـوان به : حکـاکـی بـر روی سـنگ، گچکاری، نقاشی، آجرکاری، آئینه کاری، کاشی کاری، موزائیک کاری و دیـگـر کـارهـای تـزئـیـنی اشـاره کرد.
الـبـتـه مـا بایـد استـثـنـاهـایی هـم بـرای ساخـتـمان هـای چـنـد شـکـلی کـه بـرای مـواردی خـاص اسـتـفـاده می شد، قـائـل شـویم. این گـونـاگـونـی بـرآمـده از نـیـازهـای خـاص مـردم در زمـانـهـای مـتـفـاوت بـوده است.

هـنـرمـنـدان ایـرانی بـه دنـیـا ثـابـت کـردند کـه تـوانائـی هـای بالایی دارنـد و شـامـل احـتـرام بـسیار، بـخـاطر اثـرهـای تـاریخـی مـنـحـصر بـفـرد فـراوانـی کـه از خـود بـجـای گـذاشـتـه، هـسـتـند.

بـنـظر مـشکـل می رسد که بـتوان معـماری ایرانی را از زمانـهـای بـسـیـار دور تـا بـه حـال طـبـقـه بـنـدی کرد. اما، تـرتـیـبات زیـر مـی تـواند چـشـم انداز وسـیـعـی از ایـن کـارهـا در اخـتـیـار شـمـا قـرار دهـد: کـلـبه هـای ماقـبل تـاریـخ، شهـرهـا و قـصـبه  های اولـیه، اسـتحـکـامات و دژهـای نـظـامی، معـابـد و آتـشـکـده  ها، مـقـبـره  ها و آرامـگـاه هـای بـزرگ، مـکـانهـای عـظـیـم تـاریـخـی، سـدهـا و پـلـهـا، بـازارهـا، حـمام هـا، جـاده هـا، مسـاجـد عـظـیـم، بـرجـهـا و مـنـاره هـا، ساخـتـمانهـای مـذهـبـی و محـلهـایی از دوران اسلامی، و هـمچـنـیـن بـنـاهـا و یـاد بـودهـای گـسـتـرده در کـشـور ایران.
از دیگـر چـیـزهـای مهـمی که بـرروی معـماری ایرانی تـاثـیـر گـذار بوده است، شـرایط مهـم آب و هـوائی در فلات ایران بوده است. بطور مـثـال سبک معـماری در شـمال کـشـور و کـوه پـایـه  های ایران بـا سـبک معـماری در جـنـوب و کویر ایران تـفـاوت دارد.

صحـبت کردن در مـورد معـماری باستانی، بدون ایـنکـه نـمونه  هایی از آن وجود داشتـه باشـد تـقـریـباً غـیـر مـمـکـن است. یکی از قـدیـمی ترین بـنا های کـشف شده در فلات ایران مربـوط می شود به بـنای رنگ شـده " زاغ تـپـه (تپه زاغه)" در قـزوین. در تاریخ گـذشـته کـه مربوط می شود به قـرن هـفـتم و اوایل قـرن شـشم قـبل از میـلاد، بایـد بـسیار مورد رسیدگـی قـرار گـیرد که در آن زمان قـبل از تاریخ، چـگـونـه و با چـه وسائـلی این بـنا را آراستـه کـرده اند. از این بـنا بـرای جـمع شـدن و اجـتماعـات استـفاده مـی شده است.

در این بـنا از شومـیـنه برای گـرم کـردن ساخـتمان در فـصل های سرد سال اسـتـفاده می شده است. هـمـچـنـین محـلی بـرای درست کردن کـباب داشـتـه است. هـمچـنـین این ساخـتمان دو محـل برای نگـهـداری ابزار ها و وسائـل، بعـلاوه اتاقـی کـوچـک که از آن به عـنـوان نـشـیـمن استـفاده می کردند. دیـوارهـا بـوسـیله نـقاشـی از بـز کـوهـی تـزئـیـن شـده است. بـه احـتـمال خـیـلی زیـاد از این مـکـان برای انجـام مراستم مـذهـبـی خـود استـفاده می کـردنـد.
تـپـه سـیالک در نـزدیکـی کاشان نـیـز یکی دیگـر از این مکـانهـای تـاریـخی است، که بـه قـرن شـشم و پـنجـم قـبل از مـیـلاد بـرمـی گـردد.

اولین بار که مردم به منطقه سیلکرفـتـند، نمی دانستـند که چگـونه باید خانه ساخت، و زیر کـلبه  هایی که با برگ درخـتان تهـیه شده بود زندگـی می کردند. اما بزودی آنهـا فرا گـرفـتـند که چگـونه با گـل، خشت خام درست کرده و مورد مصرف در خانه سازی قرار دهـند.

در قـرن چهـارم قـبل از مـیـلاد مسیح مردم سیلکبصورتی جامع شروع کردند به بنا ن هادن بناهـای جـدید، که بخوبی مشخص است. این بناهـا بصورتی یکجا و توده، و تماما تهـیه شده از آجر خام بود. این آجـر های اولیه کـه بـصورتی بیضی شکـل تهـیه می شد، در آفـتاب گـذاشته شده و خشک می شدند؛ و بعـد از آن مورد استـفاده قـرار می گـرفـتـند. معـماری این دوره تـمام بـناهـا را با رنگ قـرمز تـزئـین کرده و تمام در های این بـناهـا کوتاه و باریک بوده و قـد در ها بـیشتر از 90 - 80 سانتی متر نبود.
تـپـه حسن در نزدیکی دامغـان، تـپه ایلـبـلیس در 72 کیلومتری کـرمان، و تـپه حسنـلو در آذربایجان غربی از بـنا هایی هـستـند که بوسیله حفاری  های باستان شناسی از زیر خاک بـیرون آورده شده اند.

در حفاری  های تپه حسنلو، سه بنای عـظیم کـشف شد که تمام آنهـا با نـقـشه ای یکسان درست شده بودند. این بـنا ها به 1000 - 800 سال قـبل از مـیلاد مسیح بـرمی گـردند. تمام آنهـا دارای دروازهً ورودی، حـیاط سنگـفرش شده، اتـاقـهـا و انـبار بوده اند.
در معـماری تـپه حسنلو، ساختمانهـا بـنـظر از چوب بنا شده اند؛ مربع و بصورت برج با پـایه  های چـوبی که بدون برش بصورتی عمودی از آنهـا بعـنوان پایه و ستون استـفاده شده بود. یکی از اتاقـهـا بصورتی سنگـفرش شده با خشت خام کشف شد. نکـته جالب توجه اینکه اتاقی دیگـر را که بعـنوان آشپـزخانه از آن استـفاده می شده دارای جا های مخصوص با شومینه دور آن ها بود.

یکی از معـماری های مهـم ایران مربوط است به قرن 13 قـبل از میلاد؛ معـبد چـغـازنـبـیل ( 1250 قبل از میلاد ) است که در کنار رودخانهً کرخه در استان خوزستان در جنوب ایران قرار گـرفـته است. این معـبد بوسیله "هـونـتاش هـوبان" پادشاه ایلام بر روی خرابه  های شهر باستانی "دور - آنـتـش" ساخته شده بود.
این معـبد نشانگـر اوج و شکوه معـماری در آن دوره است. این بـنا بصورت چـهـارگـوش و به صورت یک ساخـتمان پـنج طبقه است، که هـر طبقه از طبقه قـبلی کوچکـتر است و نمائی بصورت مخروطی را نشان می دهـد. معـبد اصلی در آخرین طـبـقـه ساختـه شده بود. موادی که در ساختمان این معـبد بکـار رفـته است، بـیـشـتر از آجرهـای پـخـته لعـاب دار هـمراه با ساروج بـسیار قـوی بوده است.

گـنـبد غـربی معـبد چـغازنـبـیل که بصورتی ماهـرانه ساخته شده بود هـنوز هـم پس از گـذشت سـه هـزار سال از تاریخ آن بصورتی عـجـیب و حیرت آور در وضعـیتی خوب بسر می برد. ساخـتـن طاقـهـای هـلالی شکـل برروی راهـروهـا و پـلـکـان هـای داخل معـبـد نـشـانگـر مـوفـقـیت فوق العـاده و شگـفت آور معـماری در ایران باستان است. چـیـزی که باعـث تعـجب و شوک بـسیار در معـماری چـغـازنبـیل است، اینکه ابـتـکار هـنـرمندان آن دوره در اخـتراع و ساختـن یک سیستم جدید که آب آشامـیدنی ساخـتمان را تهـیه می کرده است. آب تسویه شده بوسیله عبادتـگـران و پـرستـشگـران و ساکـنین آن منطقه مورد استـفاده قرار می گـرفت.

بتن بهتر است یا فولاد؟؟؟؟؟

هر روز هنگام عبور از خیابان‌های شهر شاهد ساخت و سازهای روز افزونی هستیم، ساختمان‌های مختلف از یك طبقه تا 60 طبقه كه جلوی آنها انواع مصالح دیده می‌شود؛ سازه‌هایی كه گاه از بتن ساخته می‌شوند و گاه از فولاد.در مورد اینكه كدام نوع سازه بر دیگری برتری دارد، اختلاف نظر شدیدی بین سازندگان ساختمان‌ها وجود دارد. معمولاً معیارهای ساخت، جواب‌های متفاوتی برای ما به همراه دارند.
عمده عوامل مؤثر در این روند، هزینه، زمان و كیفیت ساخت هستند. هزینه ساخت و سود حاصل از این سرمایه‌گذاری با زمان اتمام طرح رابطه تنگاتنگی دارند. بدیهی است هر چه زمان طرح طولانی‌تر ‌شود شاهد افزایش قیمت مصالح، قیمت تمام شده طرح، هزینه‌های متفرقه و بازگشت دیرتر سرمایه خواهیم بود كه خوشایند هیچ سازنده‌ای نیست.

سازه‌های بتن آرمه در مقابل سازه‌های فولادی معمولاً نیاز به هزینه كمتر و زمان بیشتری برای ساخت دارد؛ در حالی‌كه سازه‌های فولادی ابتدا نیاز به سرمایه زیادی برای خرید آهن آلات دارد ولی در عوض شاهد سرعت اجرای بالاتری خواهیم بود. بنابراین در ساختمان‌های عادی كمتر از 6 طبقه در نهایت از این منظر تفاوت زیادی وجود ندارد.

در اسكلت‌های فولادی حتماً باید تمام اسكلت آماده باشد تا بتوان سقف را اجرا كرد. به عبارت دیگر اول باید تیر و ستون‌هایی وجود داشته باشد تا بتوان روی آن سطحی به نام سقف یا همان كف اجرا كرد. در حالی‌كه در سازه‌های بتن آرمه ابتدا ستون‌های هر طبقه و سپس سقف همان طبقه كه خود مشتمل بر تیر‌ها و كف یكپارچه‌تری نسبت به سازه‌های فولادی است اجرا می‌شود.

مزیت این روش نسبت به روش اول آن است كه می‌توان طبقه مورد نظر را سریعتر برای اجرای دیگر مراحل از جمله تیغه چینی، اجرای تأسیسات مكانیكی و برقی و... در اختیار سایر پیمانكاران قرار داد كه خود موجب تسریع در روند طرح خواهد بود.

ولی به‌طور كلی زمان اجرای سازه‌های فولادی در مقیاسهای بزرگ تا حدودی كوتاه‌تر از سازه‌های بتن آرمه و هزینه‌های سازه‌های بتن آرمه كمتر از سازه‌های فولادی است كه هر سازنده‌ای با توجه به شرایط و معیار‌های خود تصمیم‌گیرنده اصلی است.

حال با فرض وجود شرایطی كاملاً ایده‌آل، یعنی عدم‌وجود محدودیت زمان و هزینه‌ها، عامل سوم یعنی كیفیت سازه را بررسی می‌كنیم. كیفیت را می‌توان از جنبه‌های متفاوتی مانند مقاومت در برابر بارهای ثقلی وارده و زلزله، مقاومت در برابر حرارت، ابعاد، دهانه‌های قابل پوشش، تعداد طبقات قابل طراحی، قابلیت ترمیم آسان و... مورد نقد و بررسی قرار داد. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مسئله، در اینجا فقط تصمیم‌گیری برای ساختمان‌های عادی را مورد توجه قرار می‌دهیم.

اولین و مهم‌ترین نكته قابل ذكر در این مورد مقاومت مصالح و ابعاد مصالح مصرفی است. معمولاً هر چه اعضای باربر ما ابعاد بزرگتر از نگاه عام و ممان اینرسی بالاتر از دید مهندسی داشته باشد، رفتار سازه‌ای مناسب‌تر است و هر چه مصالح مصرفی كه در عرف ساختمان‌سازی‌ بتن یا فولاد هستند قابلیت تحمل نیروهای بیشتر را داشته باشند منجر به طراحی اعضای ظریف‌تری خواهند شد.

اگر هر دو عامل در كنار هم قرار گیرند منجر به رسیدن به سختی و صلبیت بالاتری خواهند شد كه جزء اصلی‌ترین آیتم‌های طراحی یك مهندس محاسب به شمار می‌روند.

در طراحی سازه‌ها، مقاومت بتن را 10 درصد مقاومت فولاد فرض می‌كنند بنابراین ابعاد ستون‌ها و تیرهای بتنی، به‌مراتب بیش از سازه‌های فولادی است. البته این ابعاد بزرگ اعضای بتنی، ممان اینرسی بسیار بالاتری نسبت به گزینه دیگر به ارمغان خواهند آورد كه در نهایت سازه بتنی، سختی بالاتر و معمولاً رفتار سازه‌ای مناسب‌تری دارد.

« سازه‌های بتنی سنگین هستند.» در پاسخ به این ایراد باید گفت: ابعاد بزرگ سازه تا جایی مورد پذیرش یك مهندس است كه منجر به سنگینی بیش از حد سازه نشود و با توجه به آنكه بحث ما در مورد سازه‌های عادی كمتر از 6 طبقه است تفاوت وزن اسكلت نیز آنچنان نخواهد بود تا مهندس طراح را به سمت طراحی سازه فولادی بكشاند. این موضوع در بسیاری از سازه‌های عظیم نیز صادق است كه برج 56 طبقه تهران نمونه بارزی از این دست است.

بحث زلزله كه بحث داغ این روزهای تهران است می‌تواند جنبه دیگری از كیفیت مناسب یك سازه باشد. سازه‌های بتن آرمه عادی و به ویژه مجهز به دیوارهای بتنی به‌علت سختی بالا نسبت به سازه‌های فولادی در برابر زلزله، در بیشتر موارد مقاومت بسیار بالایی از خود نشان می‌دهند اما سازه‌های فولادی نیز می‌توانند همین رفتار را از خود نشان دهند مشروط برآنكه طراحی مناسبیداشته باشند.

نكته قابل تامل اینجا است كه این رفتار به چه قیمتی به دست خواهد آمد؟ اگر طراحی، یك طراحی بدون نقص باشد، هم سازه فولادی و هم سازه بتن آرمه در چند ثانیه وقوع زلزله، با حداقل خسارت ممكن جان سالم به در خواهند برد. اما كار به اینجا ختم نخواهد شد و پس از زلزله‌های زیادی شاهد شكستگی لوله‌های گاز و وقوع آتش سوزی‌های مهیب بوده‌ایم كه گاه از خود زلزله مخرب‌تر هستند.

با توجه به اینكه اطفاء حریق بلافاصله بعد از وقوع حادثه ممكن نیست، ساختمان باید به گونه‌ایطراحی شود كه تا چند ساعت متوالی بتواند آتش را با حداقل خسارات وارده تحمل كند. درسازه‌های بتن آرمه مقاومت بالایی در برابر آتش سوزی وجود دارد، اما درسازه‌های فولادی درصورتی‌كه تمهیدات ایمنی لازم در آنها صورت نپذیرد در چند دقیقه ابتدایی حریق، شاهد تخریب‌های بسیار سریع و غیرقابل جبران خواهیم بود كه این مورد نیز مزیتی بسیار ارزشمند برای سازه‌های بتن آرمه به حساب می‌آید.

اما آنچه اكثر مهندسان را نسبت به سازه‌های بتن آرمه به شدت بد‌بین كرده، عدم‌قطعیت‌ها، یكنواخت نبودن مقاومت بتن و كم اطلاعی بسیاری از سازندگان از نحوه عمل‌آوری و به دست آوردن نتیجه‌ای مطلوب از این ماده است.
قابلیت اشتباه در تهیه بالقوه این نوع ماده در مقابل فولاد توجیه دیگری است كه از سوی عده زیادی در مخالفت با بتن ارائه می‌شود، چرا‌كه ممكن است حین عمل آوری، مقاومت فشاری كمتر از حد مورد نیاز به دست آید.

این گروه معتقدند جبران یك اشتباه در سازه‌های بتن آرمه در مواردی منجر به تخریب اجباری سازه می‌شود در حالی‌كه فولاد در هر لحظه كه سازنده اراده كند با هزینه‌ای به نسبت پایین قابل ترمیم و تقویت است

در پاسخ به این ایراد باید گفت این عدم‌قطعیت‌ها در آیین نامه‌ها با اعمال ضریب ایمنی بسیار بالایی پیش‌بینی شده تا جایی كه در موارد زیادی شاهد مقاومتی چند برابر مقاومت مورد نیاز در ساخت این قبیل سازه‌ها هستیم.از سوی دیگر این عدم‌قطعیت كیفیت بتن در شالوده وسقف‌های سازه فولادی نیز وجود دارد و صرفاً متعلق به سازه‌های بتن آرمه نیست.

در نهایت باید بر این موضوع تاكید كرد كه به‌طور كلی هم سازه‌های فولادی و هم سازه‌های بتن آرمه درصورتی كه در طراحی آنها سیستم مناسب و منطبق بر آیین‌نامه‌های به روز، مورد استفاده قرار نگیرد و متخصصین متبحر آنها را اجرا و مهندسین با تجربه بر اجرای آنها نظارت مستمر نكنند، هیچ رجحانی از نظر كیفیت و قابلیت اطمینان بر دیگری ندارند.

فراموش نكنیم معیار چهارمی نیز در انتخاب وجود دارد؛ معیاری كه 3 معیار هزینه، زمان و كیفیت را تحت سیطره خود قرار می‌دهد: فولاد به‌عنوان یك سرمایه ملی ماده‌ای است كه ارزان به دست نمی‌آید و همانند نفت روزی تمام خواهد شد؛ ماده‌ای كه باید در صنایع ارزشمندتر ‌ و یا حداقل در سازه‌های خاص كه نیاز به ظرافت خاصی دارند و پس از بررسی‌های علمی برتری فولاد در آن محرز شده، مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد تا شاهد رشد اقتصادی در دیگر زمینه‌هاباشیم.

به‌نظر نویسنده استفاده از سازه‌های بتن آرمه با توجه به مصرف به‌مراتب پایین‌تر از فولاد (به‌صورت میلگرد) هم از نظر سازه‌ای و هم از نظر اقتصادی و هم از جنبه ملی به‌مراتب مناسب‌تر و بهینه‌تر از سازه‌های فولادی است.

سازه فولادي بهتر است يا بتني ؟

عمده عوامل مؤثر در این روند، هزینه، زمان و کیفیت ساخت هستند.هزینه ساخت و سود حاصل از این 

سرمایه‌گذاری با زمان اتمام طرح رابطه تنگاتنگی دارند. بدیهی است هر چه زمان طرح طولانی‌تر ‌شود شاهد افزایش قیمت مصالح، قیمت تمام شده طرح، هزینه‌های متفرقه و بازگشت دیرتر سرمایه خواهیم بود که خوشایند هیچ سازنده‌ای نیست.

سازه‌های بتن آرمه در مقابل سازه‌های فولادی معمولاً نیاز به هزینه کمتر و زمان بیشتری برای ساخت دارد؛ در حالی‌که سازه‌های فولادی ابتدا نیاز به سرمایه زیادی برای خرید آهن آلات دارد ولی در عوض شاهد سرعت اجرای بالاتری خواهیم بود.بنابراین در ساختمان‌های عادی کمتر از 6 طبقه در نهایت از این منظر تفاوت زیادی وجود ندارد.

در اسکلت‌های فولادی حتماً باید تمام اسکلت آماده باشد تا بتوان سقف را اجراکرد. به عبارت دیگر اول باید تیر و ستون‌هایی وجود داشته باشد تا بتوان روی آن سطحی به نام سقف یا همان کف اجرا کرد. در حالی‌که در سازه‌های بتن آرمه ابتدا ستون‌های هر طبقه و سپس سقف همان طبقه که خود مشتمل بر تیر‌ها و کف یکپارچه‌تری نسبت به سازه‌های فولادی است اجرا می‌شود.

مزیت این روش نسبت به روش اول آن است که می‌توان طبقه مورد نظر را سریعتر برای اجرای دیگر مراحل از جمله تیغه چینی، اجرای تأسیسات مکانیکی و برقی و... در اختیار سایر پیمانکاران قرار داد که خود موجب تسریع در روند طرح خواهد بود.

ولی به‌طور کلی زمان اجرای سازه‌های فولادی در مقیاسهای بزرگ تا حدودی کوتاه‌تر از سازه‌های بتن آرمه و هزینه‌های سازه‌های بتن آرمه کمتر از سازه‌های فولادی است که هر سازنده‌ای با توجه به شرایط و معیار‌های خود تصمیم‌گیرنده اصلی است.

حال با فرض وجود شرایطی کاملاً ایده‌آل، یعنی عدم‌وجود محدودیت زمان و هزینه‌ها، عامل سوم یعنی کیفیت سازه را بررسی می‌کنیم. کیفیت را می‌توان از جنبه‌های متفاوتی مانند مقاومت در برابر بارهای ثقلی وارده و زلزله، مقاومت در برابر حرارت، ابعاد، دهانه‌های قابل پوشش، تعداد طبقات قابل طراحی، قابلیت ترمیم آسان و... مورد نقد و بررسی قرار داد. با توجه به گستردگی و پیچیدگی مسئله، در اینجا فقط تصمیم‌گیری برای ساختمان‌های عادی را مورد توجه قرار می‌دهیم.

اولین و مهم‌ترین نکته قابل ذکر در این مورد مقاومت مصالح و ابعاد مصالح مصرفی است. معمولاً هر چه اعضای باربر ما ابعاد بزرگتر از نگاه عام و ممان اینرسی بالاتر از دید مهندسی داشته باشد، رفتار سازه‌ای مناسب‌تر است و هر چه مصالح مصرفی که در عرف ساختمان‌سازی‌ بتن یا فولاد هستند قابلیت تحمل نیروهای بیشتر را داشته باشند منجر به طراحی اعضای ظریف‌تری خواهند شد.

اگر هر دو عامل در کنار هم قرار گیرند منجر به رسیدن به سختی و صلبیت بالاتری خواهند شد که جزء اصلی‌ترین آیتم‌های طراحی یک مهندس محاسب به شمار می‌روند.

در طراحی سازه‌ها، مقاومت بتن را 10 درصد مقاومت فولاد فرض می‌کنند بنابراین ابعاد ستون‌ها و تیرهای بتنی، به‌مراتب بیش از سازه‌های فولادی است. البته این ابعاد بزرگ اعضای بتنی، ممان اینرسی بسیار بالاتری نسبت به گزینه دیگر به ارمغان خواهند آورد که در نهایت سازه بتنی، سختی بالاتر و معمولاً رفتار سازه‌ای مناسب‌تری دارد.

« سازه‌های بتنی سنگین هستند.» در پاسخ به این ایراد باید گفت: ابعاد بزرگ سازه تا جایی مورد پذیرش یک مهندس است که منجر به سنگینی بیش از حد سازه نشود و با توجه به آنکه بحث ما در مورد سازه‌های عادی کمتر از 6 طبقه است تفاوت وزن اسکلت نیز آنچنان نخواهد بود تا مهندس طراح را به سمت طراحی سازه فولادی بکشاند. این موضوع در بسیاری از سازه‌های عظیم نیز صادق است که برج 56 طبقه تهران نمونه بارزی از این دست است.

بحث زلزله که بحث داغ این روزهای تهران است می‌تواند جنبه دیگری از کیفیت مناسب یک سازه باشد. سازه‌های بتن آرمه عادی و به ویژه مجهز به دیوارهای بتنی به‌علت سختی بالا نسبت به سازه‌های فولادی در برابر زلزله، در بیشتر موارد مقاومت بسیار بالایی از خود نشان می‌دهند اما سازه‌های فولادی نیز می‌توانند همین رفتار را از خود نشان دهند مشروط برآنکه طراحی مناسبی داشته باشند.

نکته قابل تامل اینجا است که این رفتار به چه قیمتی به دست خواهد آمد؟ اگر طراحی، یک طراحی بدون نقص باشد، هم سازه فولادی و هم سازه بتن آرمه در چند ثانیه وقوع زلزله، با حداقل خسارت ممکن جان سالم به در خواهند برد. اما کار به اینجا ختم نخواهد شد و پس از زلزله‌های زیادی شاهد شکستگی لوله‌های گاز و وقوع آتش سوزی‌های مهیب بوده‌ایم که گاه از خود زلزله مخرب‌تر هستند.

با توجه به اینکه اطفاء حریق بلافاصله بعد از وقوع حادثه ممکن نیست، ساختمان باید به گونه‌ای طراحی شود که تا چند ساعت متوالی بتواند آتش را با حداقل خسارات وارده تحمل کند. در سازه‌های بتن آرمه مقاومت بالایی در برابر آتش سوزی وجود دارد، اما درسازه‌های فولادی درصورتی‌که تمهیدات ایمنی لازم در آنها صورت نپذیرد در چند دقیقه ابتدایی حریق، شاهد تخریب‌های بسیار سریع و غیرقابل جبران خواهیم بود که این مورد نیز مزیتی بسیار ارزشمند برای سازه‌های بتن آرمه به حساب می‌آید.

اما آنچه اکثر مهندسان را نسبت به سازه‌های بتن آرمه به شدت بد‌بین کرده، عدم‌قطعیت‌ها، یکنواخت نبودن مقاومت بتن و کم اطلاعی بسیاری از سازندگان از نحوه عمل‌آوری و به دست آوردن نتیجه‌ای مطلوب از این ماده است.

قابلیت اشتباه در تهیه بالقوه این نوع ماده در مقابل فولاد توجیه دیگری است که از سوی عده زیادی در مخالفت با بتن ارائه می‌شود، چرا‌که ممکن است حین عمل آوری، مقاومت فشاری کمتر از حد مورد نیاز به دست آید.

این گروه معتقدند جبران یک اشتباه در سازه‌های بتن آرمه در مواردی منجر به تخریب اجباری سازه می‌شود در حالی‌که فولاد در هر لحظه که سازنده اراده کند با هزینه‌ای به نسبت پایین قابل ترمیم و تقویت است.

در پاسخ به این ایراد باید گفت این عدم‌قطعیت‌ها در آیین نامه‌ها با اعمال ضریب ایمنی بسیار بالایی پیش‌بینی شده تا جایی که در موارد زیادی شاهد مقاومتی چند برابر مقاومت مورد نیاز در ساخت این قبیل سازه‌ها هستیم.از سوی دیگر این عدم‌قطعیت کیفیت بتن در شالوده و سقف‌های سازه فولادی نیز وجود دارد و صرفاً متعلق به سازه‌های بتن آرمه نیست.

در نهایت باید بر این موضوع تاکید کرد که به‌طور کلی هم سازه‌های فولادی و هم سازه‌های بتن آرمه درصورتی که در طراحی آنها سیستم مناسب و منطبق بر آیین‌نامه‌های به روز، مورد استفاده قرار نگیرد و متخصصین متبحر آنها را اجرا و مهندسین با تجربه بر اجرای آنها نظارت مستمر نکنند، هیچ رجحانی از نظر کیفیت و قابلیت اطمینان بر دیگری ندارند.

فراموش نکنیم معیار چهارمی نیز در انتخاب وجود دارد؛ معیاری که 3 معیار هزینه، زمان و کیفیت را تحت سیطره خود قرار می‌دهد: فولاد به‌عنوان یک سرمایه ملی ماده‌ای است که ارزان به دست نمی‌آید و همانند نفت روزی تمام خواهد شد؛ ماده‌ای که باید در صنایع ارزشمندتر ‌ و یا حداقل در سازه‌های خاص که نیاز به ظرافت خاصی دارند و پس از بررسی‌های علمی برتری فولاد در آن محرز شده، مورد استفاده و بهره برداری قرار گیرد تا شاهد رشد اقتصادی در دیگر زمینه‌ها باشیم.

به‌نظر نویسنده استفاده از سازه‌های بتن آرمه با توجه به مصرف به‌مراتب پایین‌تر از فولاد (به‌صورت میلگرد) هم از نظر سازه‌ای و هم از نظر اقتصادی و هم از جنبه ملی به‌مراتب مناسب‌تر و بهینه‌تر از سازه‌های فولادی است.

    

 منبع : برگرفته از وبلاگ  "مقالات عمران و معماري http://aliomrani.persianblog.ir"

A